Katar sienny - jak nie pomylić go z przeziębieniem?

Alergiczny nieżyt nosa, katar sienny, katar alergiczny, pyłkowica… - co to właściwie jest?

Alergiczny nieżyt nosa jest chorobą o podłożu alergicznym przebiegającą z zapaleniem błony śluzowej nosa. Innymi popularnymi nazwami tej przypadłości są: katar alergiczny, katar sienny oraz pyłkowica, która odnosi się do nieżytu nosa związanego z uczuleniem na pyłki roślin.

Alergiczny nieżyt nosa jest najczęściej stwierdzaną chorobą o podłożu alergicznym. Najczęściej rozwija się u dzieci i osób do 20 roku życia. Szacuje się, że choroba ta dotyka 10-25% populacji świata.

Alergiczny nieżyt nosa wywoływany jest głównie przez alergeny wziewne. W dużej mierze są to pyłki roślin, które powodują nasilenie objawów sezonowo. Oprócz nich przyczynami objawów często są roztocza, pierze i sierść zwierząt (głównie kotów), spory pleśni, a czasem również leki, lateks, alergeny pokarmowe czy wszechobecne zanieczyszczenie powietrza. W przypadku ciągłego kontaktu z tymi alergenami mamy do czynienia z całorocznym nieżytem nosa.

Jakie objawy wskazują na katar z przyczyn alergicznych?

Nasilenie objawów w alergicznym nieżycie nosa zależy od uczulających alergenów. W alergii całorocznej (np. na roztocza) zwykle nasilenie jest umiarkowane, zaś w przypadku alergenów występujących sezonowo objawy zwykle są bardziej nasilone.

Do typowych objawów kataru siennego należą:

• Wyciek wodnistej wydzieliny z nosa
• Seryjne kichanie
• Zatkanie nosa
• Świąd nosa
• Osłabienie węchu
• Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła
• Świąd oczu, często z zaczerwienieniem i łzawieniem

W przypadku długotrwałych objawów chory może czuć się przewlekle zmęczony, mieć trudności z koncentracją w nauce lub pracy, posiadać stale mało estetyczne worki i cienie pod oczami, a także zaburzenia snu. Dlatego choroba ta znacznie obniża jakość życia wielu osób. Stały dyskomfort fizyczny i psychiczny prowadzi do osłabienia sprawności intelektualnych i fizycznych, przez co codzienne funkcjonowanie jest znacznie utrudnione.

Jakie badania wykonać przy podejrzeniu alergicznego nieżytu nosa?

W ramach diagnostyki lekarz może wykonać ocenę drożności nosa i zatok przynosowych. Zaleca się także wykonanie badań takich jak spirometria, aby wykryć ewentualny rozwój astmy. Przede wszystkim jednak istotne jest wykonanie testów pod kątem uczulających alergenów. Można to zbadać za pomocą prób prowokacyjnych, testów skórnych punktowych oraz pomiarów przeciwciał IgE we krwi. Ostatnia metoda jest coraz częściej wykonywana ze względu na brak konieczności odstawiania leków u osób z objawami alergicznymi. Wśród takich badań alergicznych są:

• panel alergenów wziewnych ❱
• panelu najczęstszych alergenów w chorobach atopowych ❱
• panel alergenów pokarmowych ❱
• panel najczęstszych alergenów u dzieci ❱
• panel kompleksowy 282 alergenów - test ALEX ❱
• panel kompleksowy 282 alergenów - test ALEX z konsultacją telefoniczną ❱
• panel kompleksowy 112 alergenów - test ISAC ❱

Jak odróżnić katar alergiczny od przeziębienia?

W przypadku alergii możliwe jest zaobserwowanie pewnej regularności. Jeżeli katar sienny spowodowany jest uczuleniem na pyłki objawy będą pojawiać się co roku o tej samej porze w okresie pylenia danej rośliny z nasileniem w czasie pobytu na powietrzu w pogodne dni. W przypadku uczulenia na roztocza będzie obecność zatkanego nosa w nocy, a także nasilenie kichania o poranku. Natomiast katarowi w czasie przeziębienia zazwyczaj towarzyszy podwyższona temperatura, ogólne uczucie rozbicia, kaszel z bólem gardła, a także bóle mięśni. Sama wydzielina z nosa w trakcie infekcji jest gęstsza i mętna oraz może mieć żółtawe bądź zielonkawe zabarwienie.

Co najważniejsze, istotna poprawa w alergii zachodzi po podaniu leków antyhistaminowych (zwykle wystarczy jedna dawka), podczas gdy w przypadku przeziębienia nie zajdzie poprawa.

Na czym polega leczenie?

Katar alergiczny znacznie obniża jakość życia chorych osób. Może również prowadzić do poważnych konsekwencji. Obecność kataru siennego zwiększa ryzyko rozwoju astmy aż 2-3-krotnie. Leczenie alergicznego nieżytu nosa ma za zadanie nie tylko zredukować dolegliwości, ale również zapobiec progresji tzw. marszu alergicznego.

Jako istotną część leczenia uznaje się usunięcie nieprawidłowości anatomicznych czy polipów, które pogarszają drożność nosa. Jako podstawowe leczenie objawowe zaleca się stosowanie preparatów antyhistaminowych bądź donosowych kortykosteroidów. Jako przyczynowe leczenie można wykonać odczulanie swoiste. Immunoterapia może złagodzić objawy oraz zmniejszyć potrzebę stosowania leków.

Ważną składową leczenia jest unikanie alergenów nasilających objawy. W tym celu warto sprawdzać okresy pylenia roślin w kalendarzach specjalnie przygotowanych dla alergików. Zaleca się również regularnie przemywanie oczu i płukanie nosa.

Bibliografia:

• Bartra J. et al.: From pollinosis to digestive allerg. Journal of Investigational Allergology & Clinical Immunology 2009, 19 (1): 3–10.
• Tyrak K., Mejza F.: Postępowanie w alergicznym nieżycie nosa. Podsumowanie wytycznych Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA) 2017. Med. Prakt., 2018; 4: 50–57.

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk