Bakterie Proteus - groźny mieszkaniec flory jelitowej

O bakteriach Proteus

Gram-ujemne bakterie z rodzaju Proteus obejmują pięć gatunków, z których cztery stanowią względne patogeny człowieka. Są to Proteus mirabilis, P. vulgaris, P. hauseri oraz P. penneri. Baterie te można znaleźć nie tylko w przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt, ale również w nawozie naturalnym, glebie i zanieczyszczonych wodach.

Rodzaj Proteus charakteryzuje się obecnością rzadko spotykanych cech. Przede wszystkim mają zdolność do wzrostu rozpełzłego, co wskazuje na większą możliwość migracji komórek bakteryjnych. Wytwarzają również biofilm, a takżę ureazę, która w przypadku zakażenia układu moczowego prowadzi do tworzenia się kamieni moczowych.

Czy bakterie Proteus żyją w moim jelicie?

Bakterie Proteus naturalnie zamieszkują naszą florę jelitową, jednak mogą również doprowadzić do stanów chorobowych. Badanie mikroflory pozwala ocenić, czy w jelitach znajduje się prawidłowa ilość zarówno chorobotwórczych (m.in. Pseudomonas, Klebsiella, Candida, Staphylococcus, E. coli, Enterococcus, Clostridium), jak i korzystnych dla zdrowia mikroorganizmów (np. Bifidobacterium, Lactobacillus). W zakresie tego rodzaju badań analizowane są również markery, które mogą wskazywać na obecność stanów zapalnych w jelicie. Wśród tych wskaźników jest zonulina, kalprotektyna, krew utajona.

Ocenę mikroflory jelita wykonuje się na podstawie analizy próbki kału w ramach następujących badań:

• MikroFloraScan ❱
• GutFlora ❱
• KyberKompakt ❱

Bakterie Proteus jako przyczyna chorób

Pałeczki z rodzaju Proteus są źródłem zakażenia, jeżeli środowisko w organizmie będzie temu sprzyjało. Najczęstszym problemem jest bakteria Proteus mirabilis. Proteus może powodować infekcje:

• układu moczowego,
• ran chirurgicznych, po odleżynach czy poparzeniach - dotyczy przede wszystkim osób po antybiotykoterapii,
• dróg oddechowych,
• opon mózgowo-rdzeniowych - najczęściej wśród noworodków,
• zatok nosowych,
• przewodu pokarmowego,
• ucha środkowego - może doprowadzić do zniszczenia różnych struktur ucha środkowego i wewnętrznego, w trakcie zakażenia z ucha wydostaje się wydzielina ropna o cuchnącym zapachu,
• ogólnoustrojowe (tzw. posocznica lub sepsa) - zazwyczaj na skutek zakażenia dróg moczowych.

Znaczna część wszystkich zakażeń tymi bakteriami związana jest z przebywaniem w szpitalach (najczęściej na oddziałach psychiatrycznych) bądź domach opieki. W przypadku do 4% zakażeń bakteriami Proteus może rozwinąć się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, natomiast w nawet 15% przypadków dochodzi do zakażenia krwi, czyli bakteriemii.

Podejrzewa się również, że bakterie te mogą być odpowiedzialne za rozwój reumatoidalnego zapalenia stawów, jednak nie jest to do końca rozstrzygnięte.

Bakterie Proteus jako przyczyna zakażeń dróg moczowych

Bakterie Proteus odpowiadają za 80-90% infekcji wyższych partii dróg moczowych. Dochodzi wówczas do tzw. zakażenia wstępującego, czyli stopniowo kolonizowane są poszczególne partie dróg moczowych od ujścia cewki moczowej aż po nerki.

Do zakażenia układu moczowego przez bakterie Proteus (najczęściej P. mirabilis) jest obecność cewnika, gdyż bakterie te wówczas mają możliwość adhezji, czyli przyklejenia się do cewnika. Zakażenia więc są najpowszechniejsze w grupie osób w wieku podeszłym, przede wszystkim w czasie hospitalizacji. W celu zapobiegania zakażeniu powinno się jak najkrócej używać cewnika. W przypadku już rozwiniętego zakażenia zazwyczaj konieczne jest usunięcie cewnika.

Wśród objawów zakażenia dróg moczowych są:

• ból lub pieczenie podczas oddawania moczu (dyzuria),
• częstomocz,
• ból w dolnej części brzucha, gdy pęcherz jest wypełniony,
• bolesne parcie na mocz,
• mętny mocz o nieprzyjemnym zapachu,
• obecność wydzieliny ropnej i krwinek w moczu.

Infekcja Proteus może również prowadzić do kamicy pęcherzowej lub nerkowej.

Bibliografia

• Różalski A. et al.:Bakterie z rodzaju Proteus – cechy i czynniki chorobotwórczości. Postepy Hig Med Dosw. 2007; 61: 204-219.
• Matusiak D.M.: Zakażenia układu moczowego z udziałem Proteus mirabilis - rola biofilmu i inkrustacji cewnika urologicznego. Post Mikrobiol. 2014, 53 (2): 173–181.

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk