Badania pokarmowe - co musisz o nich wiedzieć?

Badania pokarmowe – z czego możesz wybierać?

• Badania na nietolerancje pokarmowe ❱
• Badania na alergie pokarmowe ❱

Czym są badania pokarmowe?

Testy pokarmowe stanowią łatwe do wykonania badania diagnostyczne krwi, które dostarczają informacji na temat nadmiernej reakcji układu odpornościowego na pozornie nieszkodliwy pokarm. U części populacji niektóre pokarmy są „nielubiane” przez układ odpornościowy. Po spożyciu takich pokarmów organizm wytwarza przeciwciała, które mają je do siebie przyłączyć, aby możliwe było dalsze usunięcie z organizmu szkodliwych alergenów. W zależności od mechanizmu, jaki zostanie uruchomiony w celach obronnych, wytwarzane są immunoglobuliny E lub G.

Testy pokarmowe z krwi skonstruowane są w taki sposób, aby możliwe było ocenienie stężenia przeciwciał IgE lub IgG swoistych dla konkretnych alergenów. Wynik podawany na skali sześciostopniowej wskazuje na nasilenie nadwrażliwości na pokarm – wyższe stężenia odpowiadają alergii i nietolerancji pokarmowej.

Alergia i nietolerancja pokarmowa – dlaczego diagnozuje się innymi badaniami?

Zarówno alergia IgE-zależna, jak i nietolerancja IgG-zależna zaliczane są w kategorię nadwrażliwości pokarmowych o podłożu immunologicznym. Nadwrażliwości pokarmowe mogą być również związane m.in. z niedoborem enzymów (np. w nietolerancji laktozy pierwotnej i wtórnej), zatruciem toksynami czy też zaburzeniami autoimmunologicznymi (np. celiakia).

Alergie pokarmowe

Alergie są najlepiej przebadanymi schorzeniami związanymi z nadwrażliwością na obce substancje. Przyczyną alergii są nie tylko pokarmy – wyróżnia się również alergie wziewne, kontaktowe, na leki czy jady owadów. W większości przypadków alergenem, czyli substancją pobudzającą układ immunologiczny, jest białko.

Uczulenie na pokarm może się wytworzyć już po pierwszym kontakcie z danym pokarmem (ale nigdy objawy nie pojawią się po pierwszym spożyciu). Wówczas wytworzone zostają przeciwciała IgE swoiste dla danego pokarmu. Immunoglobuliny te znajdują się na powierzchni komórek tucznych w obrębie m.in. krwi i błon śluzowych. Podstawowym zadaniem komórek tucznych jest obrona przed patogenami takimi jak bakterie, wirusy czy pasożyty, więc zawierają w sobie różne substancje (m.in. aminy biogenne, cytokiny), które odpowiadają za wytworzenie stanu zapalnego mającego istotne znaczenie w walce z przeciwnikiem.

W przypadku alergii, która nie jest do końca stanem prawidłowym, immunoglobuliny E, a zatem również komórki tuczne uznają białka pokarmowe za patogeny. Wydzielone zostają wówczas mediatory (głównie histamina) odpowiadające za miejscowy stan zapalny. Jest to bezpośrednio przyczyna objawów alergicznych. W przebiegu alergii pokarmowej zazwyczaj dochodzi do tego procesu na terenie przewodu pokarmowego, jednak w niektórych przypadkach, jeśli alergen przedostanie się do krążenia może dojść do objawów ogólnoustrojowych, których skutki mogą być poważne.

Nietolerancja pokarmowa

Przebieg nietolerancji pokarmowej również polega na nadmiernej reakcji układu immunologicznego, jednak w tym wypadku udział biorą przeciwciała IgG. Ten rodzaj immunoglobulin wiąże się we krwi z krążącymi alergenami tworząc kompleksy. Dopiero nagromadzenie kompleksów alergen-przeciwciało skutkuje stanem zapalnym, który może prowadzić do dolegliwości lokalnych bądź ogólnoustrojowych.

W nietolerancji pokarmowej za jedną z przyczyn schorzenia uznaje się tzw. zespół przeciekającego jelita. Jest to zaburzenie funkcji bariery jelitowej, przez co przez ścianę jelit do krwioobiegu przedostają się m.in. białka pokarmowe czy toksyny bakteryjne, które normalnie nie powinny się tam znaleźć.

Badania pokarmowe – które przy jakich objawach

Badania pokarmowe w kierunku alergii wykonuje się przy następujących objawach:

• ze strony przewodu pokarmowego – wymioty, nudności, kolkowy ból brzucha, biegunki, wzdęty brzuch;
• skórne – wysypki, obrzęki, rumień nasilenie alergicznych chorób skóry (atopowego zapalenia skóry, pokrzywki alergicznej);
• alergicznego zapalenia spojówek (m.in. łzawienie i zaczerwienienie oczu);
• alergicznego nieżytu nosa (m.in. katar, zatkany nos);
• atak astmy oskrzelowej;
• anafilaktycznych – jednoczesne pojawienie się różnych powyższych objawów, obniżenie ciśnienia krwi, zaburzenie pracy serca, które może prowadzić do jego zatrzymania.

Powyższe objawy świadczą o alergii pokarmowej, jeżeli pojawią się w czasie od kilku minut do dwóch godzin po konsumpcji alergenu.

Badania pokarmowe w kierunku nietolerancji wykonuje się przy następujących objawach:

• ze strony przewodu pokarmowego - bóle brzucha, zaparcia, wzdęcia, śmierdzące gazy, mdłości, biegunki, wymioty;
• ogólnych jak ciągłe zmęczenie i senność, osłabienie, migreny, bóle mięśniowo-stawowe;
• zmiany skórne jak trądzik,
• neurologiczne – bezsenność, zaburzone widzenie, zmiany w zachowaniu, stany lękowe i depresyjne;
• nasilenie objawów chorób autoimmunologicznych.

Powyższe objawy świadczące o nietolerancji pokarmowej ujawniają się zazwyczaj po jednej do dwóch dób od konsumpcji nietolerowanego pokarmu.

Badania pokarmowe w kierunku alergii

• Badanie 21 alergenów pokarmowych ➜ sprawdź badanie ❱
• Badanie 28 alergenów pokarmowych i wziewnych dla dzieci ➜ sprawdź badanie ❱
• Badanie 30 alergenów pokarmowych i wziewnych dla osób z atopią ➜ sprawdź badanie ❱
• Badanie molekularne 152 różnych alergenów - ImmunoCAP ISAC ➜ sprawdź badanie ❱
• Badanie molekularne 282 różnych alergenów ➜ sprawdź badanie ❱

Badania pokarmowe w kierunku alergii przeprowadzane są w laboratorium diagnostycznym i polegają na pomiarze alergenowo-swoistych IgE w próbce krwi żylnej. Wynik podawany jest ilościowo oraz na skali RAST w stopniach 0-6, która przejrzyście obrazuje stopień reakcji na dany alergen pokarmowy.

Panel pokarmowy obejmuje najczęstsze populacyjnie alergie pokarmowe - nabiał, zboża, ryby, warzywa, orzechy i owoce. Panel pediatryczny natomiast został stworzony specjalnie, aby wykryć alergie, które są główną przyczyną objawów alergicznych u małych dzieci. Oprócz alergenów pokarmowych obejmuje również pyłki roślin, alergeny roztoczy czy sierść zwierząt.

Badanie molekularne stanowi kompleksową diagnostykę problemów alergicznych zarówno pokarmowych, jak i wziewnych czy wywoływanych przez użądlenia owadów. W jego ramach badane są nie tylko całe ekstrakty alergenowe (np. mleko krowie), ale także jego poszczególne molekuły (np. Bos d 4 czyli α-laktoalbumina). Test ten jest więc niezwykle precyzyjny, co umożliwia lepsze dostosowanie diety i leczenia.

Badania pokarmowe w kierunku nietolerancji

• IMMUNOdiagDIETA – panele: 28, 44, 88, 280 alergenów ❱
• FoodProfil – panele: 44, 88, 268 alergenów ❱
• Food Detective - panele: 59. 80, 120, 160, 220 ❱
• ImuPro Complete - 272 alergeny ❱

Badania pokarmowe w kierunku nietolerancji przeprowadzane są w laboratorium diagnostycznym i polegają na pomiarze alergenowo-swoistych IgG w próbce krwi żylnej. Panele pokarmowe obejmują grupy produktów spożywczych takich jak nabiał, warzywa, mięso, ryby, owoce morza, zboża, strączki, orzechy, przyprawy, napoje alkoholowe i bezalkoholowe. Wynik jest podawany ilościowo oraz na skali RAST w stopniach 0-6, która przejrzyście obrazuje stopień reakcji na dany alergen pokarmowy.

Badania pokarmowe - przygotowanie

• Badania można wykonać o dowolnej porze dnia, gdyż nie jest wymagane bycie na czczo.
• Przed badaniem alergicznym nie trzeba odstawiać leków antyhistaminowych.
• Przed badaniem na nietolerancje w przypadku immunosupresji, chorób z autoagresji i nieprawidłowego stężenia immunoglobulin zalecana jest konsultacja z lekarzem.
• Badania są bezpieczne dla osób, które przeszły niebezpieczne reakcje alergiczne jak wstrząs anafilaktyczny.
• Nie zaleca się wykonywania testu na nietolerancje u dzieci poniżej 12 miesiąca życia.

Leczenie alergii i nietolerancji po badaniach pokarmowych

Mimo różnic w tych schorzeniach ogólna zasada leczenia jest taka sama, czyli wykluczenie z diety pokarmów wywołujących objawy. Ze względu na czas trwania każdego typu nadwrażliwości czas koniecznej eliminacji będzie się jednak różnić.

Alergie pokarmowe IgE-zależne i same choroby alergiczne są przewlekłymi schorzeniami przez co dieta eliminacyjna powinna być stosowana przez długi czas. W przypadku wielu zachorowań u małych dzieci (co zwie się skazą białkową) do wyzdrowienia dochodzi w pierwszych kilku latach życia, zaś w przypadku dzieci i dorosłych o genetycznej predyspozycji do alergii nadwrażliwość może utrzymywać się latami, bądź przez całe życie. Dieta eliminacyjna w tym przypadku nie zawsze prowadzi do wyleczenia z alergii, jednak jej stosowanie jest konieczne do uniknięcia objawów i bezpieczeństwa życia.

IgG-zależne nietolerancje są natomiast zaburzeniami, które przy odpowiedniej diecie niemal w każdym przypadku mijają. Zalecanymi schematami działania są:

• dieta rotacyjna (spożywanie alergenu raz na 4 dni) w przypadku umiarkowanych objawów nietolerancji,
• dieta eliminacyjna (całkowite wykluczenie alergenu) w przypadku silnych objawów nietolerancji.

Terapia nietolerancji IgG-zależnej trwa zazwyczaj od 6 do 12 miesięcy i pozwala w późniejszym czasie bezpiecznie powrócić do spożywania produktów, które zostały na ten okres ograniczone lub wykluczone.