Panel pediatryczny - jak wykryć alergie u dzieci?

Czym jest panel pediatryczny?

Panel pediatryczny jest badaniem specjalnie przygotowanym w celu zdiagnozowania alergii, które najczęściej dotykają niemowlęta i dzieci. Tego typu test alergiczny diagnozuje uczulenie na alergie pokarmowe i alergie wziewne.

Co jest badane w ramach pakietu pediatrycznego?

• pyłki: mieszanki traw, brzozy brodawkowatej i bylicy;
• alergia na roztocza kurzu domowego gatunków D.pteronyssinus i D.farinae;
• alergeny kota, psa i konia;
• alergeny pokarmowe: białko jaja kurzego, żółtko jaja kurzego, mleko (skaza białkowa), dorsz, alfa-laktoalbumina, beta-laktoglobulina, kazeina, albumina surowicy wołu, mąka pszenna (nietolerancje pszenicy), ryż, soja, orzech ziemny, orzech laskowy, marchew, ziemniak, jabłko;
• zarodniki pleśni gatunków: Cladosporium herbarum, Aspergillus fumigatus i Alternaria alternata.

Dodatkowo w ramach panelu pediatrycznego analizowane jest stężenie przeciwciał IgE skierowanych na egzogenne reszty cukrowe (CCD). Reaktywność na CCD wiązana jest z ryzykiem alergii krzyżowych.

Na czym polega badanie alergiczne za pomocą panelu pediatrycznego?

Panel pediatryczny wykonuje się w ramach testów alergicznych dla dzieci, do których wystarczy od dziecka pobrać niewielką próbkę krwi żylnej. Badania takie przeprowadzane są w laboratoriach diagnostycznych. Badania alergiczne z krwi polegają na analizie próbki w kierunku oceny stężenia przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom. Wynik badania określa stopień uczulenia na dany alergen.

Oprócz panelu pediatrycznego wykonuje się badania również w innych panelach:

• badanie alergiczne - panel pokarmowy ❱
• badanie alergiczne - panel oddechowy ❱
• badanie alergiczne - panel atopowy ❱
• badanie alergiczne - kompleksowy test ALEX ❱
• badanie alergiczne - kompleksowy test ISAC ❱

Panel pokarmowy i oddechowy bardziej dokładnie analizują konkretne typy alergii. Warto więc je wykonać w przypadku konieczności pogłębienia diagnostyki, jeżeli panel pediatryczny okazał się niewystarczający w przypadku zdiagnozowania wszystkich alergii pokarmowych i wziewnych. Mogą być one przydatne również w późniejszym czasie, gdy np. dieta dziecka zostanie dużo bardziej rozszerzona. Każdy z tych dwóch paneli analizuje stężenie IgE dla 20 alergenów.

Kompleksowy test ALEX stanowi znaczne rozszerzenie wszystkich wcześniej opisanych badań na alergie. Obejmuje on w swoim zakresie alergeny pokarmowe, wziewne, a także jady owadów - badanych ekstraktów alergenowych jest aż 156. Dodatkowo badanie pogłębia diagnostykę o 126 molekularnych komponentów alergenowych. Test ALEX pozwala na dokładne zbadanie osób o znacznej ilości alergii, a także umożliwia sprecyzowanie leczenia immunologicznego skierowanego na konkretne uczulające cząsteczki białkowe.

Co przyczynia się do powstania alergii u dzieci lub w późniejszym wieku?

• Obecność alergii w rodzinie.
• Nieprawidłowa dieta matki w okresie ciąży i laktacji oraz dziecka (zbyt wczesne przestawienie z mleka matki na modyfikowane), a także otyłość w dzieciństwie.
• Wczesne narażenie na dym nikotynowy (bierne palenie), zakażenia i antybiotykoterapia.
• Dysfunkcja bariery jelitowej w przebiegu m.in. zapalnych chorób jelit.
• Brak ekspozycji na różnorodne czynniki zewnętrzne w okresie dzieciństwa - brak rodzeństwa, brak kontaktu ze zwierzętami.
• Poród za pomocą cesarskiego cięcia.

