Nietolerancje pokarmowe u dzieci

IgG zależne nietolerancje pokarmowe u dzieci

Do najczęściej wykrywanych nietolerancji pokarmowych u dzieci zalicza się nietolerancje pokarmowe zależne od przeciwciał klasy IgG - w ich przebiegu dochodzi do nadprodukcji tych przeciwciał (specyficznych dla danego produktu pokarmowego) przez układ immunologiczny, w efekcie czego u dziecka pojawiają się różnorodne symptomy. W rozwoju nietolerancji pokarmowych tego typu największe znaczenie odgrywa bariera jelitowa, której fizjologiczną rolą jest między innymi ochrona przed przedostawaniem do krwiobiegu nieprawidłowych produktów trawienia, toksyn czy chorobotwórczych wirusów i bakterii.

Zaburzenie funkcji bariery jelitowej (zwane przeciekającym jelitem) skutkuje natomiast wnikaniem różnych związków (na przykład niestrawionych w pełni składników pokarmów) do krwiobiegu - wywołuje to miejscową reakcję zapalną, a tym samym występowanie różnych symptomów. Małe dzieci, ze względu na niedojrzałość bariery jelitowej, narażone są szczególnie na rozwój schorzeń tego typu. Wśród innych przyczyn uszkodzenia funkcji bariery jelitowej wymienia się długotrwałą antybiotykoterapię, stresujące sytuacje, ostre infekcje wirusowe czy infekcje bakteryjne.

Objawy związane z IgG zależną nietolerancją pokarmową pojawiają się od 24 do 96 godzin od spożycia pokarmu nietolerowanego - w jej przebiegu u dziecka mogą pojawić się bóle brzucha, wymioty, brak apetytu, wzdęcia, zmiany skórne, zmiany zachowania, osłabienie organizmu, problemy ze wzrokiem, bóle głowy, bóle kostne i bóle mięśniowe. Niewykryte nietolerancje pokarmowe przyczyniają się do wystąpienia takich powikłań jak przewlekłe niedożywienie, otyłość czy niedokrwistość.

Nietolerancje pokarmowe zależne od przeciwciał klasy IgG są schorzeniami odwracalnymi - oznacza to, że dzięki zastosowaniu odpowiedniej diety eliminacyjnej lub rotacyjnej u dziecka można doprowadzić do całkowitego cofnięcia się choroby. Odpowiednią dietę należy wdrożyć na podstawie wyniku testu na nietolerancję pokarmową (takiego jak badanie IMMUNOdiagDIETA) - badania te polegają na dokładnym pomiarze we krwi dziecka poziomu przeciwciał IgG swoistych dla danego alergenu pokarmowego. Podwyższone stężenie tych przeciwciał wiąże się z występowaniem u dziecka nietolerancji pokarmowej. Należy jednak podkreślić, że wykonanie badania w kierunku nietolerancji pokarmowych IgG zależnych nie jest zalecane w przypadku dzieci poniżej dwunastego miesiąca życia.

Nietolerancje pokarmowe u niemowląt a ciąża i karmienie piersią

Nieprawidłowa, spowodowana nadmierną ilością przeciwciał IgG specyficznych dla konkretnych produktów pokarmowych reakcja na pokarm może wystąpić także u niemowlęcia z powodu przekazania mu tych przeciwciał przez chorującą na nietolerancję matkę.Przeciwciała IgG mają bowiem zdolność przenikania przez łożysko i w ten sposób przedostają się do krwiobiegu dziecka. Ponadto, mogą one zostać przekazane dziecku już po urodzeniu wraz z mlekiem matki podczas karmienia piersią.

Podwyższona ilość przeciwciał IgG swoistych dla alergenów pokarmowych może skutkować występowaniem u niemowlaka takich objawów jak kolki, zaparcia, biegunki, nieprawidłowa masa ciała i zbyt wolne jej przybieranie, osłabienie odporności czy atopowe zapalenie skóry. Wskazane jest więc zrobienie testów na nietolerancje pokarmowe jeszcze przed zajściem w ciążę i podjęcie odpowiednich działań na podstawie uzyskanego wyniku - wyeliminowanie przez przyszłą mamę nietolerowanych produktów z diety zapobiegnie występowaniu problemów żywieniowych (związanych z przeciwciałami klasy IgG) u niemowlęcia.

Genetyczne nietolerancje pokarmowe występujące u dzieci

Oprócz nietolerancji pokarmowych IgG zależnych u dzieci mogą występować też nietolerancje pokarmowe spowodowane obecnością konkretnych zmian (polimorfizmów, mutacji) w materiale genetycznym. Wśród nietolerancji tego typu wymienia się trwałą nietolerancję glutenu (celiakię) oraz nietolerancję laktozy.

Gluten jest to białko roślinne, obecne w niektórych zbożach (na przykład pszenicy, życie czy jęczmieniu). U osób chorujących na celiakię gluten powoduje zanik kosmków jelita cienkiego, które są odpowiedzialne za procesy wchłaniania składników pokarmowych. Zanikanie kosmków skutkuje zaburzeniem procesów wchłaniania, co z kolei prowadzi do występowania różnych, często bardzo niespecyficznych objawów. W przypadku niemowląt najczęściej pojawia się bardzo obfite ulewanie lub wymioty, biegunki, bolesny i wzdęty brzuch, brak łaknienia, nieprzybieranie na wadze, obniżona odporność, apatia lub nadpobudliwość, a także osłabienie mięśni. Do najbardziej charakterystycznych objawów celiakii u starszych dzieci wymienia się natomiast niską masę ciała i niski wzrost, brak apetytu, bóle brzucha, bóle mięśni, próchnicę, zniszczenie szkliwa na zębach, nerwowość, obniżenie odporności na stres, apatię, skłonności depresyjne, występowanie różnych zmian na skórze (wyprysków, krostek, pęknięć) czy opóźnienie procesu dojrzewania u nastolatków.

Za genetyczną predyspozycję do rozwoju celiakii uznaje się obecność w materiale genetycznym wariantów HLA-DQ2 i HLA-DQ8 - znajdują się one w DNA 96% wszystkich chorych na trwałą nietolerancję glutenu. Według specjalistów to właśnie skłonności genetyczne mają zasadnicze znaczenie w powstawaniu celiakii, ale bodźcem do ujawnienia się choroby mogą być na przykład infekcje bakteryjne, infekcje wirusowe czy długotrwały stres. Celiakia może ujawnić się w dowolnym wieku - u płci żeńskiej występuje dwa razy częściej w porównaniu do płci męskiej. Nie jest to choroba odwracalna i jedyną skuteczną metodą jej leczenia jest stosowanie diety bezglutenowej już do końca życia.Laktoza to obecny w mleku cukier - jego nietolerancja spowodowana jest mutacją w genie LCT. Mutacja tego genu może sprawiać, że osoba chora w ogóle nie wytwarza enzymu laktazy (jest to tzw. alaktazja) lub wytwarza zbyt małą jego ilość (tzw. hipolaktazja) - laktaza jest zaś enzymem niezbędnym do trawienia laktozy. Brak możliwości odpowiedniego trawienia tego cukru skutkuje występowaniem objawów klinicznych. Alaktazja jest schorzeniem występującym bardzo rzadko - w tym przypadku objawy nietolerancji pojawiają się u niemowlęcia w pierwszych dniach życia po spożyciu mleka matki lub zawierającego laktozę mleka modyfikowanego, do objawów tych zalicza się wodniste biegunki, kwaśne stolce czy wymioty.

Hipolaktazja natomiast może ujawnić się już u starszych dzieci, jednak najczęściej objawy z nią związane pojawiają się w wieku nastoletnim lub już w wieku dorosłym - w jej przebiegu po spożyciu produktów zawierających laktozę u chorego występują bóle brzucha, nudności, biegunki, wzdęcia i śmierdzące gazy. Genetyczna nietolerancja laktozy, podobnie jak celiakia, nie jest odwracalna - w przypadku potwierdzenia diagnozy konieczne jest wyeliminowanie laktozy z jadłospisu i stosowanie takiej diety przez resztę życia.

Badania genetyczne stosowane w diagnostyce genetycznych nietolerancji pokarmowych

Obecność w DNA mutacji odpowiedzialnych za występowanie nietolerancji pokarmowych można wykryć przy pomocy odpowiednich badań genetycznych. Testy te wykonywane są w laboratorium genetycznym przy wykorzystaniu nowoczesnych technik biologii molekularnej (takich jak sekwencjonowanie DNA) - uznaje się je za najczulszą i najbardziej wiarygodną metodę diagnostyczną. Do przeprowadzenia testu genetycznego na nietolerancję pokarmową konieczna jest tylko niewielka ilość krwi lub śliny osoby badanej. Ponadto, testy te wykonuje się jednorazowo, nie zależą one od aktualnego stanu zdrowia pacjenta i nie ma żadnych przeciwwskazań do ich wykonania.