Nowotwory

Nowotwory należą do chorób, których większość z nas najbardziej się obawia. W większości przypadków ze względu na brak wyraźnych objawów są diagnozowane bardzo późno, co znacznie utrudnia skuteczną terapię. W celu wczesnego wykrycia wykorzystuje się badania markerów nowotworowych.

Badania DNA mają wiele zastosowań, w tym ustalenie, czy mężczyzna jest biologicznym ojcem badanego dziecka. Badania DNA to jedne z najwiarygodniejszych metod diagnostycznych - ich czułość jest wyższa niż 99%, a wyniki fałszywie negatywne lub fałszywie pozytywne zdarzają się niezwykle rzadko.

Test DNA - badanie umożliwiające odczytanie informacji genetycznych, których nośnikiem jest kwas deoksyrybonukleinowy (DNA). Badania genetyczne są bardzo powszechnie stosowane w medycynie - odgrywają one ogromną rolę między innymi w diagnostyce chorób o podłożu genetycznym, a także w ich profilaktyce. Uznawane są one także za jedną z najczulszych i najbardziej wiarygodnych metod diagnostycznych.

Do rozwoju nowotworów złośliwych dochodzi z powodu utraty kontroli nad podziałami komórek organizmu - zaburzenie podziałów komórkowych spowodowane jest natomiast mutacjami genów odgrywających ważną rolę w regulacji tych procesów. Mutacje takie mogą pojawić się w ciągu życia na skutek działania pewnych czynników środowiskowych (takich jak dym tytoniowy), ale mogą być też obecne w naszym DNA od zawsze - szacuje się, że z dziedzicznymi mutacjami związanych jest 30% wszystkich nowotworów złośliwych.

Badania genetyczne są bardzo powszechnie stosowanym narzędziem w medycynie, dzięki nim można m.in. zdiagnozować wiele poważnych chorób o podłożu genetycznym, określić idealny dla nas sposób odżywiania czy sprawdzić, jak nasz organizm zareaguje na przyjmowane leki. Innym zastosowaniem badań genetycznych jest oszacowanie ryzyka rozwoju danego schorzenia w przyszłości - ten rodzaj testów ma szczególne znaczenie w profilaktyce nowotworów złośliwych.

Badania genetyczne to narzędzie powszechnie wykorzystywane w wielu dziedzinach medycyny - umożliwiają one m.in. diagnostykę chorób o podłożu genetycznym czy sprawdzenie reakcji organizmu na dany lek w celu określenia, czy jest on dla nas bezpieczny. Poprzez wykonanie badania genetycznego możliwe jest również oszacowanie ryzyka rozwoju wielu poważnych schorzeń, takich jak nowotwory złośliwe - do takich testów zaliczana jest również analiza genów BRCA1 i BRCA2.

Choroby nowotworowe uznawane są za jeden z najbardziej poważnych problemów zdrowotnych naszych czasów - statystyki wskazują, że z roku na rok zwiększa się liczba zachorowań na nowotwory złośliwe oraz liczba zgonów z ich powodu. Wysoka umieralność związana jest przede wszystkim ze zbyt późnym postawieniem diagnozy - w Polsce ponad 70% wszystkich nowotworów diagnozuje się w zaawansowanym stadium. Konieczne jest więc podejmowanie odpowiednich działań profilaktycznych, wśród nich wymienia się również badanie poziomu markerów nowotworowych we krwi.

Protonoterapia to jedna z najnowocześniejszych metod stosowanych w terapii nowotworów złośliwych, jej działanie polega na naświetlaniu zmian nowotworowych przy wykorzystaniu promieniowania protonowego. Stosuje się ją zwłaszcza w takich przypadkach, gdy niemożliwe jest wdrożenie standardowych metod radioterapii (np. gdy nowotwór położony jest zbyt głęboko w organizmie).

Na raka płuca co roku zapada ponad 21 tysięcy osób w Polsce - jest on najczęstszym nowotworem złośliwym diagnozowanym w naszym kraju. Ze względu na jego początkowo bezobjawowy przebieg, raka płuca często wykrywa się już w zaawansowanym stadium, kiedy całkowite wyleczenie jest niemożliwe. Dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie badań kontrolnych, dzięki którym proces nowotworowy zostanie zdiagnozowany we wczesnym etapie.

Rak nerki stanowi 3% wszystkich przypadków zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce - co roku chorobę tą diagnozuje się u ok. 4,5 tys. Polaków. Rak nerki zaliczany jest do najbardziej podstępnych nowotworów ze względu na to, że rozwija się długo nie powodując żadnych objawów oraz jest trudny do leczenia. Kluczowe jest więc wykrycie go we wczesnym etapie dzięki przeprowadzeniu odpowiednich badań.

Rak płuca wywodzi się z nabłonka dróg oddechowych i jest najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym w Polsce - co roku choruje ok. 21 tysięcy osób. Rak płuca cechuje się też wysoką umieralnością, a za główną przyczynę jego rozwoju uważa się palenie papierosów.

Raka jajnika trudno wykryć, kiedy guz jest niewielki - do najbardziej przydatnych badań, pozwalających na jego wczesne wykrycie, zalicza się badanie ginekologiczne, ultrasonograficzne, pomiar stężenia markerów nowotworowych czy testy genetyczne.

Rak jelita grubego wykrywany jest co roku u ok. 19 tysięcy Polaków - niemal 11 tys. mężczyzn oraz 8 tys. kobiet. Jest on drugim (po raku piersi) najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet oraz trzecim (po raku płuca i gruczołu krokowego) u mężczyzn. Jeśli rak jelita grubego zostanie wykryty we wczesnym etapie rozwoju, istnieją duże szanse na całkowite wyleczenie - dlatego należy systematycznie wykonywać badania profilaktyczne.

Czerniak to najbardziej niebezpieczny nowotwór skóry ze względu na to, że szybko się rozwija, wcześnie daje przerzuty i cechuje się niską wrażliwością na leki. W Polsce na czerniaka zapada rocznie ok. 2,5 tys. osób - 1200 mężczyzn i 1350 kobiet. Całkowite wyleczenie czerniaka jest jednak możliwe - warunkiem jest jego wczesne wykrycie i szybkie usunięcie.

W dzisiejszych czasach tabletki antykoncepcyjne są jedną z najczęściej stosowanych metod antykoncepcji przez osoby chcące uniknąć nieplanowanej ciąży. Metoda ta jest prosta w użyciu, skuteczna, a także nie wymaga codziennej obserwacji organizmu (oceny gęstości śluzu czy pomiaru temperatury) - konieczna jest jednak systematyczność i pamięć o codziennym zażyciu tabletki antykoncepcyjnej.

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym występującym u kobiet w Polsce - co roku stwierdza się ok. 16 tysięcy nowych przypadków zachorowań, a ok. 7 tysięcy pań umiera z jego powodu. Wykrycie raka piersi we wczesnym etapie rozwoju znacząco zwiększa szansę na całkowite wyleczenie, dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie badań profilaktycznych.

Prostata (nazywana inaczej gruczołem krokowym) to niewielki gruczoł występujący tylko u mężczyzn, zlokalizowany w miednicy, poniżej pęcherza moczowego. Jej wzrost jest możliwy dzięki działaniu testosteronu - męskiego hormonu płciowego. Prostata odgrywa ważną rolę w życiu płciowym, a choroby z nią związane należą do najczęstszych schorzeń występujących u mężczyzn (zwłaszcza po 50. roku życia) - można je wykryć dzięki takim badaniom prostaty jak badanie per rectum czy USG.

Nowotwory to choroby, w przebiegu których dochodzi do zaburzenia podziałów komórek organizmu - dzielą się one w niekontrolowany sposób, a te nowo powstałe nie różnicują się w komórki prawidłowe. Utrata kontroli nad podziałami komórkowymi jest spowodowana mutacjami genów ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wśród nowotworów można wyróżnić zmiany łagodne i złośliwe, jednak czasami niegroźne nowotwory łagodne również mogą ulec uzłośliwieniu.

Rak skóry jest chorobą skóry, która charakteryzuje się niekontrolowanym wzrostem nieprawidłowych komórek skóry. Bardzo ważne jest wczesne wykrycie choroby, ponieważ w miarę upływu czasu komórki nowotworowe mogą rozprzestrzeniać się na inne tkanki i narządy. Co roku na raka skóry zapada ponad 10 tys. Polaków - częściej chorują kobiety niż mężczyźni.

Badanie genetyczne polega na laboratoryjnej analizie DNA pacjenta w celu zdiagnozowania: choroby genetycznej, ustalenia predyspozycji do nowotworów, określenia skłonności do otyłości czy ustalenia ojcostwa.