Jakie są objawy alergii u dzieci?

W alergiach typowe jest pojawianie się objawów natychmiast lub w dwie godziny od narażenia na alergen. Dolegliwości początkowe zwykle dotyczą układu, który miał kontakt bezpośredni z alergenem, a dopiero później mogą pojawić się objawy ogólnoustrojowe.

Wśród objawów alergicznych są:

• nudności, zgaga, wzdęcia, bóle brzucha, wymioty, biegunki,
• wysypka alergiczna,
• zatkany nos i katar, chrypka i kaszel,
• obrzęk krtani, duszność w klatce piersiowej,
• atak astmy oskrzelowej,
• zapalenie spojówek,
• zespół alergii jamy ustnej (OAS), w tym obrzęk, pieczenie i szczypanie w obrębie warg, jamy ustnej, gardła i krtani,
• wstrząs anafilaktyczny.

W przypadku niemowląt i małych dzieci bardzo charakterystyczne jest jednak występowanie zmian skórnych. Zazwyczaj jest to atopowe zapalenie skóry, które może się pojawić już około 3-6 miesiąca życia. Obserwuje się wówczas świąd, suchość skóry, rumień oraz obecność grudek i pęcherzyków. Zmiany pojawiają się na skórze czoła, policzków, głowy, płatkach usznych oraz dystalnych częściach kończyn. Atopowe zapalenie skóry dotyka aż 1-22% dzieci i młodzieży na całym świecie. Istotne znaczenie w rozwoju tej choroby mają alergie pokarmowe.

W przypadku dzieci z alergią pokarmową stwierdza się, że niemal wszystkie mają alergię na poniższe pokarmy:

• białka mleka krowiego,
• białka jaja kurzego,
• orzechy oraz orzeszki arachidowe
• ryby i owoce morza,
• soję,
• gluten.

Co istotne u 3% dzieci, które mają alergie na pokarmy, może dojść do anafilaksji. Jest to groźny dla życia stan.

Jakie są inne badania na alergie?

Diagnostyka w alergologii obejmuje szereg różnorodnych badań, które wykonuje się wspólnie lub osobno od siebie. Do najczęstszych zalicza się:

• wywiad lekarski
• testy skórne punktowe
• testy alergiczne z krwi (omówione wcześniej)
• próby eliminacyjne bądź prowokacyjne

Sprawdź cenę testów alergicznych ❱

Testy skórne punktowe

Są to badania powszechnie wykorzystywane w diagnostyce ze względu na niską cenę i łatwość wykonania. Polegają one na nakłuciu skóry w miejscach, w których nałożone zostały alergeny. W przypadku uczulenia objawy w postaci bąbla i rumienia pojawiają się w ciągu 15-20 minut. Jeżeli zmiana ta będzie miała większą średnicę od odczynu dla histaminy, alergia zostaje potwierdzona.

Testy te nie są dostępne w laboratoriach. Aby je wykonać należy udać się do poradni alergologicznej. Przed wykonaniem testów skórnych należy na dwa tygodnie zrezygnować z leczenia antyhistaminowego.

Próby eliminacyjne

Eliminacje powszechnie stosowane są w diagnostyce alergii pokarmowych. Próba polega na wykluczeniu z diety jednego produktu lub grupy produktów (np. mlecznych) na okres co najmniej 2 tygodni. W tym czasie należy dokładnie obserwować wszelkie dolegliwości. Jeżeli objawy sprzed diety ustąpiły, a po wdrożeniu z powrotem tego produktu ponownie się pojawiły, można uznać, że właśnie to ten produkt jest uczulającym alergenem.

