Nietolerancje pokarmowe a ciąża

Co to są nietolerancje pokarmowe?

Z roku na rok wzrasta liczba przypadków wykrywanych nietolerancji pokarmowych, co związane jest w dużej mierze z większym dostępem do badań pozwalających na prawidłowe wykrycie tych schorzeń. Nietolerancje pokarmowe rozwijają się na skutek niewłaściwej reakcji układu immunologicznego na spożywany pokarm (są to nietolerancje zależne od przeciwciał IgG) lub w konsekwencji obecności szkodliwych zmian (mutacji, polimorfizmu) w naszym materiale genetycznym.

Nietolerancje pokarmowe IgG zależne a ciąża

W przebiegu IgG zależnych nietolerancji pokarmowych układ immunologiczny wytwarza nadmierną ilość immunoglobulin G (IgG) swoistych dla danego składnika pokarmowego, czego konsekwencją są różnorodne objawy. Do rozwoju nietolerancji pokarmowej tego typu może dojść z wielu powodów, wśród których wymienia się przewlekłe przyjmowanie niektórych leków (aspiryny, antybiotyków), długotrwały stres, przeciekające jelito, choroby nowotworowe, choroby autoimmunologiczne, infekcje wirusowe, infekcje bakteryjne, chemioterapię, radioterapię czy interwencje chirurgiczne.

Nietolerancje pokarmowe zależne od przeciwciał klasy IgG są odwracalne i mogą pojawić się w dowolnym wieku - są częste zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Objawy związane z tymi schorzeniami występują zwykle od 24 do 96 godzin od spożycia produktu nietolerowanego. Do symptomów spowodowanych IgG zależną nietolerancją pokarmową zalicza się ciągłe wzdęcia, zaparcia, bóle brzucha, biegunki, wymioty, osłabienie organizmu, przewlekłe niedożywienie, bóle mięśni, bóle stawów, bóle głowy, trądzik, powstawanie zmian na skórze, złe samopoczucie, zaburzenia wzroku, nastroju czy też zmiany zachowania. Nieleczone nietolerancje IgG zależne mogą skutkować otyłością, przewlekłym niedożywieniem, niedokrwistością, cukrzycą, depresją, a także problemami z zajściem w ciążę.

Aktualnie przeprowadzane są badania naukowe w celu ustalenia znaczenia nietolerancji pokarmowych zależnych od przeciwciał IgG w zaburzeniach płodności. Specjaliści wskazują, że spowodowany nietolerancją pokarmową przewlekły stan zapalny w organizmie skutkuje niedoborem witamin i mikroskładników bardzo istotnych dla procesu zapłodnienia, implantacji zarodka i utrzymania ciąży. Nietolerancje pokarmowe IgG zależne mogą prowadzić także do zaburzenia czynności jajników, ponadto wywierają one negatywny wpływ na parametry nasienia.

Należy również podkreślić, że przeciwciała IgG wytworzone przez układ immunologiczny ciężarnej mają zdolność do wnikania do krwiobiegu rozwijającego się płodu przez łożysko, a także są przekazywane dziecku już po urodzeniu podczas karmienia piersią - może to wywoływać niepożądane reakcje również u dziecka (przeczytaj o nietolerancji pokarmowej u dzieci), dlatego tak ważne jest odpowiednio wczesne zdiagnozowanie występującej nietolerancji pokarmowej u jego matki.

Celiakia (trwała nietolerancja glutenu) a ciąża

Celiakia, nazywana również chorobą trzewną lub trwałą nietolerancją glutenu również wpływa negatywnie na płodność i powoduje problemy z utrzymaniem ciąży. Celiakia to choroba często występująca w polskiej populacji, jednak tylko niewielka ilość przypadków diagnozowana jest prawidłowo. Schorzenie to polega na nietolerancji przez organizm białka roślinnego - glutenu, które obecne jest w wielu gatunkach zbóż (pszenica, owies, żyto czy jęczmień). U osób z celiakią białko to przyczynia się do zaniku kosmków jelita cienkiego, czyli struktur mających ogromne znaczenie w procesach wchłaniania składników pokarmowych. Zanikanie kosmków zaburza te procesy, co skutkuje występowaniem różnych objawów.

Przyczyny występowania celiakii nie zostały jeszcze dokładnie ustalone - specjaliści wskazują, że kluczowa jest obecność czynnika genetycznego (wariantów genetycznych HLA-DQ2 i HLA-DQ8 w naszym DNA), jednak bodźcem prowadzącym do ujawnienia się choroby zwykle są czynniki immunologiczne, środowiskowe czy hormonalne. Może więc zdarzyć się tak, że u kobiety obciążonej genetycznie objawy celiakii pojawią się dopiero podczas ciąży na skutek zmian hormonalnych wywołanych tym stanem. Celiakia może ujawnić się w dowolnym wieku, występuje około 2 razy częściej u płci żeńskiej w porównaniu do płci męskiej.