Trzustka jest niewielkim gruczołem, który odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Jest położona w górnej części jamy brzusznej i dzięki swojej budowie może działać wewnątrzwydzielniczo (uwalniać do krwi hormony odpowiedzialne za proces przemiany węglowodanów) i zewnątrzwydzielniczo (produkując sok trzustkowy, który bierze udział w trawieniu tłuszczów, węglowodanów i białek). Trzustka jest jednak organem bardzo podatnym na uszkodzenia - wywołane m.in. przez prowadzenie szkodliwego trybu życia, przebyte infekcje, urazy, a także o podłożu genetycznym.

Nowotwory złośliwe są w Polsce drugą najczęstszą przyczyną zgonów - w wyniku tych schorzeń umiera rocznie około 96 tysięcy Polaków, co stanowi 25% wszystkich zgonów. Prognozy wskazują, że ogólna liczna zachorowań i zgonów z powodu chorób nowotworowych będzie systematycznie wzrastać, stając się pierwszą przyczyną zgonów osób przed 65. rokiem życia w niedalekiej przyszłości. Wiąże się to ze starzeniem się społeczeństwa w Polsce, a także częstym narażeniem na kancerogenne czynniki środowiskowe.

W diagnostyce nowotworowej wykorzystuje się m.in. testy genetyczne, pomiary markerów nowotworowych czy też badania obrazowe. Odpowiednia diagnostyka jest konieczna, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka bądź wykryć go we wczesnym stadium rozwoju.

Badanie genetyczne polega na analizie materiału genetycznego i odczytaniu informacji w nim zawartych. Dzięki niemu możemy dowiedzieć się, czy mamy genetyczne predyspozycje do występowania różnych chorób (takich jak nowotwory czy zakrzepica) oraz możemy zidentyfikować ryzyko ich wystąpienia w przyszłości. Wiedza na temat nieprawidłowości w naszym DNA umożliwi też wprowadzenie odpowiedniej profilaktyki, tak aby zmniejszyć ryzyko zachorowania do minimum.

Z roku na rok zwiększa się liczba nowych zachorowań na różne rodzaje nowotworów - dlatego ludzie coraz częściej wykonują badania predyspozycji genetycznych bądź poziomów markerów nowotworowych we krwi, aby wykryć chorobę w jak najwcześniejszym stadium. Należy jednak pamiętać, że nosicielstwo danej mutacji nie daje 100% pewności, że rak się pojawi, a prawidłowy poziom markera nowotworowego nie musi oznaczać, że choroba już się nie rozwinęła.

Nowotwory występujące rodzinnie stanowią ok. 10-30% wszystkich nowotworów. Do możliwych przyczyn ich występowania zalicza się mutacje genów ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Posiadanie mutacji nie oznacza jednak 100% szansy zachorowania na raka, ponieważ dziedziczona jest tylko skłonność do jego wystąpienia, a nie sam nowotwór.

Czerniak to wyjątkowo złośliwy nowotwór. Na taką opinię czerniak złośliwy zasłużył ze względu na to, że szybko się rozwija, daje wczesne przerzuty i charakteryzuje się niską wrażliwością na leki. W konsekwencji wiąże się to z małą skutecznością leczenia i wysoką śmiertelnością. Najwyższą zachorowalność na czerniaka złośliwego skóry odnotowuje się w Australii, Nowej Zelandii, USA oraz w bogatych krajach europejskich takich jak Szwajcaria, Norwegia, Szwecja.

Guzy mózgu stanowią około 2% wszystkich nowotworów złośliwych - najczęściej występują u dzieci przed 10. rokiem życia i u dorosłych w 4.-6. dekadzie życia. W Polsce rocznie diagnozuje się ponad 2700 przypadków pierwotnych guzów mózgu, a ponad 2800 chorych umiera. Guzy mózgu należą do źle rokujących nowotworów, łatwiej poddają się leczeniu u dzieci niż u osób dorosłych.

Ceny badań genetycznych wahają się od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Testy DNA są znacznie droższe od standardowo wykorzystywanych metod diagnostycznych, jednak dzięki ich wykonaniu można uzyskać większe korzyści zdrowotne.

