Nadmierna senność - z czego może wynikać mój problem?

Przyczyną nadmiernej senności mogą być:

• choroby przewlekłe,
• nietolerancje pokarmowe,
• niektóre leki,
• zaburzenia snu.

Nadmierna senność może być objawem przewlekłej choroby

W przypadku zaburzeń gospodarki węglowodanowej często mogą pojawiać się hipoglikemie, czyli spadki stężenia glukozy we krwi, których jednym z objawów jest nadmierna senność. Mogą wystąpić również takie symptomy jak stałe uczucie pragnienia, częsta konieczność oddawania moczu, odwodnienie, zakażenia skóry i układu moczowo-płciowego, a w bardzo nasilonych zaburzeniach - kwasicy ketonowa. Niektórzy mogą być również stale głodni, a pomimo częstego jedzenia chudną. Jeżeli wystąpią te objawy, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, aby uniknąć wystąpienia śpiączki ketonowej. W pomiarze glikemii na czczo wynik powyżej 125 mg/dl będzie świadczyć cukrzycy. W przypadku 80% pacjentów występuje cukrzyca typu 2, natomiast u dzieci najczęściej rozwija się cukrzyca typu 1, która zwykle ma charakter autoimmunologiczny. Obserwuje się rzadziej także cukrzycę ciężarnych lub wtórną do innych czynników. Leczenie cukrzycy prowadzone jest przez diabetologa, który zaleci odpowiednią terapię (hipoglikemizującą lub insulinoterapię), oraz przy wsparciu dietetyka.

Nadmierna senność jest również dolegliwością osób, które mają obniżony poziom hormonów tarczycy, czyli niedoczynność tarczycy. Trójjodotyronina i tyroksyna mają za zadanie regulować metabolizm składników odżywczych, dzięki czemu organizm może korzystać z nich jako źródła energii. W przypadku niedoboru tych hormonów, procesy metaboliczne ulegają zahamowaniu, czego rezultatem jest nie tylko nadmierna senność i zmęczenie, ale również szybki przyrost masy ciała, stałe uczucie chłodu czy szybka męczliwość mięśni podczas wysiłku. Niedoczynność tarczycy można zdiagnozować poprzez pomiar stężenia jej hormonów, a w leczeniu endokrynolog zaleci przyjmowanie doustne L-tyroksyny. W celu uregulowaniu metabolizmu i masy ciała należy zastosować odpowiednio zbilansowaną dietę zalecaną przy niedoczynności tarczycy.

Inną przyczyną nadmiernej senności może być niedokrwistość, czyli zaburzenie wytwarzania czerwonych krwinek (erytrocytów) - problem ten dotyczy aż jednej trzeciej populacji świata. Rolą erytrocytów jest rozprowadzanie tlenu do każdego miejsca w organizmie. Bezpośrednią przyczyną senności będzie więc przewlekłe niedotlenienie tkanek i narządów. Oprócz tego obserwuje się takie objawy jak bladość skóry czy osłabienie i zmęczenie. Problem jest ten niezwykle groźny w przypadku kobiet ciężarnych, gdyż może dojść do trwałych zaburzeń neurologicznych oraz opóźnienia rozwoju płodu. Niedokrwistość wynika najczęściej z ubogiej diety (niedobory żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12), zaburzeń wchłaniania jelitowego (np. w celiakii) oraz nadmiernej utraty krwi w rezultacie obfitych miesiączek lub chorób przewodu pokarmowego (choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, choroba Leśniowskiego-Crohna). Osoba z anemią powinna zadbać o uzupełnienie niedoborowych składników diety w postaci żywienia lub suplementacji, a przede wszystkim wprowadzić leczenie choroby podstawowej.

Nadmierną senność obserwuje się także w innych problemach zdrowotnych takich jak niskie ciśnienie tętnicze, wstrząs, zaburzenia elektrolitowe (zespół hiperkalcemiczny, hiponatremia, hipernatremia), infekcje (gruźlica układu nerwowego, mononukleoza), mastocytoza, ostra niewydolność serca, niewydolność nerek, przewlekłe choroby płuc (niewydolność oddechowa, astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc) oraz encefalopatia wątrobowa ze współistniejącymi zaburzeniami świadomości.

Nadmierna senność a nietolerancje pokarmowe

Jeżeli w organizmie stale występuje stan zapalny, mogą w jego wyniku pojawić się różne dolegliwości, których charakter będzie zależny od lokalizacji zapalenia. Objawy mogą obejmować zmęczenie, nadmierną senność oraz problemy z zasypianiem, wahania nastroju wraz z zaburzeniami lękowymi i depresją, dolegliwości bólowe, trudności w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, zmiany skórne czy zaburzenia ze strony przewodu pokarmowe (wzdęcia, bóle brzucha, nieprawidłowy rytm wypróżniania). Przyczyną stanu zapalnego i wynikających z niego objawów są nieprawidłowe reakcje układu immunologicznego na pokarm, zwane nietolerancjami pokarmowymi. Organizm zwalcza określony produkt spożywczy poprzez produkcję przeciwciał IgG - kompleks przeciwciała z alergenem jest bezpośrednio odpowiedzialny za rozwój stanu zapalnego. Swoiste dla konkretnych pokarmów przeciwciała IgG mogą być mierzone odpowiednim testem takim jak IMMUNOdiagDIETA. Tego typu badanie pozwala na jednoczesne określenie, czy występuje nietolerancja na wiele różnych produktów spożywczych. Nadmierna senność oraz inne objawy znikną po zastosowaniu określonej diety, a także może się po pewnym czasie poprawić tolerancja pożywienia.

Nadmierna senność może także towarzyszyć nietolerancji pokarmowej na gluten o podłożu genetycznym, czyli celiakii. Jest to poważne zaburzenie o podłożu autoimmunologicznym (organizm atakuje własne tkanki jelita cienkiego). Choroba ta może przez długi czas być niezdiagnozowana ze względu na wystąpienie niespecyficznych objawów (zmęczenie, nadmierna senność, migreny, zmiany skórne, zaburzenia lipidowe, niedokrwistość, depresja), aż do momentu ujawnienia się klasycznych objawów celiakii, czyli zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego i znacznego chudnięcia związanego z niedożywieniem. Celiakię diagnozuje się poprzez wykonanie badania na gen celiakii i serologicznego oraz uzupełniająco (u dorosłych) histopatologii jelita cienkiego. Celiakia jest chorobą na całe życie, a jedynym leczeniem jest ścisła dieta bezglutenowa, która pozwala na redukcję nieprzyjemnych dolegliwości i uniknięcie ewentualnych powikłań zdrowotnych.