Testy alergiczne dla dzieci

Testy alergiczne dla dzieci - jakie objawy mogą być wskazaniem?

Alergie są rodzajem nadwrażliwości, w którym dochodzi do odpowiedzi ze strony układu immunologicznego. W reakcji alergicznej biorą udział przeciwciała IgE, które łącząc się z pasującym alergenem (przeciwciała wykazują specyficzność w kierunku określonych antygenów) pobudzają komórki układu odpornościowego do wydzielenia różnych mediatorów zapalnych. Proces ten trwa bardzo szybko - pierwsze objawy alergiczne mogą pojawić się w ciągu kilku minut, a najpóźniej po około dwóch godzinach (są to zwykle objawy ogólnoustrojowe).

Zarówno u dzieci i dorosłych może wystąpić szeroki zakres objawów:

• pokarmowych jak mdłości, refluks, wymioty, kolki, biegunki;
• zespołu alergii jamy ustnej, który obejmuje obrzęk i szczypanie błon śluzowych warg, jamy ustnej i gardła;
• alergicznego nieżytu nosa, w ramach którego są katar, kaszel, chrypka, niedrożność nosa, spływanie wydzieliny po ścianie gardła;
• alergicznego zapalenia spojówek związanych ze łzawieniem, zaczerwienieniem i swędzeniem oczu;
• astmy oskrzelowej, w której charakterystyczna jest trudność w oddychaniu, duszność i ucisk w klatce piersiowej;
• wysypek skórnych w ramach atopowego zapalenia skóry lub pokrzywki;
• wstrząsu anafilaktycznego.

Jednakże najbardziej typowymi dolegliwościami alergicznymi u dzieci są problemy skórne, które mogą już występować we wczesnym okresie niemowlęctwa. Atopowe zapalenie skóry jest bardzo częstym schorzeniem - jest stwierdzane u 1-22% dzieci i młodzieży na całym świecie. Ta choroba alergiczna charakteryzuje się przede wszystkim zwiększoną suchością skóry i nasilonym świądem. Zmiany zlokalizowane są na skórze twarzy i głowy, płatków usznych, zgięciach łokciowych i kolanowych, a także dystalnych częściach kończyn. Do drugiego roku życia dominuje występowanie grudek i pęcherzyków na rumieniowym podłożu. Później natomiast bardziej typowe są zmiany rumieniowo-grudkowe, a także nadżerki i lichenizacja.

Testy alergiczne dla dzieci - na jakie alergeny należy badać?

W rozwoju alergii charakterystyczne jest występowanie uczuleń na te same alergeny u większości osób. Możliwe jest co prawda uczulenia na niemal każde białko, jednak niektóre w większym stopniu pobudzają układ immunologiczny. Rodzaj alergenów jest w znacznej mierze uzależniony rodzajem diety i środowiskiem życia osób. Z tego względu u większości dzieci obserwuje się alergię w kierunku tych samych alergenów pokarmowych i wziewnych.

Pokarmami, które najczęściej powodują dolegliwości u dzieci, są mleko (alfa-laktoalbumina, beta-laktoglobulina, kazeina), jaja (białko i żółtko), orzechy, orzeszki ziemne, soja, gluten (alergia na gluten), ryby i owoce morza, a także nieznacznie rzadziej ryż, marchew, jabłko czy ziemniak.

Dość często dzieci mogą być również uczulone na alergeny wziewne takie jak pyłki (traw, drzew i chwastów), roztocza kurzu domowego (alergia na roztocza), zarodniki pleśni i alergeny pochodzące od zwierząt domowych i hodowlanych (np. kot, pies, koń).

Jakie testy alergiczne są przeznaczone dla dzieci?

• test alergiczny dla dzieci – zobacz badanie ❱

W celu zdiagnozowania alergii u małych dzieci przygotowano panele pediatryczne w ramach testów alergicznych z krwi. Zostały skonstruowane tak, aby badać konkretnie alergeny pokarmowe i wziewne uczulające dzieci, u których nie ma zwykle potrzeby wykonywać szerokich badań na wiele alergenów, bo zwyczajnie większość nie miała z nimi kontaktu.

Testy na alergie z krwi przeznaczony dla dzieci jest wykonywany w łatwy i mało obciążający sposób. Do jego wykonania potrzebne jest pobranie niewielkiej ilości krwi żylnej. Próbka przekazywana jest z punktu pobrań do laboratorium diagnostycznego. Tam wykonywana jest analiza stężenia poszczególnych alergenowo-swoistych immunoglobulin E. Wykorzystuje się w tym celu metodę immunoenzymatyczną ELISA.

W ramach panelu pediatrycznego oceniane jest stężenie IgE specyficznych dla 28 różnych alergenów. Badanie to skierowane jest na pokarmy (orzech ziemny, dorsz, orzech laskowy, marchew, mąka pszenna, ryż, soja, ziemniak, jabłko, białko jaja kurzego, żółtko jaja kurzego, mleko, alfa-laktoalbumina, beta-laktoglobulina, kazeina, albumina surowicy wołu), pyłki (mieszanki traw, brzoza brodawkowata i bylica), zwierzęta (pies, koń, kot), roztocza kurzu domowego dwóch najpowszechniejszych gatunków oraz zarodniki trzech gatunków pleśni. Dodatkowo test alergiczny dla dzieci obejmuje CCD, czyli egzogenne reszty cukrowe - wyniki reaktywności na nie wskazuje na możliwość rozwinięcia alergii krzyżowej.

