Ciąża po 35. roku życia - powikłania, ryzyka, niezbędne badania

Po 35. roku życia istotnie wzrasta ryzyko wystąpienia powikłań zarówno u dziecka, jak i u matki. Dlatego też, ciężarne w wieku wyższym niż 35 lat powinny być objęte szczególnym nadzorem medycznym na każdym etapie ciąży - zarówno w okresie jej planowania, podczas jej trwania oraz w trakcie porodu. Ważne jest również poinformowanie przyszłej matki o możliwości wykonania badań prenatalnych. Badania te pomagają określić ryzyko wystąpienia wad genetycznych u płodu oraz wykryć je we wczesnym etapie ciąży. Kobiety muszą być także poddane szczególnej kontroli ,jeśli chodzi o możliwość wystąpienia u nich takich schorzeń jak nadciśnienie tętnicze i cukrzyca ciężarnych. Dlatego jeszcze przed ciążą warto wykonać szerokie badania krwi.

Powikłania w przebiegu ciąży po 35. roku życia

Największym zagrożeniem, jeśli chodzi o ciążę po 35. roku życia, jest zwiększone ryzyko wystąpienia wad genetycznych u płodu. Do najczęstszych z nich należą: zespół Downa, zespół Edwardsa czy zespół Pataua. Choroby te nazywane są inaczej trisomiami, ponieważ występują na skutek obecności dodatkowego, trzeciego chromosomu (w przypadku zespołu Downa jest to chromosom 21, zespołu Edwardsa - 18, a zespołu Pataua - 13) w komórce. Obecność trzeciego chromosomu jest najczęściej spowodowana nieprawidłową segregacją chromosomów podczas powstawania komórek rozrodczych. W konsekwencji, jedna z gamet (w 90% przypadków ta pochodząca od matki) posiada dodatkowy chromosom. Po zapłodnieniu powstanie więc komórka posiadająca trzy chromosomy zamiast dwóch. Zespół Downa jest trisomią występującą najczęściej - statystyki wskazują, że dla kobiety ciężarnej po 35. roku życia ryzyko jej wystąpienia u płodu wynosi 1 na 360 żywych urodzeń i zwiększa się do 1:100 w wieku 40 lat i 1:30 w wieku 45 lat.

Po 35. roku życia rośnie także ryzyko występowania u płodu przepuklin mózgowo-rdzeniowych, wad serca czy wad w obrębie przewodu pokarmowego. Ryzyko to jest szczególnie duże w przypadku kobiet, które urodziły dziecko z wadami genetycznymi już wcześniej oraz jeżeli takie schorzenia występowały w najbliższej rodzinie. U wszystkich ciężarnych kobiet powyżej 35. roku życia (w szczególności jeżeli występują dodatkowe czynniki ryzyka) zalecane jest przeprowadzanie pełnej diagnostyki prenatalnej.

Kolejnym powikłaniem związanym z ciążą po 35. roku życia jest większe prawdopodobieństwo poronień. Zdarza się, że są one nawracające (w przypadku, gdy trzy lub więcej poronień następuje po sobie). Przyczyn takiego stanu upatruje się w zwiększonej częstości występowania wad genetycznych u płodów, co prowadzi do ich samoistnego wydalenia z jamy macicy.

Wśród innych powikłań ciąży po 35. roku życia wyróżnia się wzrost odsetka płodów o zbyt małej lub zbyt dużej masie, większą częstość zgonów wewnątrzmacicznych oraz przedwczesnych porodów. Częściej pojawia się też konieczność wykonania cesarskiego cięcia. Kobieta, która zaszła w ciążę po 35. roku życia musi liczyć się również ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę ciężarnych bądź nadciśnienie tętnicze.

Standardowe badanie wykonywane w ciąży

Każda spodziewająca się dziecka kobieta powinna zgłaszać się raz w miesiącu (lub częściej, gdy lekarz wyznaczy częstsze kontrole) na wizyty do ginekologa. Ciężarna kobieta po 35. roku życia powinna zrobić te same badania, co jej młodsze koleżanki. Należą do nich:

• badania morfologiczne - pozwalają wykryć niedobory składników odżywczych oraz zdiagnozować ewentualną anemię (niedokrwistość),
• ogólne badanie moczu (sprawdzające przede wszystkim stan nerek),
• oznaczenie poziomu glukozy - pozwala określić podatność ciężarnej kobiety na cukrzycę ciążową,
• badanie grupy krwi - dzięki niemu można wykluczyć ewentualny konflikt serologiczny,
• badanie antygenu HBs - pozwala ocenić nosicielstwo WZW B,
• badanie na obecność kiły,
• badanie na obecność przeciwciał różyczki i toksoplazmozy,
• badania ginekologiczne tj. cytologia oraz analiza bakteriologiczna, USG.

Jakie badania prenatalne refunduje NFZ - sprawdź ❱

Badania genetyczne wykonywane przed zajściem w ciążę

Badania genetyczne wykonane przed zajściem w ciążę pozwolą określić ryzyko wystąpienia chorób genetycznych u dziecka. Dzięki takiemu badaniu przyszli rodzice są w stanie sprawdzić, czy posiadają w genach mutacje, które mogłyby powodować występowanie określonych chorób u ich dziecka. Większość chorób genetycznych dziedziczy się autosomalnie recesywnie, co oznacza, że każdy z rodziców musi przekazać dziecku wadliwy gen, aby choroba się ujawniła. Do najczęstszych chorób o podłożu genetycznym (dziedziczących się w sposób autosomalny recesywny) należą mukowiscydoza, fenyloketonuria czy niedosłuch wrodzony.

Badania genetyczne wykonane przed ciążą mogą dać gwarancję, że u dziecka nie wystąpi wada genetyczna (o ile ani przyszła matka, ani przyszły ojciec nie są nosicielami uszkodzonego genu) lub pozwolą na dobre zaplanowanie ciąży. Jeśli badania wykażą, że rodzice są nosicielami danej choroby, mogą oni zdobyć jak najwięcej informacji o tym, co może oznaczać posiadanie dziecka z chorobą genetyczną, uzyskać informacje o badaniach prenatalnych (pozwalających sprawdzić stan zdrowia dziecka). Badania prenatalne w trakcie ciąży umożliwiają wybór odpowiedniej opieki prenatalnej i przygotowanie się do opieki nad chorym dzieckiem, jeśli kobieta zdecyduje się je urodzić.

Badania prenatalne

Wszystkie ciężarne kobiety po 35. roku życia oraz te, które urodziły dzieci z wadami genetycznymi bądź wrodzonymi już wcześniej (lub gdy w rodzinie występowały już wady genetyczne), są objęte kompleksową diagnostyką prenatalną. Wśród badań prenatalnych można wyróżnić badania inwazyjne i nieinwazyjne. Do badań nieinwazyjnych zalicza się:

• USG - wykonywane rutynowo u każdej kobiety. Pozwala ocenić tzw. przezierność karkową (odległość pomiędzy skórą a tkanką podskórną, na wysokości karku płodu) oraz budowę kości nosowej płodu, co pomaga w diagnostyce zespołu Downa. Ponadto, USG pozwala ocenić stan narządów wewnętrznych płodu w celu wykrycia wad rozwojowych po 20. tygodniu ciąży
• test podwójny - wykonywany pomiędzy 10. a 14. tygodniem ciąży. Polega na oznaczeniu w surowicy krwi ciężarnej kobiety stężenia białka ciążowego A oraz podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej
• test potrójny - wykonywany pomiędzy 15. a 17. tygodniem ciąży. Polega na oznaczeniu w surowicy krwi ciężarnej kobiety stężenia podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej, estriolu oraz alfa fetoproteiny (AFP)

Celem obu tych testów jest określenie ryzyka wystąpienia u płodu wad genetycznych w zależności od uzyskanych wartości.

• test Harmony - nowa metoda nieinwazyjnego badania prenatalnego, wykonywana pomiędzy 10 a 25 tygodniem ciąży. Polega na wyizolowaniu DNA dziecka, krążącego we krwi obwodowej matki, a następnie jego analizie laboratoryjnej. Charakteryzuje się bardzo dużą dokładnością (powyżej 99%) i umożliwia określenie ryzyka trisomii płodu czy nieprawidłowości w ilości chromosomów płci.
• test NIFTY Pro - to badanie prenatalne, które jako jedyne umożliwia wykrycie aż 84 zespołów mikrodelecyjnych.
• testy SANCO - są to badania o różnych zakresie analizy genetycznej: test SANCO ma zakres bardzo zbliżony do testu Harmony, zaś wersja SANCO Plus obejmuje już diagnostykę trisomii wszystkich chromosomów oraz pięć zespołów delecyjnych.

Opisane wyżej testy oraz USG pełnią jednak funkcję jedynie badań przesiewowych, do pełnego rozpoznania wymagane jest przeprowadzenie badań inwazyjnych, do których zalicza się:

• amniopunkcję - polega na nakłuciu przez powłoki brzuszne pod kontrolą USG worka owodniowego i pobraniu płynu owodniowego zawierającego żywe komórki złuszczone z nabłonka dróg moczowych, oddechowych, owodni i przewodu pokarmowego płodu. Jest wykonywana w ok. 15 tygodniu ciąży
• biopsję kosmówki - polega na pobraniu fragmentów kosmówki między 11 a 14 tygodniem ciąży
• kordocentezę - polega na pobraniu krwi z żyły pępowinowej płodu po nakłuciu pępowiny przez powłoki brzuszne. Zabieg wykonywany jest od 18. tygodnia ciąży Uzyskany dzięki tym metodom materiał poddawany jest badaniom genetycznym, które wykluczają lub potwierdzają istnienie wady u płodu. Badania inwazyjne obarczone są jednak ryzykiem poronienia lub uszkodzenia płodu, ale jest ono niewielkie (wynosi ok. 0,5%-3%).

Zalecenia dla ciężarnych po 35. roku życia

Kobieta, która zdecydowała się na macierzyństwo [p 35. roku życia, powinna chodzić na kontrolne wizyty do ginekologa, wykonać standardowe badania oraz poddać się diagnostyce prenatalnej. Ponadto, przyszła mama powinna przytyć przez całą ciążę nie więcej niż 10-14 kg. Nadwaga niesie bowiem wiele niebezpieczeństw dla kobiety i dziecka, ponieważ przyczynia się do nadciśnienia tętniczego i cukrzycy ciążowej. Otyłe kobiety mają słabsze mięśnie i kości (co utrudnia poród) oraz większe ryzyko infekcji. Gorzej goją się u nich także rany po nacięciu krocza czy cesarskim cięciu. Dieta ciężarnej po 35. roku życia nie powinna się różnić od diety młodszych ciężarnych - musi być bogata w takie składniki jak: witaminy A, E, D, C, żelazo, wapń cynk czy jod. Nie należy zapominać też o suplementacji kwasu foliowego (najważniejszego składnika decydującego o rozwoju cewy nerwowej płodu), najlepiej już kilka miesięcy przed planowanym zajściem w ciążę. Ważne jest również picie dużych ilości wody, co poprawia przemianę materii, a także zapobiega zaparciom i obrzękom. Płyny są potrzebne także w celu rozrzedzenia krwi, ponieważ ta w czasie ciąży jest gęstsza.

Jeżeli ciąża przebiega prawidłowo, zalecana jest aktywność fizyczna (np. basen, jazda na rowerze, joga, aerobik, długie spacery czy gimnastyka przedporodowa). Ćwiczenia wykonywane systematycznie poprawią ogólną kondycję ciężarnej, wzmocnią mięśnie kręgosłupa i lepiej przygotują do porodu.

W przypadku ciężarnych kobiet po 35. roku życia bardzo ważne jest także to, aby nie stresować się za bardzo wystąpieniem ewentualnych powikłań związanych z wiekiem, lecz cieszyć się ze swojego stanu. Nic tak bowiem nie wpływa na prawidłowy rozwój dziecka jak spokój, relaks i bardzo dobra opieka medyczna przyszłej mamy.

Sprawdź, gdzie możesz wykonać test NIFTY Pro ❱