Pseudomonas - bakterie o dwóch twarzach

Bakterie Pseudomonas można uznać za drobnoustroje o dwóch twarzach. Z jednej strony istotnie zagrażają życiu osób z osłabioną odpornością, zaś z drugiej mają ogromne znaczenie w ochronie środowiska naturalnego. Ten artykuł przedstawia charakterystykę Pseudomonas oraz sposoby ich wykrycia.

O bakteriach Pseudomonas

Pałeczki Pseudomonas tp Gram-ujemne tlenowe bakterie ze zdolnością do oddychania azotanowego. Mogą żyć w różnorodnych warunkach ze względu na ich niskie potrzeby pokarmowe. Występują więc w przewodzie pokarmowym zwierząt, a także w wodach, glebie, roślinach oraz ściekach.

Bakterie Pseudomonas, pomimo bycia naturalną częścią mikrobioty jelit, stają się niebezpieczne dla osób z osłabieniem odporności. Pseudomonas aeruginosa, czyli pałeczka ropy błękitnej, najczęściej zagraża pacjentom hospitalizowanym powyżej tygodnia. Ten rodzaj bakterii ma łatwość wnikania w głąb tkanek dzięki produkowanym enzymom trawiącym białka.

Pałeczki te wykorzystuje się w nanotechnologii m.in. do syntezy nanomateriałów. Ponadto, mają znaczenie dla środowiska. Uczestniczą w mineralizacji składników organicznych, mają pewne zdolności do rozkładu substancji pochodzących z ropy, a także stosuje się je do wykrywania zanieczyszczeń.

Czy mam zakażenie bakteriami Pseudomonas?

Bakterie Pseudomonas są niezwykle szkodliwe dla zdrowia, dlatego też warto zbadać ich obecność w swoich jelitach. Wykonuje się to za pomocą badań mikroflory jelitowej, w ramach których analizuje się próbkę kału pod kątem obecnych w niej mikroorganizmów, zarówno o negatywnych dla zdrowia skutkach (m.in. Pseudomonas, Klebsiella, Staphylococcus, Clostridium, Enterococcus, Candida, Proteus, E. coli), jak i o korzystnym działaniu (np. Bifidobacterium i Lactobacillus). Badania mikroflory obejmują również ocenę markerów zapalnych, do których należą m.in. krew utajona w kale, kalprotektyna, zonulina.

Wśród dostępnych badań mikroflory jelit są:

• GutFlora ❱
• MikroFloraScan ❱
• KyberKompakt ❱

Chorobotwórczość pałeczek Pseudomonas

Najczęściej infekcje Pseudomonas mają charakter zakażeń szpitalnych, przede wszystkim pooperacyjnych. Największe zagrożenie stanowią dla osób z mukowiscydozą, z rozległymi oparzeniami lub po intubacji, a także w przypadku znacznego obniżenia odporności. Mogą jednak przedostawać się do organizmu również drogą pokarmową poprzez spożycie zanieczyszczonej żywności.

Możliwe jest wyleczenie zakażenia pałeczkami ropy błękitnej, jednak jest to trudne ze względu zdolność do szybkiego uzyskania oporności na antybiotyki i dostosowania się do zmian w otoczeniu.

Konsekwencje infekcji pałeczkami ropy błękitnej

• Zapalenie płuc. Dotyczy przede wszystkim osób z przewlekłymi chorobami płuc (np. mukowiscydoza) oraz w trakcie leczenia immunosupresyjnego, a także przebywających na oddziałach intensywnej terapii. Wśród objawów jest ciężka duszność, przewlekły kaszel, odkrztuszanie wydzieliny, gorączka, dreszcze, splątanie, brak apetytu z utratą masy ciała, także słyszalne świsty z klatki piersiowej.
• Zakażenie przewodu pokarmowego (tzw. gorączka Shanghai). Występuje brak apetytu, biegunka, nudności, wymioty, silne skurcze brzucha, gorączka, bóle głowy. Może prowadzić do skrajnego wyniszczenia.
• „Zespół zielonych paznokci” i inne problemy skórne. Z powodu wysokiej wilgotności rąk (np. z powodów zawodowych) może dojść do zakażenia okołopaznokciowego. Powstaje wówczas w ranach niebieskozielona wydzielinę o słodkawym aromacie. Bakterie te również rozwijają się w ranach pooparzeniowych, a także mogą spowodować zapalenie mieszków włosowych wśród osób, które często korzystają z basenów czy jacuzzi.
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub ropień mózgu. Najczęściej zakażenie wywodzi się z infekcji ucha, zatok obocznych nosa czy kości.
• Zakażenie ucha zewnętrznego. Może rozwinąć się również wśród osób często uczęszczających na baseny, a w wersji antybiotykoopornej u diabetyków. Charakterystyczne dla tego zakażenia jest ostry ból i świąd, a także pojawienie się ropnej wydzieliny z przewodu słuchowego.
• Stopa cukrzycowa wśród diabetyków.
• Zakażenie układu moczowego. Zazwyczaj jest to związane z zabiegami w obrębie dróg moczowych oraz z cewnikowaniem.
• Zakażenie gałki ocznej. Może rozwinąć się u osób z AIDS, noszących soczewki kontaktowe bądź w wyniku urazów. Wśród objawów jest obrzęk powiek, ból i zaczerwienienie, obecność ropnej wydzieliny, a nawet trudności w widzeniu.
• Zapalenie wsierdzia. Największy ryzyko jest u chorych ze sztuczną zastawką w sercu, a także wśród stosujących dożylne narkotyki. W trakcie zapalenia wsierdzia występuje znaczne osłabienie, gorączka, obecność wybroczyn na siatkówce, zmian rumieniowych na stopach i dłoniach oraz bolesnych guzków na palcach.
• Zakażenia kości i stawów. Takie zakażenie zachodzi na drodze krwiopochodnej, m.in. poprzez dożylne stosowanie narkotyków czy urazy.

Zapobieganie zakażeniom pałeczką ropy błękitnej

Dostępna jest szczepionka przeciwko zakażeniu Pseudomonas aeruginosa, jednak stosuje się jedynie w celu poprawy odporności swoistej u osób w stanie zagrożenia infekcją i sepsą, a w szczególności podaje się osobom z rozległymi oparzeniami.

Bibliografia:

• Rogalska M.: Zakażenia pałeczką ropy błękitnej. Medycyna Praktyczna.
• Augustyniak A.: Pseudomonas spp. – bakterie o zróżnicowanym znaczeniu. In: Monika Panfil (editor): Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce. Mikrobiologia i ekologia 2016: 74-78.

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk