Hormon wzrostu - działanie, skutki uboczne, jak podnieść poziom somatotropiny?

Hormon wzrostu, czyli somatotropina (GH) zaczął być stosowany w lecznictwie już w latach 50. XX wieku, kiedy to był pozyskiwany z ludzkich zwłok i stosowany do leczenia dzieci z somatropinową niedoczynnością przysadki. W latach 80. w celu wyeliminowania ryzyka zakażeń, do lecznictwa wprowadzono preparat uzyskiwany przy wykorzystywaniu metody inżynierii genetycznej, który został zatwierdzony przez FDA.
W latach 80. hormon wzrostu znalazł zastosowanie wśród sportowców i był stosowany w celach dopingowych wraz ze sterydami anabolicznymi.

• działa anabolicznie (wzrostowo), czyli przyczynia się do wytwarzania i wzrostu tkanek oraz organów, przyczyniając się do wzrostu masy i siły mięśni, rozwoju szkieletu, wzrastania paznokci i włosów, co ważne w organizmie dochodzi do wzrostu beztłuszczowej masy ciała, jest stosowany obok sterydów anabolicznych jako dopping;
• pobudza wzrost długich kości;
• wykazuje działanie lipolityczne (pobudza lipolizę, czyli rozpad tkanki tłuszczowej dzięki jej zwiększonemu metabolizmowi), działanie lipolityczne obejmuje również procesy ułatwiające uwalnianie tłuszczu z komórki, rozpad trójglicerydów oraz wydalanie ich z organizmu;
• działa diabetogennie (utrudnia wychwyt glukozy, przez co zmniejsza zużywanie węglowodanów, co oznacza, że zwiększa ryzyko cukrzycy i podnosi poziom glukozy we krwi);
• pobudza układ odpornościowy (podnosi poziom przeciwciał, leukocytów, limfocytów T, interleukiny 2, przyspiesza proces dojrzewania makrofagów oraz zwiększa wędrówkę limfocytów T do grasicy);
• reguluje funkcje poznawcze, samopoczucie, sen;
• wykazuje działanie mitogenne, które przyczynia się do zwiększenia liczby komórek w organizmie, co może się przyczyniać do procesów nowotworzenia — zwiększa ryzyko białaczki, raka pęcherza moczowego i chłoniaków.

Co naturalnie podnosi stężenie hormonu wzrostu?

• aktywność fizyczna;
• zdrowy sen;
• grelina (hormon głodu);
• dostarczanie białek i aminokwasów;
• spadki poziomu glukozy (hipoglikemia);
• stymulacja adrenergiczna;
• serotonina, estrogen, testosteron, histamina;
• bromokryptyna (w leczeniu mlekotoku), propranolol (stosowany w chorobach układu krążenia, leczeniu lęku i ataków paniki, czasem również w migrenie), klonidyna.

Hormon wzrostu a sport

Podczas aktywności fizycznej stężenie hormonu wzrostu w organizmie naturalnie podnosi się (10 minut aktywności o dużym natężeniu podnosi stężenie GH, które utrzymuje się w organizmie nawet do dwóch godzin). Stres dodatkowo wzmacnia ten proces, pobudzając dodatkowo wzrost stężenia.
Sportowcy w sezonie startowym dyscyplin siłowo-wytrzymałościowych przyjmują hormon wzrostu wraz ze sterydami anabolicznymi przez 6 do 8 miesięcy w ciągu roku. Jednym z opisanych w literaturze przedmiotu schematów jest 3-8 mg/dobę GH 3 do 4 razy w tygodniu, innym 2 mg GH na dobę wraz z 3500 mg sterydów anabolicznych.

Hormon wzrostu — skutki uboczne:

• zatrzymywanie wody i obrzęki;
• bóle mięśni i stawów;
• zespół cieśni nadgarstka;
• parestezje (uczucia mrowienia, drętwienia czy wibrowania kończyn);
• podwyższone ryzyko cukrzycy, insulinooporność;
• biegunka;
• bóle i zawroty głowy;
• szumy uszne wynikające z lekkiego nadciśnienia śródczaskowego;
• przerost gruczołu sutkowego u mężczyzn (ginekomastia);
• niedoczynność i wole tarczycy;
• podwyższone ryzyko niektórych nowotworów — raka jelita grubego, raka piersi i sutka i raka prostaty.

Niedobory hormonu wzrostu to wbrew pozorom rzadka przyczyna niskorosłości u dzieci, znacznie częściej za niskorosłość dzieci odpowiadają m.in. niedobory pokarmowe i niedożywienie, inne zaburzenia hormonalne, zespoły aberracji chromosomalnych (Sprawdź też: Najczęstsze wady genetyczne u dzieci), zespoły metaboliczne czy choroby przewlekłe.
Przyczyny niedoboru hormonów wzrostu leżą albo zmiany w przysadce i okolicy podwzgórza, albo w czynnikach genetycznych. Wśród przyczyn organicznych wymienia się guzy ośrodkowego układu nerwowego, napromienianie, białaczkę, urazy, zakażenia i zaburzenia rozwojowe układu nerwowego. Przyczyny niedoboru pozostają jednak najczęściej nierozpoznane.

Do pobrania krwi należy być na czczo (ostatni posiłek min. 8-12h przed badaniem). Dla diagnozy kluczowy jest test stymulacji — pacjent ma pobieraną krew kilkukrotnie, najpierw na czczo dla oceny stężenia wyjściowego, później po podaniu dopaminy, insuliny lub argininy w celu oceny rezerwy wydzielniczej przysadki, przy teście hamowania pacjent otrzymuje glukozę.

Bibliografia:

1. Jóźków P., Mędraś M. (2009). Hormon wzrostu i IGF-1 jako sibstancje dopingujące w sporcie wyczynowym. Endokrynologia Polska. Vol. 60, Nr 5, s. 389-394.
2. Oczkowska U. (2009). Definicja i przyczyna niskorosłości oraz kryteria diagnostyczne niedoboru hormonu wzrostu. Endokrynol. Ped. Vol. 9, Nr 1, s. 6-12.
3. Petriczko E., Horodnicka A., Walczak M. (2009). Badania wstępne przed diagnozowaniem niedoboru hormonu wzrostu (kryteria wykluczenia). Endokrynol. Ped. Vol. 9, Nr 1, s. 13-22.