Testy na nietolerancje pokarmowe - czy są refundowane przez NFZ?

Testy w kierunku nietolerancji pokarmowej IgG-zależnej

Zależne od IgG nietolerancje pokarmowe są powiązane z nadmierną reakcją układu immunologicznego przy kontakcie z niektórymi białkami pokarmowymi. Charakterystyką tego typu nietolerancji jest opóźnione pojawienie się objawów dość niespecyficznych i o umiarkowanym nasileniu: migrenowe bóle głowy, bóle stawów i mięśni, zmiany nastroju czy powtarzające się dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Często jako przyczynę wymienia się tzw. przeciekające jelito.

Nietolerancje IgG-zależne diagnozowane są za pomocą testów, które mierzą stężenie przeciwciał IgG w surowicy krwi skierowane przeciwko określonym białkom pokarmowym. Badanie to wykonuje się z krwi żylnej pobranej w punkcie pobrań bądź z krwi włośniczkowej pobranej samodzielnie.

Wśród popularnych testów na nietolerancje pokarmowe IgG-zależne są:

• Testy IMMUNOdiagDIETA ❱
• Testy Food Detective ❱
• Test ImuPro Complete ❱
• Testy FoodProfil ❱
• Testy FoodScreen ❱

Żaden z testów na nietolerancje IgG-zależne nie jest refundowany w ramach NFZ.

Testy w kierunku alergii pokarmowej

Alergie na pokarmy są innym typem nadwrażliwości. Charakteryzują się natychmiastowym rozwojem reakcji w mechanizmie IgE-zależnym po kontakcie z alergenem i bardzo szybkie powstanie objawów, które mogą obejmować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, opuchliznę, świąd, zmiany skórne czy problemy ze strony układu oddechowego. Ten rodzaj reakcji na pokarm jest niebezpieczny dla zdrowia i życia chorego.

Alergie pokarmowe w największym stopniu dotyczą dzieci, które z czasem mogą z uczulenia wyrosnąć. Rzadziej problem ten dotyczy dorosłych - jest to wówczas najczęściej alergia przetrwała z dzieciństwa bądź w mniejszym stopniu nabyta w wieku dorosłym. Reakcje alergiczne u większości osób obserwowane są po spożyciu takich pokarmów jak mleko, jaja, soja, pszenica, orzeszki ziemne, orzechy, owoce morza, ryby.

Wśród badań, które pozwalają wykryć alergie pokarmowe są:

• Testy skórne punktowe - na skórze umieszczane są roztwory alergenów i wykonywane są w tych miejscach nakłucia; wykonuje się w poradni alergologicznej i są to najczęściej wykonywane badania alergiczne w ramach refundacji NFZ.
• Testy alergiczne z krwi- polegają na pomiarze przeciwciał IgE we krwi, jednocześnie analizują od około 20 do nawet 280 alergenów; niezwykle rzadko są wykonywane w ramach refundacji, a wówczas tylko w najmniejszych panelach.
• Testy prowokacyjne - opierają się na doustnym podaniu podejrzanego produktu i obserwacji objawów; wykonywane są bardzo rzadko w warunkach hospitalizacyjnych ze względu na wysokie ryzyko gwałtownych objawów.

Testy w kierunku celiakii

Celiakia to rodzaj genetycznej nietolerancji glutenu z procesami autoimmunologicznymi. Organizm osoby chorej po podaniu glutenu wytwarza przeciwciała, które niewłaściwie reagują i atakują zdrowe tkanki organizmu. W efekcie śluzówka jelita cienkiego jest niszczona.

Szacuje się, że celiakia dotyczy 1-2% populacji, jednak jest bardziej niż pewne, że znaczna liczba chorych nie jest diagnozowana, przez co nie leczy się. Nieleczona celiakia skutkuje głębokimi niedoborami pokarmowymi, co prowadzi do stopniowego wyniszczenia organizmu.

Do potwierdzenia celiakii konieczne jest wykonanie następujących badań:

• Badanie genetyczne w kierunku HLA-DQ2 i HLA-DQ8 ❱
• Pomiar autoprzeciwciał ❱
• Histopatologia jelita cienkiego

Wytyczne wymagają, aby wykonać wszystkie te badania, aby potwierdzenie celiakii było pewne. Z tego powodu wszystkie powyższe badania są refundowane przez NFZ. Jednak otrzymanie skierowania na nie wcale nie jest proste. Przede wszystkim lekarz musi stwierdzić bardzo wyraźne objawy celiakii - będzie to problematyczne ze względu na częste występowanie celiakii skąpo objawowej. Ponadto, trzeba wziąć pod uwagę kolejki do odpowiednich przychodni czy też fakt, że fundusz ogranicza ilość badań, które dana placówka może zrealizować w ramach refundacji. A w przypadku choroby takiej jak celiakia (i tu można mówić bardziej o chorobie niż zwykłej nietolerancji), właściwe i szybkie zdiagnozowanie oraz wdrożenie diety bezglutenowej jest krytyczne dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia.

Testy w kierunku nietolerancji laktozy

Najczęstszą nietolerancją pokarmową w naszej populacji jest nietolerancja laktozy, która występuje u jednej trzeciej osób. W większości przypadków ma podłoże genetyczne (wówczas nietolerancja pogłębia się z wiekiem), a może być również skutkiem różnych chorób obejmujących jelita (zwykle cofa się wraz z wyleczenie).

Nietolerancja laktozy wiąże się z dolegliwościami wynikającymi z fermentacji bakteryjnej niestrawionej laktozy. Po spożyciu posiłków mlecznych dochodzi do nudności, wzdęć i bólów brzucha oraz biegunek.

W diagnostyce nietolerancji laktozy można wykonać badania takie jak:

• Test genetyczny w kierunku mutacji w genie LCT ❱
• Wodorowy test oddechowy
• Test doustnego obciążenia laktozą
• Badanie pH kału
• Pomiar aktywności laktazy w wycinku z jelita

Pierwsze z tych badań, czyli test genetyczny, pozwala wykryć nie tyle obecność nietolerancji, ale przede wszystkim to, że w pewnym momencie w życiu dojdzie do niedoboru enzymu laktazy, a także wskazuje na możliwość przekazania predyspozycji potomstwu. Pozostałe badania pozwalają stwierdzić aktualną obecność nietolerancji laktozy. W ramach refundacji można wykonać badanie pH kału.

Aktualizacja: 2019-09-06