Profil genetyczny - jakie ma znaczenie dla diety?

Jak zbadać swój profil genetyczny związany z metabolizmem?

Profil genetyczny umożliwia zaplanowanie genodiety - w tym celu należy wykonać jedno z poniższych badań:

• Genodiet iGenesis Completo 9 - sprawdź badanie ❱
• Genodiet iGenesis 4 – Anti-Aging - sprawdź badanie ❱
• Genodiet iGenesis 4 – Waga i Zdrowie - sprawdź badanie ❱
• GENOdiagDIETA - sprawdź badanie ❱
• GENOdiagDIETA - geny metabolizmu i otyłości - sprawdź badanie ❱
• Genodiet ® - sprawdź badanie ❱

Badania genetyczne mają to do siebie, że wystarczy wykonać je tylko raz w dowolnym momencie życia, ponieważ DNA nie ulega zmianom. Testy metaboliczne, które opierają się na nutrigenetyce i nutrigenomice, pozwalają określić, czy metabolizm składników odżywczych zachodzi w sposób prawidłowy i jakie jest ryzyko różnych chorób dietozależnych. Ma to szczególne znaczenie dla prewencji poprzez odpowiedni sposób żywienia i suplementację.

Genotesty są bezpiecznymi i rzetelnymi metodami określenia typu metabolicznego - zostały poprzedzone wieloletnią pracą naukowców związanych z badaniem genomu człowieka. Do wykonania tych testów wystarczy pobranie niewielkiej próbki - w testach Genodiet samodzielnego dokonania wymazu z wewnętrznej strony policzka, a w GENOdiagDIETA oddania próbki krwi w punkcie pobrań. Próbki są wysyłane do certyfikowanych laboratoriów specjalizujących się w analizie DNA. Wynik przychodzi po 4-7 tygodniach wraz ze szczegółową interpretacją, która pozwala na opracowanie spersonalizowanego żywienia.

Czego można się dowiedzieć z indywidualnego profilu genetycznego?

• metabolizm tłuszczów i węglowodanów,
• metabolizm cholesterolu i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych,
• metabolizm witamin,
• wydolność systemu antyoksydacyjnego,
• predyspozycje do otyłości i chorób dietozależnych (m.in. cukrzyca, zaburzenia lipidowe, zespół metaboliczny, choroby układu krążenia),
• wrażliwość na kofeinę, alkohol oraz sód,
• predyspozycje do celiakii i pierwotnej nietolerancji laktozy.

Profil genetyczny - predyspozycje do chorób zależnych od diety

Do rozwoju otyłości przyczyniają się różne czynniki - dieta, aktywność fizyczna, gospodarka hormonalna, a także geny otyłości. Obecność konkretnego wariantu genu FTO świadczy o nieprawidłowej regulacji ośrodków głodu i sytości, co może skutkować trudnościami z utrzymaniem masy ciała. Gen ten również predysponuje do rozwoju chorób układu krążenia i zaburzeń metabolicznych (np. cukrzycy typu 2), które wymagają przewlekłego leczenia. Profil genetyczny daje więc informację, czy konieczne jest większe dbanie o sposób żywienia i ruch, aby działać prewencyjnie. Genodietę można wykorzystać jako najzdrowszą formę diety odchudzającej.

Profil genetyczny - metabolizm składników odżywczych

Za podstawę zdrowego stylu życia uznaje się zalecenia towarzystw dietetycznych odnośnie proporcji składników odżywczych oraz ich graficzne przedstawienia w postaci piramid lub talerzy. Odnoszą się one do znacznej części populacji, jednak nie oznacza to, że do każdego - wiele osób powinno stosować jadłospis oparty o inne proporcje makroskładników (węglowodanów, białek i tłuszczów) niż są zalecane przez specjalistów, aby zachować odpowiednie zdrowie i uniknąć otyłości. Sposobem na stworzenie prawidłowo zbilansowanego żywienia jest test DNA, który analizuje metabolizm składników odżywczych. Dostosowanie żywienia do własnego DNA pozwoli na utrzymanie odpowiedniej masy ciała, skuteczne odchudzanie, a w przypadku sportowców na lepszą wydolność. Testy dodatkowo oceniają metabolizm cholesterolu i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, który pozwoli na dobranie odpowiednich tłuszczów spożywczych, aby uniknąć odkładaniu się blaszek miażdżycowych i rozwojowi chorób krążenia.

