Badania pozwalające ustalić swój typ metaboliczny

Jakie badania pozwalają ustalić typ metaboliczny?

Typ metaboliczny ustala się za pomocą badań pozwalających na stworzenie indywidualnej genodiety:

• GENOdiagDIETA - sprawdź badanie ❱
• GENOdiagDIETA - geny metabolizmu i otyłości - sprawdź badanie ❱
• Genodiet ® - sprawdź badanie ❱
• Genodiet iGenesis 4 – Anti-Aging - sprawdź badanie ❱
• Genodiet iGenesis 4 – Waga i Zdrowie - sprawdź badanie ❱
• Genodiet iGenesis Completo 9 - sprawdź badanie ❱

Typ metaboliczny a nutrigenetyka i nutrigenomika

Określenie typu metabolicznego możliwe jest jedynie dzięki rozwojowi nauk nutrigenetycznych i nutrigenomicznych, które łączą w sobie takie dziedziny jak genetyka i dietetyka. W ich zakresie jest poznanie zależności pomiędzy genomem człowieka, sposobem żywienia, występującymi chorobami przewlekłymi oraz procesami metabolicznymi.

Badania nutrigenetyczne i nutrigenomiczne dostarczają informacji pozwalających na stworzenie diety bezpieczniejszej i lepiej zbilansowanej niż na podstawie zaleceń referencyjnych, które zostały stworzone dla całej populacji. Przede wszystkim tylko tak możliwe jest określenie typu metabolicznego, podczas gdy ogólne zalecenia opierają się na opinii, że w każdym organizmie przemiany metaboliczny zachodzą w takim samym stopniu. Ponadto, badania te wskazują na ewentualność zachorowania na choroby dietozależne, które są znacznym zagrożeniem dla zdrowia. Możliwe jest więc wdrożenie profilaktyki w jak najwcześniejszym momencie.

W jaki sposób można zbadać swój typ metaboliczny?

• Badania metaboliczne pozwalające zbadać typ metaboliczny wykonuje się tylko raz w ciągu całego życia.
• Mogą być przeprowadzone w dowolnym wieku i stanie fizjologicznym.
• Nie występują żadne przeciwwskazania do wykonania tych badań.
• Sprawdź, jaka jest cena badania metabolicznego.
• Próbkami materiału genetycznego do badania może być krew żylna (GENOdiagDIETA) lub wymaz z wewnętrznej strony policzka (Genodiet). Do pobrania krwi nie wymagane jest bycie na czczo, natomiast przed pobraniem wymazu należy przez co najmniej godzinę nie spożywać posiłków ani płynów, nie myć zębów, nie żuć gumy ani nie palić - zalecane jest jednak przepłukanie jamy ustnej czystą wodą.
• Próbki analizowane są w certyfikowanych laboratoriach diagnostyki genetycznej.
• Wynik badania i określony profil genetyczny otrzymuje się w ciągu 4-7 tygodni (w zależności od wybranego badania).
• Kilkudziesięciostronicowy raport zawiera wynik analizy genetycznej wraz z interpretacją. Raport i konsultacja ze specjalistą pozwalają na wdrożenie zmian w dotychczasowym sposobie żywienia.Jakie są typy metaboliczne?

Badania genetyczne ustalają typ metaboliczny w oparciu o analizę genów, które kodują białka biorące udział we wchłanianiu, transporcie i metabolizmie tłuszczów, węglowodanów i białek. Na tej podstawie można poznać proporcje, w jakich te składniki powinny być spożywane, a także najkorzystniejsze proporcje określonych kwasów tłuszczowych w diecie.

Zgodnie z raportem DF Medica Polska typ metaboliczny około połowy populacji zbiega się z wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia. W przypadku tej części populacji zaleca się spożycie diety, w której dominują węglowodany (ok. 50%), tłuszcze są na średnim poziomie (25-35%), a resztę stanowią białka. U pozostałej części populacji takie proporcje mogą nie być odpowiednie.

Określa się więc główne typy metaboliczne:

• dieta węglowodanowa z umiarkowaną ilością tłuszczów i ograniczoną podażą białka,
• dieta wysokotłuszczowa z umiarkowaną ilością węglowodanów i ograniczoną podażą białka,
• równe proporcje makroskładników,
• dieta tłuszczowo-białkowa z ograniczoną podażą węglowodanów,
• dieta węglowodanowo-białkowa z ograniczoną podażą tłuszczu.

Co jeszcze jest analizowane w ramach określania typu metabolicznego?

• Geny odpowiedzialne za procesy w metabolizmie witamin i składników mineralnych.
• Geny związane z ekspresją enzymów antyoksydacyjnych.
• Gen otyłości związany z ryzykiem chorób metabolicznych.
• Geny biorące udział w procesach nadwrażliwości i nietolerancji pokarmowych.