Próby prowokacyjne

Prowokacja jest metodą diagnostyczną uznawaną za niezwykle istotną w alergologii, a w szczególności jeśli zastosowane jest podwójne zaślepienie i próba placebo. Próbę wykonuje się w szpitalu pod opieką lekarską. W przypadku zastosowania placebo przygotowywane są identyczne próbki - jedna z alergenem, a druga bez (np. kapsułka z bezpiecznym wypełniaczem). Podwójne zaślepienie oznacza, że ani pacjent ani osoba podająca próbki nie wie, w której jest alergen. W ten sposób eliminowany jest tzw. efekt placebo, czyli wystąpienie objawów spowodowane wiarą w szkodliwość produktu. W czasie próby prowokacyjnej podawane są próbki, a następnie obserwuje się, czy pojawiły się objawy.

Ten rodzaj testu jest aktualnie rzadko wykonywany ze względu na dużo łatwiejsze i bezpieczniejsze przeprowadzenie testów skórnych lub testów z krwi np. w panelach pediatrycznych.

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk

Aktualizacja: 2018-12-16

Bibliografia:

1. Akdis C.A. et al.: Diagnosis and treatment of atopic dermatitis in children and adults: European Academy of Allergology and Clinical Immunology/American Academy of Allergy, Asthma and Immunology/PRACTALL consensus report. Allergy, 2006; 61: 969–987.
2. Balińska-Miśkiewicz W.: Molecular diagnosis of food allergy--do we know more? Postępy Hig Med Dosw (Online). 2014 Jun 9;68:754-67.
3. Chinthrajah R.S.: Diagnosis of Food Allergy. Pediatr Clin North Am. 2015 Dec;62(6):1393-408.
4. Feleszko W. et al.: Environmental tobacco smoke exposure and risk of allergic sensitisation in children: a systematic review and meta-analysis. Arch Dis Child. 2014 Nov;99(11):985-92.
5. Gliński W., Kruszewski J., Silny W. i wsp.: Postępowanie diagnostyczno-profilaktyczno-lecznicze w atopowym zapaleniu skóry. Konsensus grupy roboczej specjalistów krajowych ds. dermatologii, wenerologii oraz alergologii. Pol. Merk. Lek., 2004; 17 (supl. 3): 3–15.
6. Human Nutrition, edited by Catherine Geissler, Hilary Powers, Elsevier 2011.
7. M. Jarosz, J. Dzieniszewski (red.). Alergie pokarmowe. PZWL. Warszawa, 2005.
8. Nowicki R.: Podział kliniczny w zależności od wieku pacjentów. [W:] Nowicki R. (red.): Atopowe zapalenie skóry w praktyce. Cornetis, Wrocław 2013: 74–77.
9. Prince B.T. et al.: Gut Microbiome and the Development of Food Allergy and Allergic Disease. Pediatr Clin North Am. 2015 Dec; 62(6): 1479–1492.
10. Savage J., Johns C.B.: Food Allergy: Epidemiology and Natural History. Immunol Allergy Clin North Am. 2015 Feb; 35(1): 45–59.
11. Sicherer S.H., Sampson H.A. Food allergy: Epidemiology, pathogenesis, diagnosis, and treatment. J Allergy Clin Immunol. 2014 Feb;133(2):291-307; quiz 308.
12. Raj D., Kabra S.K., Lodha R.: Childhood obesity and risk of allergy or asthma. Immunol Allergy Clin North Am. 2014 Nov;34(4):753-65.
13. Tan T.H. et al.: The role of genetics and environment in the rise of childhood food allergy. Clin Exp Allergy. 2012 Jan;42(1):20-9.
14. Turnbull J.L., Adams H.N., Gorard D.A.: Review article: the diagnosis and management of food allergy and food intolerances. Aliment Pharmacol Ther. 2015 Jan;41(1):3-25.
15. Wagner A.: Znaczenie determinant węglowodanowych (CCD) w diagnostyce alergii krzyżowej. Alergia, 2013, 3: 36-38.