Jak odbudować florę bakteryjną jelit?

Co to jest flora bakteryjna jelit i jakie są jej funkcje?

Na florę bakteryjną jelit, czyli wszystkie bakterie zasiedlające jelita, może składać się nawet 1500 różnych gatunków bakterii - jej dokładny skład jest unikalny dla każdej osoby i zmienia się w ciągu życia na skutek takich czynników jak stosowana dieta, wiek czy antybiotykoterapia.

Nie da się dokładnie określić tego, jak skład flory bakteryjnej powinien u nas wyglądać. Wiadomo jednak, które z bakterii mają korzystny wpływ na nasze zdrowie (za takie uznaje się np. bakterie z rodzaju Lactobacillus), a które mogą przyczynić się do rozwoju chorób (do bakterii chorobotwórczych zalicza się np. te z rodzaju Clostridium).

Prawidłowa flora bakteryjna jelit (czyli, gdy przeważają w niej korzystne dla organizmu bakterie) jest kluczowa dla odpowiedniego funkcjonowania organizmu ze względu na pełnione przez siebie funkcje.

Zalicza się do nich:

• stymulowanie układu odpornośniowego,
• rozkładanie resztek pokarmowych,
• wytwarzanie witamin z grupy B oraz witaminy K,
• ochronę organizmu przed drobnoustrojami chorobotwórczymi i toksynami,
• zwiększenie przyswajalności elektrolitów i składników mineralnych,
• zapewnienie ciągłości nabłonka jelitowego,
• odżywianie komórek jelit przy pomocy własnych metabolitów.

Dlaczego dochodzi do zaburzenia flory bakteryjnej jelit i czym może ono skutkować?

Jeżeli dojdzie do zaburzenia równowagi pomiędzy bakteriami korzystnymi dla organizmu a tymi chorobotwórczymi lub potencjalnie chorobotwórczymi (czyli gdy będą przeważały bakterie niekorzystne), mamy do czynienia z tzw. dysbiozą jelitową.

Do dysbiozy może doprowadzić wiele czynników, takich jak:

• antybiotykoterapia, która skutkuje zmniejszeniem liczby bakterii jelitowych, zmianą składu mikroflory jelit i ograniczeniem jej gatunkowego zróżnicowania - nawet krótkotrwałe przyjmowanie antybiotyków może powodować dysbiozę, a odbudowa flory bakteryjnej jelit po antybiotykoterapii może zająć tygodnie lub miesiące,
• nieodpowiednia dieta, w której spożywana jest zbyt mała ilość błonnika, zbyt duża ilość produktów wysokoprzetworzonych,
• długotrwały stres,
• zabiegi chirurgiczne,
• zanieczyszczenie środowiska (pestycydy, metale ciężkie).

Według naukowców konsekwencje długotrwałej dysbiozy jelitowej są liczne i nie dotyczą tylko samego układu pokarmowego. 

Wśród nich należy wymienić:

• zaburzenia i choroby przewodu pokarmowego, takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, zespół jelita drażliwego czy choroba wrzodowa,
  • zwiększone ryzyko zachorowania na takie choroby autoimmunologiczne jak choroba Hashimoto, celiakia, stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów,
• zwiększone ryzyko rozwoju chorób alergicznych (np. atopowego zapalenia skóry, astmy),
• nawracające infekcje,
• zwiększone ryzyko zaburzeń psychiatrycznych i neurologicznych - schizofrenii, depresji, choroby dwubiegunowej, choroby Alzheimera, zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Jeśli takie schorzenia zostały już zdiagnozowane, podjęcie działań poprawiających stan flory bakteryjnej może przyczynić się również do poprawy stanu zdrowia chorego.

Jak sprawdzić, czy flora bakteryjna jelit jest prawidłowa?

W celu oceny stanu własnej flory bakteryjnej jelit, należy wykonać badanie mikroflory jelitowej:

• badanie KyberKompakt ❱
• badanie KyberKompaktPro ❱
• badanie GutFlora ❱
• badanie GutFlora+ ❱
• badanie MikroFloraScan ❱
• badanie MikroFloraScanPLUS ❱

Badania te wykonywane są z próbki kału i pozwalają na ocenę obecności w niej różnych drobnoustrojów - bakterii korzystnych dla organizmu, jak i tych chorobotwórczych lub potencjalnie chorobotwórczych. Sprawdzana jest ponadto obecność drożdżaków i grzybów pleśniowych, a także pH i konsystencja kału.

Wykonać badanie mikroflory jelitowej może wykonać każdy zainteresowany stanem swojego zdrowia, test jest jednak szczególnie zalecany dla osób, które:

• stosowały długotrwałą antybiotykoterapię,
• żyją w ciągłym stresie,
• cierpią na dolegliwości związane z przewodem pokarmowym, takie jak wzdęcia, biegunki, zaparcia czy bóle brzucha,
• chorują na nietolerancje pokarmowe IgG zależne lub choroby alergiczne,
• często zapadają na infekcje bakteryjne i wirusowe,
• chorują na chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zespół jelita drażliwego czy choroby autoimmunologiczne, takie jak celiakia, stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Hashimoto.