Nowotwór jest chorobą, w której część komórek organizmu dzieli się w niekontrolowany sposób, a komórki nowo powstałe nie różnicują się w prawidłowe komórki poszczególnych tkanek. Utratę kontroli nad podziałami komórek powodują mutacje genów kodujących białka, które biorą udział w cyklu komórkowym - genów supresorowych i protoonkogenów.

Do powstania choroby nowotworowej wymagany jest udział zarówno mutacji genetycznych, jak i czynników środowiskowych. Od lat badania epidemiologiczne skupiają się nad określeniem wpływu obu tych czynników na rozwój raka, a wyniki pokazują, że czynniki środowiskowe mają kluczowe znaczenie w powstawaniu 80-90% nowotworów złośliwych. Poprzez świadomość zagrożeń i unikanie takich elementów jak palenie tytoniu, otyłość, brak ruchu czy alkohol, można zapobiec 30% nowotworów.

Nowotwór to grupa chorób, w których komórki własnego organizmu dzielą się i rozrastają w sposób niekontrolowany. Powstała w ten sposób nadmiernie rozrośnięta tkanka mimo, że wywodzi się z prawidłowych komórek, niszczy i upośledza funkcje własnego organizmu.

Trzustka jest gruczołem położonym w tylnej części jamy brzusznej za żołądkiem, pomiędzy nerkami. Jej funkcja zewnątrz i wewnątrzwydzielnicza polega na wydzielaniu enzymów trawiennych i hormonów. Zbudowana jest z głowy, trzonu i ogona. Dominująca jej część (ok. 97%) składa się z pęcherzyków trzustkowych produkujących enzymy trawienne, które wydzielane są do dwunastnicy i biorą udział w procesie trawienia tłuszczy, białek i węglowodanów ze spożytych pokarmów. Pozostała część narządu składa się z wysp trzustkowych Largenhansa wydzielających insulinę i glukagon - substancje regulujące gospodarkę glukozy w komórkach organizmu.

Regularne badania wraz z dodatkowymi działaniami profilaktycznymi pozwalają uniknąć raka jajnika lub też umożliwiają wczesne zdiagnozowanie choroby. Jest to niezwykle istotne - w Polsce rocznie diagnozuje się niemal 4 tysiące nowych zachorowań na raka jajnika, a ponad połowa zdiagnozowanych pacjentek umiera.

Rak jelita grubego wykryty we wczesnej fazie jest w 100% wyleczalny. Najczęściej występuje w krajach wysoko rozwiniętych Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Rzadko spotykany w Afryce i Azji. W Polsce jest drugim co do częstości występowania nowotworem u kobiet i trzecim u mężczyzn (po raku płuc i prostaty). Mężczyźni częściej chorują na raka jelita grubego niż kobiety.

Podstawową funkcją nerki jest oczyszczanie krwi z produktów metabolicznych. Proces filtracji krwi odbywa się w jej komórkach nerkowych zwanych nefronami i to właśnie tutaj najczęściej dochodzi do rozwoju raka nerki. Rak nerki ma zróżnicowane podłoże - istnieje kilka typów raka nerki, a każdy różni się przebiegiem klinicznym. Ich rozpoznanie stwierdza się na podstawie badania histopatologicznego.

Wątroba jest największym, ważącym ok. 1,5 kg gruczołem ludzkiego organizmu. Znajduje sie w jamie brzusznej, w większości schowana pod prawym łukiem żebrowym.Jej dwa płaty prawy i lewy, zbudowane są z komórek wątrobowych tzw. hepatocytów. Hepatocyty tworzą delikatny, silnie ukrwiony miąższ wątrobowy, którego struktura może ulec zniszczeniu pod wpływem substancji toksycznych lub wirusów.

Rak prostaty jest drugim najczęstszym wykrywanym nowotworem złośliwym u mężczyzn w Polsce, stanowi trzecią najczęstszą (po nowotworze płuca i jelita grubego) nowotworową przyczynę zgonów. Polscy mężczyźni zajmują niestety drugie miejsce (zaraz za Węgrami) w Europie w kategorii najwyższej przedwczesnej (przed 65 rokiem życia) umieralności na nowotwory (dane za rok 2010), przy tym Polska liczbą zgonów przewyższa średnią umieralności w Unii Europejskiej.

Tarczyca jest niewielkim gruczołem znajdującym się z przodu szyi, poniżej krtani. Zbudowana jest z dwóch płatów bocznych połączonych wąską cieśniną, przez co przypomina swoim kształtem motyla.