Profil genetyczny - metabolizm kwasu foliowego

Kwas foliowy jest witaminą, która odpowiada za rozwój układu nerwowego, dlatego jego niedobór może prowadzić do trwałych wrodzonych wad u płodu. Nieprawidłowość w genie MTHFR zaburza metabolizm kwasu foliowego w organizmie, co może się przyczynić do problemów z zajściem w ciążę i jej utrzymaniem, rozwoju chorób układu krążenia, niedokrwistości oraz zaburzeń układu nerwowego (pogorszonej pamięci i koncentracji, bezsenności i depresji). Informacja ta pozwala na indywidualizację suplementacji odpowiednimi preparatami folianów.

Profil genetyczny - metabolizm witaminy D

Głównym zadaniem witaminy D w organizmie jest regulacja wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego - wapń jest potrzebny m.in. do budowy tkanki kostnej oraz zapobiegania złamaniom i osteoporozie. Ostatnio odkryto również, że odpowiednie stężenie witaminy D we krwi ma istotne znaczenie w prewencji i leczeniu chorób autoimmunologicznych, nowotworowych, układu krążenia i depresji. Suplementację witaminy zaleca się całej populacji w okresie od września do kwietnia. Osoby z wrodzoną predyspozycją do zmniejszonej wrażliwości receptorów na witaminę D, co można stwierdzić za pomocą genotestów, będą potrzebowały dostosowanej do siebie suplementacji zarówno witaminą D, jak i wapniem.

System antyoksydacyjny

Stres, brak snu, konserwanty w żywności, jedzenie typu fast food, palenie papierosów, zanieczyszczenie środowiska - wszystko to przyczynia się do wytwarzania wolnych rodników, które wytwarzają stres oksydacyjny w organizmie i uszkadzają zdrowe komórki. Dochodzi wówczas do przyspieszonego starzenia się, rozwoju chorób nowotworowych, otyłości, cukrzycy, osteoporozy, alergii i nietolerancji pokarmowych, chorób neurodegeneracyjnych, depresji i wielu innych zaburzeń zdrowotnych. Dla ochrony przed szkodliwym działaniem wolnych rodników organizm wytworzył naturalny system antyoksydacyjny. U wielu osób może on być jednak niewydolny. Wówczas konieczne jest wsparcie z zewnątrz poprzez dietę bogatą w przeciwutleniacze (owoce, warzywa, herbatę zieloną, zioła), a także odpowiednio dobraną suplementację.

Profil genetyczny - wrażliwość na kofeinę, alkohol i sód

Osoby o zwiększonej wrażliwości na niektóre substancje mogą znacznie szybciej odczuwać dolegliwości związane z ich przedawkowaniem, dlatego też profil genetyczny określa również metabolizm kofeiny, alkoholu oraz sodu.

Nadmierna podaż sodu jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego, który później może przyczynić się do powstania kolejnych zaburzeń zdrowotnych - zaburzeń pracy serca i nerek, odkładania się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, retinopatii (stwardnienia tętnic siatkówki oka). Wraz z wysokim ciśnieniem mogą współwystępować uciążliwe objawy, takie jak:

• bezsenność,
• bóle głowy,
• nadmierna pobudliwość,
• męczliwość,
• uczucie kołatania serca,
• zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej.