Od wykonania badania należy się natomiast powstrzymać wtedy, gdy aktualnie lub w ostatnich czterech tygodniach stosowana była antybiotykoterapia i/lub leczenie przeciwgrzybicze.

Przeczytaj, jak dbać o zdrowe jelita.

Zaburzona flora bakteryjna jelit - jak ją odbudować?

Badanie mikroflory jelitowej pozwala na określenie ilości obecnych w jelicie bakterii - zarówno tych korzystnych, jak i chorobotwórczych. Jeśli flora bakteryjna jest zaburzona, możliwe jest podjęcie działań mających na celu jej odbudowę.

Do takich działań zalicza się stosowanie probiotyków i prebiotyków. 

Co to są probiotyki?

Probiotyki są wyselekcjonowanymi, szczegółowo przebadanymi żywymi mikroorganizmami, które w odpowiedniej ilości wywierają prozdrowotny wpływ na nasz organizm. Aby dany mikroorganizm mógł zostać uznany za probiotyczny, musi spełnić kilka kryteriów, m.in. musi pochodzić z mikroflory ludzkiej, nie być patogenny, mieć ściśle zdecydowaną przynależność (rodzajową i gatunkową) czy być zdolny do przeżycia w trakcie procesu technologicznego i w środowisku soku żołądkowego. Do szczepów bakterii, których właściwości probiotyczne potwierdzono, zalicza się m.in. Bifidobacterium bifidum czy bakterie z rodzaju Lactobacillus, które znajdują się w preparacie SYNBIOcaps.

W obecnych czasach na rynku dostępnych jest bardzo dużo produktów spożywczych, jak i farmaceutycznych zawierających bakterie probiotyczne:

• produkty spożywcze mają zwykle postać przetworów mlecznych, takich jak kefiry, jogurty, maślanka, kwaśne mleko,
• do spożywczych produktów probiotycznych zalicza się również kiszonki (kiszoną kapustę, kiszone ogórki) i kwas chlebowy,
• probiotyki farmaceutyczne mają najczęściej formę tabletek lub kapsułek.

Czym są prebiotyki?

Prebiotyki również pełnią bardzo ważną rolę w poprawie stanu naszej flory bakteryjnej jelit. Są to składniki żywności nieulegające trawieniu, które selektywnie pobudzają aktywność lub wzrost danego rodzaju (jednego lub kilku) bakterii jelitowych. Prebiotyki, podobnie jak probiotyki, muszą spełniać podstawowe kryteria - powinny być one oporne na trawienie w przewodzie pokarmowym, obniżać pH treści pokarmowej, powinny stymulować wzrost i aktywność bakterii korzystnych dla organizmu czy być stabilne w warunkach przetwarzania żywności.

Prebiotyki mogą występować w żywności naturalnie lub być syntetyzowane przy pomocy chemicznych i enzymatycznych metod. Naturalnie występują one w ponad 30 tysiącach produktów pochodzenia roślinnego, wśród których wymienia się m.in.:

• cykorię,
• czosnek,
• karczochy,
• szparagi,
• cebulę,
• banany.

Do prebiotyków syntetycznych zalicza się natomiast np.:

• laktulozę,
• laktosacharozę,
• cyklodekstryny,
• malotoligosacharydy,
• galaktooligosacharydy,
• fruktooligosacharydy.

Aktualizacja: 2019-07-04

Bibliografia:

• Krakowiak O., Nowak R., Mikroflora przewodu pokarmowego człowieka – znaczenie, rozwój, modyfikacje, Postępy Fitoterapii 2015, 3:193-200
• Wołkowicz T., Januszkiewicz A., Szych J., Mikrobiom przewodu pokarmowego i jego dysbiozy jako istotny czynnik wpływający na kondycję zdrowotną organizmu człowieka, MED. DOŚW. MIKROBIOL. 2014, 66:223-235
• Martirosian G., Beztlenowa mikroflora jelitowa a patogeneza autyzmu?, Postepy Hig Med Dosw. 2004; 58:349-351
• Libert A., Kałużna E., Kłopocka M., Profilaktyka zaburzeń układu pokarmowego podczas terapii antybiotykami makrolidowymi, Forum Zakażeń 2013, 4(3):173–179
• Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z., Probiotyki - Historia i Mechanizmy Działania, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 2010, 4(71):5–19
• Mojka K., Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3):541-549

Powiązane tematy:

Probiotyki i prebiotyki - jakie są ich właściwości?

Mikrobiota i mikrobiom - jakie mamy bakterie w jelitach?

Flora bakteryjna jelit - jakie jest jej znaczenie dla zdrowia?

Jak przygotować się do badań?