Dlaczego warto dbać o swój mikrobiom?

Czym jest mikrobiom?

Mikrobiom jest pojęciem wskazującym na ogół bakterii żyjących w jednym siedlisku. O mikrobiomie mówi się więc w kontekście wszystkich bakterii zamieszkujących organizm człowieka. A bakterii tych jest więcej niż samych komórek ludzkiego ciała. Tak samo ilość genów mikrobiomu wielokrotnie przekracza ilość naszych genów. Już sam ten fakt wskazuje, jak bardzo istotna musi być obecność bakterii dla naszego zdrowia.

Mikrobiom jelitowy

Skład bakterii jelitowych jest jak odcisk palca - u każdego człowieka jest inny, ponieważ na rozwój mikrobiomu wpływa wiele czynników już od samych narodzin.

Duże różnice w składzie mikrobioty zauważa się już w zależności od rodzaju porodu. W czasie porodu naturalnego dziecko przechodząc przez drogi rodne matki zostaje zasiedlone przez liczne bakterie, które mają pozytywne działanie na rozwój noworodka. W przypadku cesarskiego dziecka niestety nie mają kontaktu z mikrobiomem matki, lecz od razu mikroorganizmami bytującymi na terenie szpitala. Kolejno istotny wpływ ma również rodzaj karmienia niemowlęcia, czy dostaje mleko matki czy też modyfikowane. Sposób porodu i karmienia ma ogromne znaczenie, jeśli chodzi o skład mikrobiomu jelitowego i zdrowie przez resztę życia.

W późniejszym okresie życia również inne czynniki prowadzą do zmian w mikrobiomie jelitowym:

• Przyjmowane pożywienie - np. osoby spożywające dużo mięsa będą miały inny skład mikrobioty niż wegetarianie,
• Przebyte choroby
• Styl życia (w tym nasilenie stresu, aktywność fizyczna i długość snu)
• Przyjmowane leki - nie tylko antybiotyki wpływają na nasze jelitowe mikroorganizmy, ale również niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki stosowane na nadkwaśność żołądka, czy też antykoncepcyjne i antydepresyjne
• Zaburzenia hormonalne

Badanie mikrobiomu jelitowego

Skład mikrobiomu jelitowego da się aktualnie ustalić na podstawie specjalistycznych badań mikroflory jelitowej. Badania te wymagają tylko przekazania do laboratorium próbki kału, w której będzie analizowana obecność najbardziej istotnych dla utrzymania zdrowia (Bifidobacterium, Lactobacillus) oraz potencjalnie chorobotwórczych bakterii (m.in. Proteus, Klebsiella, Candida, gronkowiec, E. coli, Enterococcus, Pseudomonas, Clostridium). Wśród takich badań dostępne są:

• MikroFloraScan ❱
• GutFlora ❱
• KyberKompakt ❱

Zbadanie swojego mikrobiomu to najlepszy sposób, aby zlokalizować źródło różnych problemów zdrowotnych oraz dobrać właściwy skład preparatów probiotycznych.

Jaka jest rola mikrobiomu jelitowego?

Przede wszystkim nasza naturalna mikrobiota chroni nas przed inwazją bakterii chorobotwórczych. Tzw. dobre bakterie współzawodniczą o składniki pokarmowe, a ich metabolity hamują namnażanie obcych bakterii. Mikrobiom również zapewnia nam bezpieczeństwo poprzez znaczny wpływ na układ immunologicznych. Dodatkowo poprzez oś nerwową mózg-jelita bakterie jelitowe wpływają na funkcje mechanizmów neuronalnych czy hormonalnych.

Bakterie naszego mikrobiomu są także odpowiedzialne za metabolizm składników pokarmowych oraz wytwarzanie potrzebnych substancji. Po pierwsze trawią one polisacharydy, które znajdują się w pożywieniu, lecz nie są przyswajalne przez człowieka. Mają udział w powstawaniu witaminy K i witamin z grupy B oraz wspierają przyswajanie soli mineralnych. Ich metabolity natomiast stanowią najlepszy pokarm dla komórek jelitowych. Dodatkowo, niektóre z bakterii mają zdolności detoksykacyjne wobec toksyn, karcynogenów i mutagenów, dzięki czemu zapobiegają wielu groźnym chorobom.

Jakie są skutki zaburzonego mikrobiomu?

Nieprawidłowy skład mikrobiomu wiązany jest z różnymi problemami zdrowotnymi, wśród których są:

• Choroby alergiczne
• Otyłość
• Cukrzyca
• Choroby nowotworowe
• Choroby jelitowe (m.in. zespół jelita drażliwego, Leśniowskiego-Crohn, wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
• Zaburzenia psychiatryczne (m.in. depresje, bezsenność, autyzm)

Jak zadbać o swój mikrobiom?

Nasze bakterie szczególnie lubują się w warzywach i owocach zawierających duże ilości błonnika i polifenoli. Jednocześnie nie przepadają za dużą ilością mięsa, przetworzoną żywnością, alkoholem i cukrem. Dlatego jako najlepszy sposób żywienia dla naszych jelit zaleca się dietę śródziemnomorską.

Aby bakterie dobrze się nami zaopiekowały, konieczny jest także dobrej jakości sen, regularne ćwiczenia (niezbyt intensywne) i unikanie stresu. Przede wszystkim dla stworzenia stabilnego i zdrowego mikrobiomu najważniejsza jest regularność w trybie życia - w częstości spożywanych posiłków czy godzinach spania.

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk

Bibliografia:

1. Cryan JF, Dinan TG. Mind-altering microorganisms: The impact of the gut microbiota on brain and behavior. Nat. Rev. Neurosci. 2012; 13(10): 701–712.
2. Collins SM, Bercik P. The relationship between intestinal microbiota and the central nervous system in normal gastrointestinal function and disease. Gastroenterology. 2009; 136(6): 2003–2014.
3. Mills S., Stanton C., Lane J.A., Smith G.J., Ross R.P.: Precision Nutrition and the Microbiome, Part I: Current State of the Science. Nutrients 2019, 11, 923. doi:10.3390/nu11040923
4. Kho Z.Y., Lal S.K.: The Human Gut Microbiome – A Potential Controller of Wellness and Disease. Front. Microbiol. 9:1835. doi: 10.3389/fmicb.2018.01835
5. Mills S., Lane J.A., Smith G.J., Grimaldi K.A., Ross R.P., Stanton C.: Precision Nutrition and the Microbiome, Part I: Potential Opportunities and Pathways to Commercialisation. Nutrients 2019, 11, 1468. doi:10.3390/nu11071468
6. Jandhyala S. A., Talukdar R., Subramanyam C. i in., Role of the normal gut microbiota, World J Gastroenterol 2015, s. 8787-8803.