Kiedy najlepiej wykonać testy alergiczne?

Alergia pochodzi od dwóch greckich słów: allos, które oznacza inny i ergos - reakcja. Jest to nieprawidłowa reakcja organizmu na pewien czynnik nazywany alergenem, powstająca na skutek mechanizmów układu odpornościowego. Do powszechnych alergenów należą roztocza, pyłki roślin, sierść zwierząt, zarodniki grzybów pleśniowych, wełna i pierze. Wystąpieniu alergii sprzyjają czynniki genetyczne i środowiskowe takie jak zanieczyszczenia, spaliny, dym papierosowy czy nadmierna higiena. Od kilku lat zwiększa się liczba osób zmagających się z różnymi rodzajami alergii oraz ilość czynników alergizujących (wywołujących reakcję alergiczną).

Alergie w większości przypadków nie zagrażają życiu, jednak objawy bywają uciążliwe i obniżają jakość życia alergika. Symptomy mogą być sezonowe lub występować cały rok. Dolegliwości najczęściej dotyczą nosa (nieżyt i zapalenie śluzówki), oczu (łzawienie i zapalenie spojówek), skóry (wysypka i świąd), dróg oddechowych (duszności i świszczący oddech) i pokarmowych (nudności i biegunka). Dość rzadko, głównie u osób uczulonych na jad owadów pojawiają się symptomy o charakterze anafilaktycznym takie jak obrzęk górnych dróg oddechowych, niewydolność oddechowa i spadek ciśnienia tętniczego krwi. Przeczytaj więcej o objawach alergii.

Rodzaje alergii:

• wziewna - alergeny są obecne w powietrzu i dostają się do organizmu poprzez drogi oddechowe,
• kontaktowa - wyprysk skórny powodowany przez kontakt np. z metalami lub substancjami zapachowymi,
• pokarmowa - nieprawidłowa reakcja organizmu po spożyciu danego produktu,
• na jady owadów - najczęściej dotyczy owadów błonkoskrzydłych np. os, pszczół lub szerszeni,
• na leki np. antybiotyki.

Diagnostyka alergii to złożony proces, składający się z wywiadu lekarskiego i odpowiednich badań. Wyróżnia się następujące badania potwierdzające alergie:

Testy z krwi- jest to podstawowe badanie w rozpoznawaniu alergii kontaktowej i wziewnej, wymagające odpowiedniego przygotowania do badania. Wyróżnia się punktowe testy skórne, testy śródskórne oraz naskórkowe testy płatkowe. Testy skórne wykonuje się poprzez nałożenie na skórę badanego roztworu zawierającego alergenu i po kilkunastu minutach porównuje się powstały rumień lub bąbel do punktu kontrolnego, który stanowi histamina.

Testy z krwi - polegają na pobraniu próbki krwi i oznaczeniu stężenia przeciwciał IgE w surowicy. W diagnostyce molekularnej wyróżnia się testy jednokomponentowe (przeciwciała oznacza się dla jednego, konkretnego alergenu) i wielokomponentowe (jednoczesny pomiar stężenia przeciwciał dla wielu alergenów). 

Testy prowokacyjne - bazują na bezpośrednim podaniu podejrzewanego alergenu drogą oddechową lub pokarmową i obserwacji reakcji organizmu.

Okres, w którym powinny być wykonane testy alergiczne najlepiej ustalić z lekarzem. Uważa się, że badania najlepiej wykonywać, gdy nie występują objawy alergii np. przy podejrzeniu alergii na pyłki testy, zalecane są poza okresem pylenia, czyli od października do grudnia.

Alergie zazwyczaj wymagają leczenia. Brak leczenia alergii może negatywnie wpłynąć na zdrowie np. nieleczone uczulenie na roztocza, zwiększa ryzyko pojawienia się objawów astmy.  Najczęściej w leczeniu stosuje się odczulanie i leki łagodzące lub eliminujące symptomy. Jeśli to możliwe zaleca się usunięcie czynnika alergizującego z otoczenia lub diety. Niektórych alergenów np. roztoczy nie da się całkowicie wyeliminować, wówczas lekarz może zaproponować odczulanie, które polega na podawaniu przez okres od trzech do pięciu lat coraz większej dawki substancji uczulającej i stopniowym przyzwyczajaniu organizmu.

• Alergia i nietolerancja pokarmowa - podobieństwa i różnice 
• Opóźniona alergia pokarmowa
• Testy alergiczne dla dzieci
• Choroby alergiczne - na czym polegają?
• Jakie pokarmy mogą być źródłem alergii?
• Alergia krzyżowa - na czym polega?

1. Lis K., Bartuzi Z., Testy wieloparametrowe do diagnostyki molekularnej alergii – aktualne możliwości. Alergia Astma Immunologia 2020;25(3):122-140. 
2. https://www.pta.med.pl/ [dostęp online: 4.10.2021]