Zaleca się, aby spożywać ilość sodu odpowiadającą 1 łyżeczce soli na dzień - biorąc pod uwagę również naturalną obecność sodu w produktach spożywczych. Osoby sodowrażliwe powinny jeszcze bardziej ograniczyć spożycie sodu poprzez rezygnację z dosalania. Dla poprawy smaku potraw można używać soli potasowej, przypraw oraz świeżych i suszonych ziół.

Kofeina jest substancją psychoaktywną, która znajduje się w kawie, herbacie, napojach energetyzujących kakao, yerba mate, czekoladzie itp. Zaleca się nieprzekraczanie spożycia 300-400 mg kofeiny. Osoby wrażliwe na kofeinę, kobiety ciężarne i osoby stosujące niektóre leki powinny ograniczyć spożycie kofeiny, aby uniknąć przedawkowania związanego z nieprzyjemnymi objawami (pobudzenie psychoruchowe, niepokój, lęk, przyspieszenie rytmu serca, nudności itp.) oraz uzależnienia psychicznego i fizycznego.

Osoby, które mają znaczną wrażliwość na alkohol, dochodzą do stanu upojenia przy niższych dawkach, a także będą dłużej odczuwać toksyczne działanie etanolu i jego metabolitów na organizm. Przy wysokiej wrażliwości należy określić bezpieczną dla siebie dawkę i unikać jej przekraczania.

Celiakia

Celiakia jest chorobą, która ujawnia się wyłącznie u osób z predyspozycją wrodzoną - stąd częstsze występowanie wśród spokrewnionych osób. Obecność odpowiednich polimorfizmów genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8 mówi o ryzyku rozwoju celiakii w dowolnym momencie życia (zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie lub w 3.-4. dekadzie życia), jednak celiakia może również nie wystąpić. O jej obecności mówią dodatkowo testy serologiczne i badanie histopatologiczne jelita cienkiego.

Celiakia to nadwrażliwość na gluten, która rozwija się w procesie autoimmunologicznym - organizm przy kontakcie z glutenem wytwarza przeciwciała przeciwko własnym tkankom. W tym wypadku są to przeciwciała przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA), przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG) lub przeciwko deamidowanej gliadynie (DGP lub GAF). Dochodzi wówczas do niszczenia kosmków jelitowych, przez co utrudnione zostają procesy trawienia i wchłaniania. Nieleczona celiakia może prowadzić do znacznego niedożywienia i licznych powikłań zdrowotnych. Jedynym lekiem w tej chorobie jest stosowanie ścisłej diety bezglutenowej przez całe życie - nawet śladowe ilości glutenu mogą przywrócić objawy.

Pierwotna hipolaktazja

Pierwotna hipolaktazja jest najczęstszą przyczyną nietolerancji laktozy w ogólnej populacji - może dotyczyć aż co trzeciej osoby. Za obecność tego zaburzenia odpowiada polimorfizm genu LCT, który wpływa na zmniejszające się wraz z wiekiem wydzielanie laktazy, czyli enzymu jelitowego rozkładającego laktozę do łatwo wchłanialnej glukozy i galaktozy. Osoby z nietolerancją laktozy będą po jej spożyciu odczuwać przykre dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunki, wzdęcia brzucha i gazy, uczucie przelewania w jelitach, nudności i czasem wymioty. Pierwsze objawy hipolaktazji pojawiają się zazwyczaj w wieku nastoletnim lub dorosłym. Od tego momentu należy zacząć ograniczać laktozę w diecie bądź całkowicie ją wyeliminować. Źródłami tego cukru są mleko i przetwory mleczne, a także wszystkie produkty spożywcze, które mogły zostać wytworzone z ich udziałem.

Współczesna dietetyka i medycyna w coraz większym stopniu opierają się o holistyczne i zindywidualizowane podejście do zdrowia, na co właśnie pozwalają badania DNA. Profil genetyczny związany z metabolizmem to spersonalizowana dieta, szczupła sylwetka oraz dobre samopoczucie.

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk