Złe samopoczucie - gdzie szukać przyczyn i pomocy?

Złe samopoczucie - skutek stresu i przemęczenia

Złe samopoczucie często związane jest z tym, jak wygląda nasze codzienne życie. Zwykle mamy mało czasu dla siebie i bliskich oraz na nasze zainteresowania, a całe dnie poświęcamy pracy i gonieniem za wygórowanymi celami. Nadmiar stresu i towarzyszący mu często niedobór snu prowadzą do przewlekłego zmęczenia, uczucia wyczerpania, a także do złego samopoczucia.

Złe samopoczucie a pokarm, który szkodzi

Jedną z przyczyn złego samopoczucia mogą być nietolerancje pokarmowe. Niewłaściwe reakcje organizmu na pokarm mogą prowadzić do przewlekłego i uogólnionego stanu zapalnego w organizmie. Złe samopoczucie może być objawem różnego rodzaju nietolerancji pokarmowych, m.in. celiakii i nietolerancji zależnej od przeciwciał IgG.

Objawy nietolerancjach pokarmowych IgG-zależnych są różnorodne i mają niespecyficzny charakter. Oprócz złego samopoczucia mogą występować problemy ze strony przewodu pokarmowego (bóle brzucha, wzdęcia, biegunki itp.), bóle głowy i migreny, a także wahania nastroju, zaburzenia koncentracji bądź depresja. Sposób działania procesu nietolerancji zależnej od przeciwciał IgG nie pozwala na samodzielne sprecyzowanie przyczyn problemu. Poziom przeciwciał IgG we krwi wzrasta w 24-48 godzin po spożyciu określonego produktu i utrzymuje się nawet do 96 godzin. Wraz ze wzrostem stężenia przeciwciał nasilają się dolegliwości.

W celu zdiagnozowania konieczne jest wykonanie testów na nietolerancje pokarmowe, które opierają się na pomiarze stężenia specyficznych przeciwciał IgG, a wśród nich jest test IMMUNOdiagDIETA. Badanie to analizuje obecność nietolerancji na 44, 88 lub nawet 280 pokarmów. Dzięki wynikowi i zaleceniom dietetycznym można wprowadzić bezpieczną dietę eliminacyjną lub rotacyjną, która zmniejszy stan zapalny, złagodzi objawy oraz poprawi ogólne samopoczucie.

Pogorszony nastrój i złe samopoczucie może wynikać z pogody, a dokładniej ze zbyt małej ilości naturalnego światła słonecznego. Światło stymuluje organizm do produkcji serotoniny w dzień i melatoniny w nocy, a w ten sposób zapewnia dobry humor i sen. Stąd często mówi się o jesiennej chandrze czy przesileniu wiosennym - kiedy organizm z braku słońca i odpowiednich substancji odpowiada pogorszonym samopoczuciem i stanem zdrowia.

Złe samopoczucie w zaburzeniach depresyjnych

Nie należy bagatelizować złego samopoczucia, które trwa przez długi czas, gdyż może być jednym z objawów zaburzeń depresyjnych. W depresji występują: obniżenie nastroju, utrata zainteresowania i zdolności do cieszenia się oraz zmniejszenie energii, a także pogorszenie koncentracji, myśli o śmierci, pesymistyczne podejście do życia, zaburzenia snu i apetytu. Oprócz depresji, która jest zwykle bardzo nasilona przez jakiś czas (kilka tygodni lub miesięcy), u niektórych może występować dystymia. Jest to podobne zaburzenie, jednak o mniejszym nasileniu, ale trwające znacznie dłużej - co najmniej 2 lata. Należy pamiętać, że depresja to nie jest tylko zły nastrój, lecz choroba, która zagraża życiu i którą można leczyć.

Złe samopoczucie a ciąża

Wahania poziomu hormonów mogą powodować pogorszenie nastroju w pierwszym trymestrze ciąży oraz po porodzie. Jest to naturalne zjawisko, jednak przedłużające się złe samopoczucie po porodzie może świadczyć o depresji poporodowej, która wymaga konsultacji z psychiatrą i psychologiem, bo jest stanem mogącym zagrozić życiu i zdrowiu zarówno matki, jak i dziecka.

Złe samopoczucie objawem PMS

Zespół napięcia przedmiesiączkowe (z angielskiego PMS) jest skutkiem nadmiernych wahań hormonalnych pod koniec cyklu menstruacyjnego. Może objawiać się bólami głowy lub pleców, zmianami apetytu, wahaniami nastroju, przygnębieniem czy też płaczliwością. Nasilone i utrudniające funkcjonowanie złe samopoczucie spowodowane PMS powinno być leczone przez ginekologa, a czasem też psychiatrę lub psychologa.

Złe samopoczucie a otoczenie

Rozrzucone przedmioty i słaba organizacja przestrzeni może być jedną z przyczyn złego samopoczucia i stresu. Bałagan nadmiernie stymuluje nasze zmysły, odwraca uwagę, utrudnia relaks. W pracy przyczynia się do osłabienia koncentracji, a w domu nie pozwoli na uspokojenie się. Stres spowodowany bałaganem może u niektórych osób nasilić objawy zaburzeń depresyjnych.

Złe samopoczucie - jakie mogą przyczyny chorobowe?

Zła samopoczucie to niespecyficzny objaw różnych stanów chorobowych. Może występować w przebiegu chorób endokrynologicznych, neurologicznych, zakaźnych, autoimmunologicznych (np. choroba Hashimoto czy reumatoidalne zapalenie stawów) i nowotworowych.

Złe samopoczucie może towarzyszyć chorobom zakaźnym, takim jak choroba przeziębieniowa (tzw. przeziębienie), zakażenie wirusem opryszczki zwykłej lub parwowirusem, mononukleoza, świnka, grypa, gruźlica, włośnica, półpasiec, ospa wietrzna, tężec, różyczka. Może być również jednym z objawów zatruć - zatrucia pokarmowego, zespołu abstynencyjnego z odstawienia alkoholu, leków nasennych lub uspokajających. W zespole odstawiennym również będą występować drżenia, nudności, pobudzenie, ból głowy, a także bezsenność. Także złe samopoczucie może być jednym ze skutków ubocznych leczenia, np. cetyryzyną stosowanej w czasie rzucania palenia, radioterapią lub chemioterapią. Złe samopoczucie można również zaobserwować w przebiegu takich chorób jak ostra niewydolność kory nadnerczy, niedoczynność tarczycy, podostre zapalenie tarczycy, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NAFLD), ostre alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, reaktywne zapalenie stawów, rumień guzowaty.

Jak sobie radzić ze złym samopoczuciem?

• Zacznij pisać. Gdy gorzej się czujesz przelej na papier (lub klawiaturę) wszystko, co leży Ci na sercu. Możesz pisać o swoich emocjach, wydarzeniach albo stworzyć listę zadań, które stale zaprzątają Ci głowę. Pisanie pozwala na zmniejszenie natłoku myśli, daje uczucie spokoju i pomaga w podejmowaniu decyzji. Czasem przeczytanie swoich zapisek pozwala na bardziej obiektywne podejście do problemów, a po spisaniu listy zadań i zobowiązań może zdecydujesz się na rezygnację z niektórych i w ten sposób dasz sobie pozwolenie na większą ilość czasu wolnego. Dla niektórych również dobrym sposobem na poprawę samopoczucia będzie prowadzenie dziennika wdzięczności. Polega to na zapisywaniu codziennie określonej liczby rzeczy, za które jesteśmy wdzięczni. Mogą to być proste rzeczy, jak uśmiech bliskiej osoby lub ładna pogoda. To prosty i skuteczny sposób na redukcję stresu oraz uśmiechnięcie się nawet po najbardziej męczącym dniu.
• Zadbaj o relację z bliskimi Ci osobami. Czasem wygadanie się i wypłakanie przyjacielowi może zdziałać cuda. Pamiętaj, że jest wiele osób, które wesprą Cię w trudnej sytuacji i przy złym samopoczuciu.
• Pozwól sobie na odpoczynek i odpowiednią ilość snu. Badania wykazują, że dorosłe osoby powinny poświęcać na sen 7-9 godzin dziennie, aby uniknąć licznych problemów zdrowotnych. Istotne jest również zadbanie o jakość snu poprzez odpowiednią higienę snu.
• Ruszaj się! Nawet najmniejsza aktywność fizyczna powoduje wytwarzanie endorfin. Zmniejszają one poziom stresu i lęku oraz działają przeciwbólowo, a nazywane są hormonami szczęścia. Endorfiny zwiększysz poprzez taniec, wysiłek fizyczny oraz seks.
• Zadbaj o swoją dietę. Składniki zawarte w żywności mają znaczenie dla funkcjonowania całego organizmu, w tym również układu nerwowego, przez co wpływają także na nastrój. Do produkcji serotoniny w dzień i melatoniny konieczny jest tryptofan, który znajdziemy m.in. w bananach, awokado, pełnoziarnistych produktach zbożowych, jajach, rybach i orzechach. Nasz układ nerwowy potrzebuje nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 pochodzących m.in. z tłustych morskich ryb, tranu, oleju i siemienia lnianego oraz orzechów. Oprócz tego dla funkcjonowania całego organizmu trzeba sobie dostarczyć szeregu witamin i składników mineralnych. Dlatego różnorodna zbilansowana dieta jest konieczna dla poprawy samopoczucia. W przypadku nietolerancji pokarmowych dieta eliminacyjna lub rotacyjna może pozytywnie wpłynąć na stan zdrowia i kondycję psycho-fizyczną.
• Unikaj używek. Kofeina, alkohol czy nikotyna mogą chwilowo przynieść poprawę nastroju, jednak ich nadużywanie może prowadzić do postępującej utraty zdrowia.
• Sięgnij po naturalne źródła spokoju, czyli zioła. Niektóre rośliny zielarskie mają potwierdzone naukowo właściwości uspokajające i przeciwdepresyjne. Wśród nich jest melisa lekarska, lawenda, rumianek, chmiel, kozłek lekarski (zwany walerianą), dziurawiec. Mają one dość łagodne działanie, jednak przy regularnym stosowaniu mogą być niezwykle pomocne. Pamiętaj jednak, że niektóre zioła mogą wchodzić w interakcje z lekami (np. dziurawiec zmniejsza skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych), dlatego przed ich zastosowaniem skonsultuj się z lekarzem.
• Światło ma istotne znaczenie dla produkcji serotoniny i witaminy D. Dlatego korzystaj ze słonecznych dni, jak najwięcej. Niestety przez sporą część roku naturalnego światła brakuje. Wówczas przedłużające się złe samopoczucie lub depresja mogą być wskazaniem do fototerapii. Pamiętaj również o suplementacji witaminą D w okresie od września do kwietnia - niedobór tej witaminy przyczynia się do stanów przygnębienia oraz depresji. Zaleca się, aby zdrowe dorosłe osoby przyjmowały 800-2000 IU witaminy D3 dziennie.
• Uśmiechaj się! Badania wykazują, że śmiech - nawet ten wymuszony - ma zbawienny wpływ na stres, a także stan zdrowia. Poprawia dotlenienie organizmu, ukrwienie narządów oraz wspiera układ immunologiczny.
• Skup się na czynnościach, które sprawiają Ci przyjemność. To mogą być drobnostki jak kąpiel, świeczki o przyjemnym aromacie, ulubiona herbata, czytanie przez kilka minut przed snem. Przypomnij sobie o rzeczach, które dają Ci satysfakcję - może uwielbiasz taniec, malowanie albo robótki ręczne. Pomyśl o nich i zaplanuj sobie na nie czas. Możesz z tych drobnych przyjemności stworzyć listę, do której zajrzysz w czarną godzinę. Gdy mamy złe samopoczucie, często wydaje się, że nic nie może poprawić nastroju - skorzystanie z gotowej listy może pomóc wówczas w znalezieniu radości.
• Zadbaj o swoje otoczenie - niech miejsce pracy nie utrudnia Ci koncentracji, a dom niech stanie się sanktuarium pozwalającym na pełen odpoczynek i relaksację. Przede wszystkim zajmij się bałaganem. Pozbądź się rzeczy, które nie są Ci potrzebne i nie wnoszą korzyści do Twojego życia. To trudny etap, jednak późniejsze życie w czystej i uporządkowanej przestrzeni da Ci ogromną satysfakcję. Znajdź również miejsce na radosne zdjęcie, zapachowe świeczki, zielone rośliny, czy też puszyste poduszki. Możesz także poczytać o minimalizmie, który wielu osobom pozwolił na pełniejsze cieszenie się z życia.

Gdy nic Ci nie pomaga, a złe samopoczucie znacznie się przedłuża, koniecznie skonsultuj się ze specjalistą (psychiatrą i/lub psychologiem). Depresja czy dystymia są poważnymi stanami, w których nie można “wziąć się w garść”, tylko potrzebna jest pomoc lekarska i stosowanie farmakoterapii (m.in. leków przeciwdepresyjnych). Pomocna może się również okazać psychoterapia. Przede wszystkim pamiętaj, że w dzisiejszych czasach wizyty u psychologa lub psychiatry nie są powodem do wstydu, lecz dowodzą, że dbasz o siebie i swoje zdrowie.