Jakie są dostępne inne testy alergiczne?

Diagnostyka alergologiczna obejmuje:

• wywiad przeprowadzony przez lekarza
• skórne punktowe testy alergiczne
• testy alergiczne z krwi
• próby eliminacyjne i prowokacyjne

Wywiad lekarski

To pierwszy krok w diagnostyce alergologicznej. Lekarz-alergolog zadaje dziecku i rodzicowi pytania dotyczące m.in. stanu zdrowia i występujących objawów. Może następnie skierować pacjenta na odpowiednie badania, które będą najlepiej dopasowane do przebiegu choroby, lub zaleci wizytę u innego specjalisty, jeżeli objawy będą wskazywać jednak na schorzenia znajdujące się w obrębie innej specjalizacji lekarskiej.

Skórne punktowe testy alergiczne

Testy skórne punktowe jak nazwa wskazuje wykonuje się na skórze (zazwyczaj przedramienia). Badanie polega na umieszczeniu na skórze ekstraktów alergenowych i wykonaniu niewielkich nakłuć. Następnie po odczekaniu dwudziestu minut wynik jest odczytywany - pojawienie się bąbla na rumieniowym podłożu, który ma średnicę co najmniej wielkości jak rumień po nałożeniu histaminy, wskazuje na wynik pozytywny, czyli uczulenie na dany alergen.

Skórne testy punktowe są wykonywane powszechnie w poradniach alergologicznych. Są jednak badaniami dość nieprzyjemnymi ze względu na pojawianie się zmian skórnych i czasem również dodatkowych objawów ze strony innych układów. Ponadto, wymagane jest wcześniejsze odstawianie na dwa tygodnie leków antyalergicznych, które mogłyby zafałszować wynik badania.

Dodatkowe testy alergiczne z krwi

• test alergiczny pokarmowy – zobacz badanie ❱
• test alergiczny oddechowy – zobacz badanie ❱
• test alergiczny atopowy – zobacz badanie ❱
• kompleksowy molekularny test alergiczny ALEX – zobacz badanie ❱
• kompleksowy molekularny test alergiczny ISAC – zobacz badanie ❱

Testy alergiczne dla dzieci pozwalają na dobry pierwszy wybór badań do diagnozowania małych pacjentów. Czasem badanie to może okazać się niewystarczające. Wówczas konieczne może się okazać poszerzenie zakresu badanych alergenów. Do tego służą testy alergiczne pokarmowe, oddechowe i test ALEX.

Zarówno testy na alergie pokarmowe jak i oddechowe badają stężenie przeciwciał IgE swoistych dla alergenów zawartych w pokarmach oraz powietrznopochodnych - w każdym panelu jest 20 alergenów i egzogenne reszty cukrowe. Testy alergiczne pokarmowe mogą być odpowiednie dla dzieci, które mają już dość szeroką dietę.

Test alergiczny ALEX jest znacznie szerszym badaniem, gdyż obejmuje aż 156 ekstraktów całych alergenów i analizę 126 poszczególnych molekuł alergenowych, co znacznie zwiększa precyzję diagnozy. Wykonując to badanie można poznać, czy dochodzi do reakcji alergicznej na znaczną ilość pokarmów, alergenów oddechowych, a także jady owadów. Stwierdzenie uczulenia na konkretną molekułę pozwala dostosować terapię odczulającą oraz ocenić czy i z jakimi alergenami może dojść do reakcji krzyżowej.

Próby eliminacyjne

Próba eliminacyjna to zwykle pierwsza stosowana metoda diagnostyczna w przypadku najmniejszych pacjentów czyli niemowląt. Jeżeli dziecko karmione jest mlekiem matki, zaleca się zastosowanie przez kobietę kilkutygodniowej diety eliminacyjne, a w przypadku mleka modyfikowanego zamienia się je na hydrolizaty lub mieszanki elementarne. Zanim objawów w trakcie diety eliminacyjnej wskazuje na uczulenie na dany produkt.

Próby prowokacyjne

Próba prowokacyjna jest przypadkiem badania, w którym pod kontrolą lekarską podaje się pacjentowi podejrzany alergen. Wystąpienie objawów lub nie uznaje się za fakt umożliwiający postawienie pewnej diagnozy. Do tego testu konieczna jest stała obserwacja, gdyż może dojść do rozwinięcia reakcji alergicznej, w tym także ogólnoustrojowej.

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk

Aktualizacja: 2018-12-14

Bibliografia:

1. Balińska-Miśkiewicz W.: Molecular diagnosis of food allergy--do we know more? Postępy Hig Med Dosw (Online). 2014 Jun 9;68:754-67.
2. Chinthrajah R.S.: Diagnosis of Food Allergy. Pediatr Clin North Am. 2015 Dec;62(6):1393-408.
3. Nowicki R.: Podział kliniczny w zależności od wieku pacjentów. [W:] Nowicki R. (red.): Atopowe zapalenie skóry w praktyce. Cornetis, Wrocław 2013: 74–77.
4. Savage J., Johns C.B.: Food Allergy: Epidemiology and Natural History. Immunol Allergy Clin North Am. 2015 Feb; 35(1): 45–59.
5. Turnbull J.L., Adams H.N., Gorard D.A.: Review article: the diagnosis and management of food allergy and food intolerances. Aliment Pharmacol Ther. 2015 Jan;41(1):3-25.
6. Wagner A.: Znaczenie determinant węglowodanowych (CCD) w diagnostyce alergii krzyżowej. Alergia, 2013, 3: 36-38.