Sterydy anaboliczne - co to jest, skutki uboczne, lista najczęściej stosowanych

Sterydy anaboliczno-androgenne (SAA), potocznie nazywane anabolikami są pochodną testosteronu, bądź 19-nortestosteronu. Anaboliki stymulują receptory androgenne, przyczyniając się do zwiększenia masy i siły mięśniowej (poprzez zwiększoną syntezę białek), a także zwiększają redukcję tkanki tłuszczowej, dzięki działaniu przyspieszającemu metabolizm.
Do sterydów, nazywanych anabolikami zalicza się ponad 100 różnych syntetycznych substancji, które budową przypominają naturalny męski hormon — testosteron. Działanie anaboliczne oznacza zwiększenie tempa podziałów komórkowych w poszczególnych tkankach człowieka.

 
Jako że anaboliki mają działanie imitujące męskie hormony płciowe, ich stosowanie wpływa na rozwój tzw. pierwszorzędowych i drugorzędowych cech płciowych — pogłębiona barwa głosu, owłosienie ciała, popęd płciowy i rozwój męskich narządów płciowych.

Anaboliki są najczęściej stosowane jako substancje dopingujące, dzięki pozytywnemu wpływowi na wydolność organizmu i przyrost masy mięśniowej. Należy jednak pamiętać, że sterydy anaboliczno-androgenne znacznie modyfikują gospodarkę hormonalną organizmu, a stosowane w wysokich dawkach mogą się przyczynić do poważnych zaburzeń funkcjonowania organizmu.

Coraz częściej sterydy anaboliczne są stosowane również przez młodych dorosłych oraz młodzież w celu poprawy sylwetki ciała i kształtowania masy mięśniowej. W literaturze przedmiotu można się nawet spotkać z określeniem „społecznej androgenizacji”, stosowanie sterydów anabolicznych jest bowiem prawnie uregulowane jedynie w kontekście stosowania ich jako doping wśród sportowców, przepisami sportowymi oraz karnymi.  Samo stosowanie AAS oraz odżywek, które zawierają prekursory testosteronu i nandrolonu nie jest w naszym kraju prawnie zabronione.

• hipogonadyzm (niewydolność hormonalna jąder i jajników);
• bezpłodność mężczyzn;
• opóźnione dojrzewanie płciowe u chłopców;
• endometrioza;
• anemia;
• dystrofia mięśniowa;
• osteoporoza.

Jednym z pierwszych objawów, który może sugerować owe zaburzenia, są dysfunkcje seksualne, najczęściej w postaci problemów z erekcją.

• poważne zaburzenia endokrynologiczne;
• zaburzenia nastroju — od euforii po agresję;
• zaburzenia psychiczne — zaburzenia depresyjne, epizody manii, zespoły hipomaniakalne, ryzyko zaburzeń wzrasta, jeśli osoba stosująca miała „historię psychiatryczną” bądź stosuje również substancje psychoaktywne;
• problemy skórne i zwiększona utrata włosów;
• uszkodzenia wątroby i zaburzenia funkcji nerek;
• zmiany w obrębie męskich narządów płciowych — problemy z płodnością, obniżenie liczby plemników w nasieniu, zwiększone ryzyko raka prostaty;
• u kobiet zaburzenia menstruacji, problemy z płodnością, hirsutyzm, obniżenie tonu głosu;
• choroby układu kostno-mięśniowego;
• problemy kardiologiczne i zaburzenia układu sercowo-naczyniowego — rozrost lewej komory serca, zapalenie mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, zakrzepy i zaburzenia gospodarki lipidowej, zawał, niewydolność serca, a nawet nagły zgon sercowy;
• nieprawidłowości gospodarki wodno-elektrolitowej.

Sterydy anaboliczno-androgenne — uzależnienie i zespół odstawienny

Szacuje się, że uzależenienie od sterydów anabolicznych może dotyczyć nawet 30% osób, które je zażywa. W przypadku uzależnienia od anabolików podobnie jak w przypadku klasycznego uzależnienia od substancji psychoaktywnych dochodzi do stosowania substancji, pomimo zaburzeń funkcjonowania w różnych obszarach życia człowieka — życia zawodowego, jak i funkcjonowania w obszarze psychicznym i fizycznym.
W przypadku uzależnienia od anabolików również dochodzi do wystąpienia zespołu abstynencyjnego, którego objawy można podzielić na dwie fazy:

• W fazie pierwszej objawy dominujące to, które mają swe źródło w dysregulacji układu adrenergicznego, które są podobne do tych z odstawienia opioidów (rozszerzenie źrenic, wzrost ciśnienia tętniczego, wymioty, biegunka, łzawienie, kichanie, silne pragnienie substancji, bóle, dreszcze i osłabienie organizmu);
• W fazie drugiej, która następuje zwykle do tygodnia od odstawienia, dochodzi do rozwoju depresji posteroidowej współwystępującej z dążeniem do ponownego przyjęcia substancji. Charakterystyczne jest również osłabienie pamięci i koncentracji, utrata zainteresowań, spadek krytycyzmu i zaburzenia snu oraz rozdrażenienie.

Do listy najczęściej nadużywanych sterydów należą:

• oksandrolon;
• metandrostenolon;
• stanazolol;
• nandrolon;
• boldenon;
• testosteron.

Sterydy mogą być przyjmowane doustnie, przezskórnie, domięśniowo, a także mięśniowo — w postaci żelu lub plastrów.
Istotne efekty anaboliczne (wzrost tkanki mięśniowej) następują przy zażywaniu dawki co najmniej 300 mg tygodniowo, taka suplementacja powoduje wzrost stężenia testosteronu w osoczu nawet powyżej 1000ng/ml.

Bibliografia:

1. http://www.urologiapolska.pl/artykul.php?3069
2. Bednarek A. i in. (2017). Ostre nieodwracalne uszkodzenie nerek w przebiegu regularnego, intensywnego treningu siłowego, wspomaganego przez pacjenta nadmierną substytucją preparatów kreatyny oraz steroidu anaboliczno-androgennego — opis przypadku. NEFROL. DIAL. POL. Vol. 21, s. 33-36.
3. https://zpe.gov.pl/pdf/P133FReaD
4. https://leki.pl/poradnik/bezpieczne-sterydy-anaboliczne-co-to/
5. Dietrich-Muszalska A. (2005). Steroidy anaboliczno -androgenne: społeczna androgenizacja: rozpowszechnienie używania, problemy zdrowotne. Psychiatria i Psychologia Kliniczna. Vol. 5, Nr 2, s. 99-105.