Śmierdzące gazy - dlaczego powstają?

Skąd się biorą gazy w jelitach?

Obecność gazów w jelitach to sprawa całkowicie fizjologiczna. W jelitach znajduje się ich stale około 200 ml (dwutlenek węgla, metan, wodór, siarkowodór) - są ciągle produkowane oraz wydalane. Gazy są usuwane z organizmu w ilości 600-700 ml na dobę nawet do 25 razy. Ilość gazów w jelicie jest zależna od połykania powietrza, fermentacji węglowodanów przez bakterie oraz przemieszczania się gazów pomiędzy krwią a wnętrzem jelita.

Przyczyn nadmiaru gazów w jelitach należy szukać w dużym spożyciu ciężkostrawnych produktów, nietolerancjach pokarmowych, nadmiernym połykaniu powietrza, spowolnionej motoryce jelit oraz zaburzeniach trawienia i wchłaniania. Fizjologicznie wzdęcia i gazy często pojawiają się też w czasie ciąży często pojawiają się też w czasie ciąży, czego przyczyną jest progesteron. Hormon ten jest ważny dla utrzymania ciąży, ale również prowadzi spowolnienia perystaltyki jelit, czego konsekwencją będą zaparcia, wzdęcia i gazy.

Do nadmiaru gazów dochodzi w wyniku zaburzeń wymienionych procesów, a objawami tego będą wzdęcia i śmierdzące gazy, odbijanie i powiększenie objętości brzucha. Nieprzyjemny zapach gazów spowodowany jest wydzielaniem przez bakterie jelitowe lotnych kwasów organicznych, głównie siarkowodoru.

Sprawdź skład swojej mikroflory jelitowej ❱

Śmierdzące gazy a produkty spożywcze

Spora grupa produktów spożywczych w sposób fizjologiczny prowadzi do nadprodukcji gazów w jelitach, szczególnie u osób, które nie są do nich przyzwyczajone. Często osoby rozpoczynające zdrowe odżywianie albo dietę wegetariańską zaczynają nagle jeść dużo większe ilości błonnika, roślin krzyżowych i strączków. To właśnie ich spożycie zwiększa produkcję gazów. Nie znaczy to jednak, że osoby zdrowe powinny z nich zrezygnować. Przy stopniowym zwiększaniu tych produktów w swoim jadłospisie układ pokarmowy będzie powoli dostosowywał się do ich trawienia. Produkty spożywcze, które u większości osób powodują wzdęcia, to soja, fasola, groch, brokuły, brukselka, kapusta, cebula, czosnek, kalafiory, szparagi itp. Zawierają one ciężko strawialne węglowodany, które po dotarciu do jelita grubego ulegają fermentacji z wydzieleniem gazów.

Gazy są nie tylko nadmiernie produkowane w zdrowych dietach. Również złe nawyki żywieniowe powodują śmierdzące gazy i wzdęcia. Obfite bogatotłuszczowe i bogatobiałkowe posiłki, które zwykle są smażone, nie są dobrze tolerowane przez układ trawienny, a ich szybkie jedzenie i niedokładne przeżuwanie przyczynia się do nadmiernego połykania powietrza (aerofagii). Przyczynami aerofagii są również mówienie podczas jedzenia, picie napojów gazowanych, palenie papierosów, żucie gum, ssanie twardych cukierków oraz obecność ubytków zębowych.

Śmierdzące gazy a nietolerancje pokarmowe

Nietolerancja laktozy, która dotyczy ok. 37% Polaków, jest przyczyną wzmożonej fermentacji jelitowej, podczas której wytwarzane są nadmierne ilości gazów. Objawami tych procesów będą biegunki, nudności, bóle brzucha, wzdęcia i śmierdzące gazy. Źródłem nietolerancji laktozy jest obniżone wydzielanie laktazy w jelicie cienkim z przyczyn genetycznych (polimorfizm genu LCT) bądź jako wtórny skutek innych stanów chorobowych (np. celiakii, chorób zapalnych jelit, zabiegów na jelitach). Laktaza ma za zadanie rozkład laktozy do wchłanialnej glukozy i galaktozy. U osób z niedoborem laktazy objawy pojawią się szybko (nawet w 30 minut) po zjedzeniu produktów mających w składzie laktozę, czyli mleka i jego przetworów oraz innych produktów zawierających ją w śladowych ilościach - wędlin, pieczywa, wyrobów cukierniczych, gotowych dań itp. Wówczas eliminacja wszystkich tych produktów (istnieją zastępniki w postaci produktów bez laktozy) lub stosowanie preparatów laktazy będą jedynymi sposobami na zniwelowanie przykrych dolegliwości, takich jak śmierdzące gazy, biegunki i wzdęcia.

Celiakia (choroba trzewna) jest dziedziczną nietolerancją białek glutenowych, które znajdują się w pszenicy, życie i jęczmieniu. Pierwszymi objawami klasycznej postaci celiakii są bóle brzucha, przelewanie w brzuchu, wzdęcia i śmierdzące gazy. Kolejne dolegliwości są efektem rozwiniętego zespołu złego wchłaniania na skutek zaniku kosmków jelitowych. Wśród nich mogą być biegunki, chudnięcie i niedokrwistość. Diagnostyka choroby trzewnej polega na przeprowadzeniu badania genetycznego w kierunku obecności polimorfizmów genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8, badania serologicznego krwi oraz badania histopatologicznego jelita cienkiego. Niestety na celiakię nie ma żadnych leków, a jedyną metodą terapii jest ścisła dieta bezglutenowa, w której jakiekolwiek odstępstwa spowodują nawrót dolegliwości.