Typ metaboliczny a metabolizm witamin i składników mineralnych

Istotną komponentą typu metabolicznego jest określenie, czy wszystkie procesy związane ze spożytymi witaminami i składnikami mineralnymi zachodzą w odpowiedni sposób. Procesy te mogą być związane z wchłanianiem, transportem, receptorami oraz metabolizmem poszczególnych mikroskładników. Każde z badań ma nieznacznie inny zakres analizowanych witamin i składników mineralnych.

Wśród analizowanych witamin i składników mineralnych są:

• Kwas foliowy: Jest to składnik niezwykle istotny w przypadku planowania macierzyństwa oraz prewencji chorób układu krążenia, zaburzeń neurologicznych (problemy z pamięcią, koncentracją, jakością snu) i niedokrwistości. W przypadku nieprawidłowego przebiegu procesów metabolicznych kwasu foliowego dochodzi do nadmiernego wytwarzania homocysteiny, której wysokie stężenie skutkuje rozwojem chorób sercowo-naczyniowych.
• Witamina D: To składnik o szerokiej funkcjonalności w organizmie. Najpowszechniej znanym zadaniem witaminy D jest wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego (dlatego też zalecane są oba składniki w prewencji osteoporozy). Dodatkowo jej spożycie pozwala zapobiegać chorobom układu krążenia i autoimmunologicznym, depresji oraz nowotworom. Suplementacja jest zalecana w całej populacji ze względu na nikłą produkcję skórną w okresie wrzesień-kwiecień. Badania typu metabolicznego umożliwiają stwierdzić, czy receptory dla witaminy D są odpowiednio wrażliwe.
• Witamina E: To jeden z antyoksydacyjnych składników, który chroni ważne struktury komórkowe przed działaniem wolnych rodników. Odpowiada również za właściwe funkcjonowanie błon komórkowych.
• Witamina B2: Jest jednym ze składników, które odpowiadają za poprawność procesów energetycznych, a także funkcjonowanie skóry i wzroku.
• Żelazo: Jest to istotny składnik mineralny, który znajduje się m.in. we wnętrzu hemoglobiny, przez co bierze udział w transporcie tlenu w całym organizmie. Niedobory żelaza mogą być warunkowane pogorszonym wchłanianiem, zbyt niskim spożyciem lub nadmiernym wydalaniem z organizmu, a przyczyniają się do powstania niedokrwistości.
• Wapń: To główny budulec kości. W przypadku jego niedoborów może dojść do krzywicy w przypadku dzieci, zaś u dorosłych do rozwoju osteomalacji i osteoporozy.

W przypadku stwierdzenia zakłóceń w funkcjonowaniu genów metabolizmu witamin i składników mineralnych zaleca się dostosowanie diety i suplementacji, aby dostarczyć do organizmu odpowiednich ilości i właściwej formy składnika.

Typ metaboliczny a gen otyłości

Znajomość typu metabolicznego jest szczególnie istotna wśród osób z ryzykiem otyłości i chorób dietozależnych. W ramach badań analizuje się m.in. gen FTO, którego jeden z wariantów przyczynia się do zaburzeń w odczuwaniu głodu i sytości, a także do nadmiernego przyrostu masy ciała i rozwoju licznych chorób. Znajomość tej predyspozycji pozwala na wczesną interwencję, w ramach której powinny znajdować się dieta, aktywność fizyczna oraz regularna diagnostyka laboratoryjna. Na rozwój chorób dietozależnych nie wpływa jedynie gen otyłości, lecz także czynniki wymienione wcześniej oraz w dalszej części artykułu. Należy jednak pamiętać, że dieta DNA to bezpieczny sposób na utratę zbędnych kilogramów.

Typ metaboliczny a stres oksydacyjny

Z rozwojem chorób silnie związany jest stres oksydacyjny. Jest to sytuacja, w której zewnętrzne czynniki prowadzą do zaburzenia homeostazy wewnątrz tkanek i przyczyniają się do uszkadzania komórek, w tym również zaburzeń struktury DNA. Wśród czynników prooksydacyjnych są używki (głównie alkohol i nikotyna), stres, zanieczyszczenie powietrza, niedobory antyoksydantów w diecie, tłusta dieta i niekorzystne warianty genów kodujących enzymy antyoksydacyjne.

