Nietolerancja pszenicy - kiedy unikać pszenicy i glutenu?

Kiedy należy unikać pszenicy i glutenu?

Jest kilka stanów chorobowych, w których dieta eliminująca pszenicę i gluten jest konieczna, aby uniknąć przykrych dolegliwości i zachować zdrowie w dobrym stanie:

• celiakia
• alergia IgE-zależna na pszenicę
• nietolerancja IgG-zależna pszenicy

Czy w innych przypadkach również należy eliminować te produkty z diety?

Aktualnie dominuje teoria, że pszenica jest źródłem całego zła, głównym powodem otyłości i pogorszenia stanu zdrowia. Takiej opinii nie potwierdzają badania naukowe - wykazano, że spożycie pełnoziarnistych produktów pszennych ma korzystne działanie:

• zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2,
• zmniejsza ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego,
• przyczynia się do utrzymania prawidłowej masy ciała.

Nie wykryto również w aktualnie uprawianych gatunkach “genetycznie modyfikowanych komponentów”, które obwiniane są za negatywny wpływ glutenu na całą populację.

Należy jednak pamiętać, że we współczesnej diecie dominują wysoko przetworzone produkty pszenne, które nie będą miały prozdrowotnych właściwości produktów z pełnego ziarna, lecz mogą przyczynić się do rozwoju chorób dietozależnych, m.in. otyłości i zespołu metabolicznego.

Zatem pszenica nie jest niebezpieczna dla wszystkich. A warto wiedzieć, że nieodpowiednio prowadzona dieta bezglutenowa także może prowadzić do znacznych szkód (głównie niedoborów pokarmowych), gdyż wiele produktów bezglutenowych jest znacznie przetworzonych i ma nikłą zawartość składników odżywczych.

Jakie badania można wykonać w kierunku nietolerancji pszenicy?

❶ Badania w kierunku celiakii

W ramach diagnostyki celiakii wykonuje się:

• badanie genetyczne - choroba ujawnia się jedynie u osób, które mają odpowiednie polimorfizmy genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8;
• badanie serologiczne - w celiakii wytwarzane są przeciwciała EmA, tTG oraz DGP, których obecność wskazuje na rozwój choroby;
• badanie histopatologiczne jelita cienkiego - polega na ocenie zmian, które nastąpiły w jelicie cienkim w wyniku działania autoprzeciwciał.

Cennik badań w kierunku celiakii ❱

❷ Badania w kierunku alergii na pszenicę

Testy te opierają się na pomiarze stężenia alergenowo-swoistych przeciwciał IgE. Wykorzystywane są w tym celu metoda immunoenzymatyczna ELISA oraz nowoczesna diagnostyka molekularna. Reakcję na pszenicę i gluten można zbadać w ramach panelu pokarmowego i pediatrycznego oraz testu ALEX, które są oferowane przez Zdrowegeny.pl.

Cennik testów alergicznych ❱

❸ Badania w kierunku nietolerancji pszenicy

Polegają na analizie próbki krwi pod kątem stężenia przeciwciał IgG swoistych dla składników pożywienia przy wykorzystaniu metody immunoenzymatycznej ELISA. W ofercie Zdrowegeny.pl znajdują się dwa rodzaje testów - IMMUNOdiagDIETA i FoodProfil.

Cennik testów na nietolerancje pokarmowe ❱

Zobacz przykładowy wynik testu IMMUNOdiagDIETA ❱

Na czym polegają poszczególne rodzaje nietolerancji pszenicy?

Celiakia

Celiakia (choroba trzewna) jest szczególnym przypadkiem nadwrażliwości pokarmowej na gluten znajdujący się w pszenicy, jęczmieniu i życie. Spożycie glutenu powoduje niszczenie kosmków jelitowych na terenie jelita cienkiego, czego skutkiem będą przewlekłe zaburzenia trawienia i wchłaniania oraz postępujące niedożywienie. Celiakia dotyczy ok. 1% populacji.

Alergia na pszenicę

Alergia zależna od przeciwciał IgE może dotyczyć wielu różnych białek (w tym glutenu) znajdujących się w pszenicy. Alergia pokarmowa charakteryzuje się natychmiastowymi objawami (pojawiają się nawet w ciągu kilku minut od spożycia).

Wśród małych dzieci reakcja alergiczna wywoływana jest już przez niewielkie ilości glutenu, ale większość z nich wyrasta z alergii. W przypadku osób dorosłych alergia trwa zwykle latami, a reakcja następuje po spożyciu około 10 g glutenu.

Nietolerancja IgG-zależna na pszenicę

Ten rodzaj nadwrażliwości charakteryzuje się zwiększoną ilością przeciwciał IgG swoistych dla określonych pokarmów. Z różnych przyczyn dochodzi do reakcji obronnej organizmu przed obcymi czynnikami, w tym fragmentami produktów spożywczych. Związane ze szkodliwym składnikiem przeciwciała IgG osiadają w różnych miejscach, gdzie prowadzą do wytworzenia stanu zapalnego. Objawy nietolerancji pojawiają się zwykle 24-48 godzin po spożyciu i mogą utrzymywać się przez kilka dni.

Wybierz badanie zgodnie ze swoimi objawami:

Celiakia	Alergia IgE-zależna	Nietolerancja IgG-zależna
chudnięcie, zaburzenie rozwoju i niski wzrost	wymioty, biegunka, ból brzucha	ciągłe zmęczenie, osłabienie organizmu, senność,
biegunki, bóle i wzdęcia brzucha,	wodnisty katar	problemy z utrzymaniem masy ciała
zmiany nastroju, depresja	pokrzywka, atopowe zapalenie skóry	dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego
objawy niedoborów pokarmowych (np. anemia)	atak astmy oskrzelowej	bóle głowy
ciągłe zmęczenie, złe samopoczucie	zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny	zmiany skórne
afty w jamie ustnej		zaburzenia zachowania
bóle głowy

Jak podejść do testów w kierunku nietolerancji pszenicy?

Badanie genetyczne w kierunku celiakii oraz pomiary przeciwciał IgG i IgE znajdują się w ofercie Zdrowegeny.pl i można do nich podejść w ponad czterystu placówkach w Polsce. Pierwszym krokiem jest rezerwacja wybranego badania online. Następnie z otrzymanym numerem rezerwacyjnym należy udać wybrać się do punktu pobrań. Pracownik punktu pobierze próbkę krwi żylnej - analiza wykonywana jest przez doświadczonych diagnostów laboratoryjnych. Wynik dostępny będzie online lub w punkcie.

Jak można się leczyć?

Każdy rodzaj nadwrażliwości na białka pszenicy wymaga w pewnym stopniu różnego leczenia. W zależności od konkretnego schorzenia różnić się będzie czas stosowania diety leczniczej.

Rodzaj nietolerancji	Zalecana dieta	Czas trwania leczenia nietolerancji	Dodatkowe działania
Celiakia	dieta bezglutenowa	do końca życia - celiakia jest nieuleczalna	uzupełnienie niedoborów, diagnozowanie innych chorób autoimmunologicznych
Alergia	dieta eliminująca pszenicę	kilka lat lub całe życie - część osób nie wyleczy się z alergii	leczenie objawowe, immunoterapia
Nietolerancja	dieta eliminacyjna/rotacyjna	do 12 miesięcy - schorzenie jest odwracalne	probiotykoterapia

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk

Aktualizacja: 2018-11-30

Bibliografia:

1. Elli L. et al.: Diagnosis of gluten related disorders: Celiac disease, wheat allergy and non-celiac gluten sensitivity. World J Gastroenterol. 2015 Jun 21;21(23):7110-9.
2. El-Salhy M., Gundersen D.: Diet in irritable bowel syndrome. Nutr J. 2015; 14: 36.
3. Hozyasz K.: Choroba trzewna - obraz kliniczny, diagnostyka serologiczna. Medycyna Rodzinna 1/2000, s. 25-31.
4. Human Nutrition, edited by Catherine Geissler, Hilary Powers, Elsevier 2011.