U chorych na celiakię mogą występować takie dolegliwości jak utrata masy ciała, zaparcia, wzdęcia, biegunki, bóle brzucha, anemia, bóle stawów i kości czy stany depresyjne - nieleczone schorzenie skutkuje zaburzeniami neurologicznymi i psychicznymi, a także nowotworami złośliwymi układu pokarmowego. Celiakia ma też znaczny wpływ na płodność i na przebieg ciąży - powoduje zaburzenia miesiączkowania, co z kolei jest przyczyną niemożności zajścia w ciążę (choroba ta może być również przyczyną przedwczesnej menopauzy). Celiakia wpływa też negatywnie na jakość nasienia u mężczyzn. Choroba ta przyczynia się do niedoboru takich związków jak kwas foliowy, cynk, żelazo, selen, co stanowi poważne zagrożenie dla ciąży. Kobiety chore na celiakię są bardziej narażone na poronienia samoistne i martwe urodzenia - ryzyko poronienia u pacjentki z nieleczoną celiakią jest około 10 razy większe w porównaniu do kobiet leczonych. Ponadto, brak leczenia celiakii ma negatywny wpływ na rozwój płodu, może być powodem np. niskiej masy urodzeniowej dziecka.

Jak wykryć nietolerancje pokarmowe?

W przypadku występujących u danej pary problemów z płodnością lub utrzymaniem ciąży, specjaliści coraz częściej zalecają przeprowadzenie testów w kierunku nietolerancji pokarmowych. Badania te wskazane są jednak dla wszystkich osób planujących posiadanie potomstwa.

Nietolerancje pokarmowe zależne od przeciwciał klasy IgG można prawidłowo zdiagnozować poprzez wykonanie badań krwi, polegających na dokładnym pomiarze stężenia przeciwciał IgG specyficznych dla konkretnych produktów pokarmowych - przykładem tego typu testów jest badanie IMMUNOdiagDIETA. Podwyższone stężenie przeciwciał IgG świadczy o występowaniu nietolerancji pokarmowej w naszym organizmie. Dzięki wykonaniu takiego testu dowiemy się więc, które produkty pokarmowe nam szkodzą, a które możemy spożywać bez żadnego zagrożenia.

Celiakię można zdiagnozować przy pomocy takich narzędzi jak badanie poziomu przeciwciał tTg, EmA i DGP we krwi, biopsja jelita cienkiego czy badanie genetyczne. Obecność przeciwciał we krwi pacjenta niemal jednoznacznie potwierdza zachorowanie na celiakię, jednak część pacjentów nie wytwarza ich wcale. Biopsja błony śluzowej jelita cienkiego pozwala na ocenę stopnia zaniku kosmków jelitowych i stwierdzenie obecności innych zmian morfologicznych świadczących o występowaniu celiakii. Dzięki wykonaniu badania genetycznego na celiakię dowiemy się z kolei, czy w naszym materiale genetycznym znajdują się warianty HLA-DQ2 i HLA-DQ8 - obecne są one w DNA 96% wszystkich osób chorujących na celiakię. W przypadku badania poziomu przeciwciał oraz biopsji jelita cienkiego bardzo ważne jest, aby nie stosować diety bezglutenowej przed przeprowadzeniem tych testów - w przeciwnym przypadku rozpoznanie może być nieprawidłowe. Stosowanie diety bezglutenowej przed postawieniem diagnozy nie ma natomiast wpływu na wynik badania genetycznego.

Leczenie nietolerancji pokarmowych

Nietolerancje pokarmowe zależne od przeciwciał IgG są odwracalne - na podstawie wyniku badania poziomu przeciwciał we krwi możliwe jest wdrożenie diety eliminacyjnej lub diety rotacyjnej, tak aby doprowadzić do cofnięcia się danej nietolerancji. Leczenie nietolerancji pokarmowych wiąże się z wyeliminowaniem istniejących objawów (np. ustąpieniem problemów z poczęciem dziecka), a tym samym poprawą stanu zdrowia i samopoczucia.

Celiakia jest natomiast chorobą nieodwracalną, jedyną skuteczną metodą jej leczenia jest wyeliminowanie glutenu z jadłospisu i stosowanie takiej diety już do końca życia. Po kilku tygodniach po wykluczeniu glutenu dochodzi do regeneracji kosmków jelitowych - stosowanie diety eliminującej to białko przed zajściem w ciążę i podczas ciąży daje duże szanse na urodzenie zdrowego dziecka.

Aktualizacja: 2023-01-11