Enzymy antyoksydacyjne (m.in. katalaza, dysmutaza ponadtlenkowa, peroksydaza glutationowa) stanowią wewnętrzny system obronny organizmu. W przypadku zmniejszonej aktywności tych enzymów, co jest uwarunkowane genetycznie, zaczynają przeważać procesy oksydacyjne, które mogą przyspieszyć starzenie się organizmu (a przede wszystkim skóry), rozwój chorób neurodegeneracyjnych (np. choroby Alzheimera), nowotworów i zespołu metabolicznego. W przypadku stwierdzenia takich nieprawidłowości należy zrównoważyć niedobór enzymów antyoksydacyjnych zwiększonym spożyciem naturalnych antyoksydantów z diety.

Typ metaboliczny a nadwrażliwości na składniki diety

Sód, kofeina czy alkohol w większych ilościach nie są korzystne dla całej populacji, jednak w przypadku nadwrażliwość na te substancje może prowadzić do wcześniejszego rozwoju powikłań ich spożywania.

Niemal połowa osób z nadciśnieniem ma genetyczną nadwrażliwość na sód. Osoby bez tego polimorfizmu genetycznego potrzebują bardzo dużych ilości soli do rozwoju nadciśnienia tętniczego. U osób z nadwrażliwością konieczne jest znaczne ograniczenie soli w diecie, aby zapobiec powikłaniom takim jak zaburzenia pracy serca lub nerek, miażdżyca, retinopatia, a także bóle głowy, bezsenność czy kołatanie serca.

Z rozwojem nadciśnienia i zespołu metabolicznego wiąże się również wrażliwość na kofeinę i alkohol. W przypadku tych dwóch składników możliwe jest również wczesne rozwinięcie uzależnienia.

Typ metaboliczny a nietolerancje pokarmowe

Dopełnieniem typu metabolicznego jest analiza genów odpowiadających za nietolerancje pokarmowe:

• Celiakia: Jest to zaburzenie autoimmunologiczne, w którym dochodzi do zaniku kosmków jelita cienkiego pod wpływem spożycia glutenu (białka znajdującego się w pszenicy, życie i jęczmieniu). Stwierdzenie genetycznej predyspozycji na celiakię jest wskazaniem do regularnej diagnostyki serologicznej i histopatologicznej w kierunku zmian typowych dla tej choroby. Leczenie celiakii polega na wdrożeniu na stałe diety bezglutenowej - wszelkie odstępstwa mogą prowadzić do znacznego niedożywienia i pogorszenia funkcjonowania wielu narządów i układów.
• Nietolerancja laktozy: W przypadku genetycznej odmiany tego zaburzenia z wiekiem dochodzi do utracenia zdolności trawienia laktozy (cukru mlecznego). Mimo dobrej tolerancji w dzieciństwie, w późniejszym czasie dochodzi do nieprzyjemnych dolegliwości pokarmowych po spożyciu przetworów mlecznych. Dieta opiera się tutaj na ograniczeniu laktozy do ilości tolerowanych przez daną osobę.
• Nietolerancja fruktozy (fruktozemia): To wrodzone zaburzenie związane z nieprawidłowym metabolizmem fruktozy. W większości przypadków pierwsze objawy pojawiają się u niemowląt, jednak w niektórych przypadkach mogą wystąpić dopiero w późniejszym wieku. Nieleczona fruktozemia skutkuje niewydolnością narządów. Leczeniem jest dieta eliminująca fruktozę w jak największym stopniu.

Aktualizacja: 2023-01-11

Bibliografia:

• Human Nutrition, edited by Catherine Geissler, Hilary Powers, Elsevier 2011.
• Raport Genodiet. DF Medica Polska 2015.
• Bašić M. et al.: Obesity: genome and environment interactions. Arh Hig Rada Toksikol. 2012 Sep;63(3):395-405.
• Da Costa L.A., Badawi A., El-Sohemy A.: Nutrigenetics and modulation of oxidative stress. Ann Nutr Metab. 2012;60 Suppl 3:27-36.
• Perez-Martinez P. et al.: Nutrigenetics, metabolic syndrome risk and personalized nutrition. Curr Vasc Pharmacol. 2013 Nov;11(6):946-53.
• Phillips C.M.: Nutrigenetics and metabolic disease: current status and implications for personalised nutrition. Nutrients. 2013 Jan 10;5(1):32-57.
• Kang J.X.: Nutrigenomics and Cancer Therapy. J Nutrigenet Nutrigenomics 2013;6:I-II.
• Fenech M. et al.: Nutrigenetics and Nutrigenomics: Viewpoints on the Current Status and Applications in Nutrition Research and Practice. J Nutrigenet Nutrigenomics. 2011; 4(2): 69–89.
• Panczyk M.: Nutrigenetics and nutrigenomics - application of „omics” technologies in optimization of human nutrition. Pediatr Endocrinol Diabetes Metab. 2013; 19(2): 70-7.