Zawał serca - przyczyny, objawy, profilaktyka, uwarunkowanie genetyczne

4.10

Ocena użytkowników: 22 ocen

Przyczyny zawału serca

Do zawału mięśnia sercowego dochodzi wtedy, gdy naczynie wieńcowe doprowadzające krew do serca zostaje znacznie zwężone lub całkowicie zamknięte. Najczęstszym tego powodem są tzw. zmiany miażdżycowe. Naczynia mogą się jednak niebezpiecznie skurczyć również np. z powodu nagłego stresu.
Do najczęstszych przyczyn występowania zawału serca należą:

blaszki miażdżycowe - zmiany występujące w ścianie tętnic, powstające w przebiegu miażdżycy naczyń. Blaszka składa się z masy lipidowej (głównie cholesterol LDL), komórek oraz włóknika. Uwypukla się do światła naczynia i zmniejsza jego średnicę, co może skutkować niedokrwieniem narządów zaopatrywanych przez daną tętnicę. Blaszka miażdżycowa może pękać, dochodzi do aktywacji osoczowych czynników krzepnięcia i wytworzenia skrzepu. Może to spowodować całkowite zamknięcie światła naczynia, właśnie w tym mechanizmie dochodzi najczęściej do zamknięcia tętnicy wieńcowej i w konsekwencji do zawału serca. Zmiany miażdżycowe uszkadzają również głębsze warstwy ściany tętnicy, co może prowadzić do rozwoju tętniaków.
palenie papierosów - w dymie nikotynowym znajduje się ponad 4 tys. szkodliwych związków, które szkodzą układowi krążenia. Między innymi zwiększają krzepliwość krwi, skłonność płytek krwi do zlepiania się, przyspieszają proces miażdżycowy
nadużywanie alkoholu
predyspozycje genetyczne (poczytaj o testach DNA)
otyłość/dieta bogata w tłuszcze zwierzęce - powoduje odkładanie się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, które skutkują zwężeniem światła tętnic, a więc zmniejszeniem przepływu krwi
wysoki poziom cholesterolu/trójglicerydów/homocysteiny
nadciśnienie tętnicze
stres - główna przyczyna zapadalności na zawał serca u osób młodych (częste poddawanie się czynnikom stresogennym i brak wyładowywania złych emocji sprawia, że dochodzi do powstania nadciśnienia tętniczego)
cukrzyca
siedzący tryb życia

Czynniki genetyczne związane z występowaniem zawału serca

Badania wskazują, że zwiększone ryzyko zachorowania na zawał serca wykazują pacjenci z mutacją w genie LRP8 zlokalizowanym na chromosomie pierwszym.

Białko kodowane przez ten gen pełni rolę receptora (cząsteczki umożliwijącej komórce kontaktowanie się z otaczającym środowiskiem i reagowanie na odbierane bodźce) dla innego białka - apolipoproteiny E.
Apolipoproteina E jest składnikiem lipoprotein (takich jak HDL, VLDL), chroni przed rozwojem miadżycy poprzez uczestniczenie w wymianie cholesterolu pomiędzy lipoproteinami, reguluje aktywność enzymów osoczowych i białek ważnych dla metabolizmu lipoprotein, takich jak lipaza wątrobowa (HL), acylotransferaza lecytynowo-cholesterolowa (LCAT) czy białko transportujące estry cholesterolu (CETP). Ponadto, alipoproteina E hamuje oksydację lipidów, zmniejsza migrację i proliferację komórek śródbłonka naczyń oraz pośrednio hamuje agregację płytek krwi. Mutacje w genie LRP8 powodują podwyższony poziom cholesterolu we krwi czy podwyższoną aktywność płytek krwi, co w konsekwencji może doprowadzić do powstawania zakrzepów i przedwczesnego występowania choroby wieńcowej i zawału serca. Szacuje się, że osoba, u której mutacja genu LRP8 jest obecna, jest narażona na 1,5-raza większe ryzyko zachorowania na zawał serca w porównaniu do populacji ogólnej.

Badanie genetyczne w kierunku zawału serca

Jeżeli chcesz uzyskać informacje o własnych predyspozycjach do zawału serca, rozważ wykonanie badania genetycznego - mutacje w genie LRP8 wiążą się z większym ryzykiem wystąpienia tego schorzenia.

Badanie wskaże poziom ryzyka związanego z zachorowaniem na:

zawał serca

Dowiedz się więcej

Jak objawia się zawał serca?

Zawał serca może być spowodowany dużym wysiłkiem fizycznym (takim jak podnoszenie ciężarów czy szybkie chodzenie) lub stresową sytuacją, które mogą skutkować pęknięciem blaszki miażdżycowej. Objawia się przede wszystkim:

bardzo silnymi, długotrwałymi (zwykle ponad 20 min.) bólami w klatce piersiowej w spoczynku. Bóle te z reguły nie ustępują po zaprzestaniu wysiłku lub zażyciu nitrogliceryny (leku rozszerzającego naczynia krwionośne szybko, silnie i krótkotrwale). Bóle związane z zawałem serca mają charakter tępy, rozpierający, rozrywający, duszący, palący. Zlokalizowane są zazwyczaj po lewej stronie klatki piersiowej lub za mostkiem, rzadko z prawej strony lub w jamie brzusznej (zawał serca ściany dolnej). Bóle te mogą promieniować do lewego barku, ramienia, łokcia czy dłoni, do szyi, gardła, szczęki lub pleców.
bólami brzucha, nudnościami, wymiotami, złym samopoczuciem
dusznością i uczuciem ciężaru na klatce piersiowej
znacznym osłabieniem, które może prowadzić do zasłabnięcia i utraty przytomności
odczuwaniem silnego lęku
ciśnienie tętnicze krwi może być normalne, niskie lub wysokie. Tętno jest z reguły przyspieszone (ale może być jednak zwolnione)

Badania stosowane w diagnostyce zawału serca

Główne badania, które należy zrobić u osoby z podejrzeniem zawału to:

EKG - wynik EKG może być prawidłowy w ciągu 24 godzin od zawału serca, dlatego można go wykluczyć dopiero po przeprowadzeniu dwóch zapisów EKG w odstępie 24 godzin
zdjęcie rentgenowskie (RTG) - może ujawnić inne niż zawał przyczyny bólu lub niewydolność serca związaną z niedokrwieniem (bądź istniejącą już wcześniej)
echokardiografia (ECHO serca) - ujawni zaburzenia pracy serca związane z niedokrwieniem (zmniejszona kurczliwość mięśnia sercowego świadczy o uszkodzeniu tkanki, a nawet jej obumarciu)
koronarografia - badanie, które pozwala uwidocznić zmiany w tętnicach wieńcowych, będące powodem niedokrwienia serca oraz podjąć decyzję co do dalszego leczenia inwazyjnego
badania laboratoryjne - wśród badań krwi, które pomogą w rozpoznaniu wymienić należy markery martwicy mięśnia sercowego - troponinę sercową T (cTnT) i troponinę sercową I (cTnI). Wzrost stężenia tych związków stwierdza się po upływie 4-8 godzin od dokonania się zawału. Wysokie stężenie cTnT i cTnI utrzymuje się zwykle przez 10 dni po zawale (gdy zawalem objęta jest duża część mięśnia sercowego, może to być nawet 21 dni)

Jak leczyć zawał serca?

Leczenie zawału serca zależy od kilku różnych czynników, np. czasu trwania bólu w klatce piersiowej, od tego, jak szybko pacjent zostanie dowieziony do szpitala lub się do niego zgłosi czy obecności zmian niedokrwiennych w zapisie EKG. Wśród dostępnych środków leczniczych wyróżniamy:

leczenie farmakologiczne (zachowawcze) - podanie tlenu, nitrogliceryny, morfiny, leków przeciwpłytkowych, beta-blokerów, inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-I), leków przeciwkrzepliwych i uspokajających
leczenie inwazyjne - przezskórna angioplastyka wieńcowa (PCI) lub pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG)

Przezskórna angioplastyka wieńcowa polega na poszerzeniu zwężonej tętnicy wieńcowej za pomocą małego balonu zlokalizowanego na końcu cewnika, który jest umieszczany wewnątrz naczyń krwionośnych.

Pakiet badań genetycznych w kierunku chorób układu krążenia

Jeżeli chcesz ocenić własne predyspozycje do takich chorób układu krążenia jak miażdżyca, udar mózgu, zawał serca, hipercholesterolemia czy trombofilia, wykonaj badanie DNA czterdziestu genów przy pomocy. Wykonaj test i zminimalizuj swoje ryzyko zachorowania.

Badamy ryzyko:

miażdżycy

udaru mózgu

zawału serca

zakrzepicy

hipercholesterolemii

homocystynurii

innych chorób układu krążenia

Dowiedz się więcej

Balon jest zwinięty wokół końcówki cewnika i nie tworzy zbyt dużego oporu podczas wprowadzania go do tętnicy wieńcowej. Dopiero gdy znajduje się w miejscu jej zwężenia, zostaje rozprężony (poprzez podanie płynu pod dużym ciśnieniem) i udrażnia naczynie, zwiększając przepływ krwi do niedotlenionego mięśnia. Następnie można umieścić wewnątrz tętnicy stent (maleńką cewkę), który stanie się rusztowaniem, nie pozwalającym na ponowne zwężenie tętnicy. Stent może rozprężać się samodzielnie lub być rozprężany przez balon. Przed wykonaniem zabiegu pacjent musi przyjąć leki przeciwkrzepliwe i przeciwpłytkowe. Leczenie zawału serca poprzez przezskórną angioplastykę wieńcową jest bardzo skuteczny, jednak posiada też groźne powikłania – zgon (mniej niż 0,5 proc. przypadków), zawał serca (interwencja powoduje nagłe zamknięcie naczynia w 4-8% przypadków), krwawienia czy uszkodzenie tętnicy udowej lub promieniowej.

Pomostowanie aortalno-wieńcowe jest przeprowadzane u pacjentów, u których farmakoterapia się nie sprawdziła i nie zaleca się przeprowadzenia u nich angioplastyki. CABG świetnie się sprawdza, gdy istnieje wiele zwężeń. Zabieg zaczyna się od wykonania nacięcia na środku klatki piersiowej przez kardiochirurga, następnym krokiem jest przecięcie mostka. Zanim dojdzie do pomostowania aortalno-wieńcowego, konieczne jest wprowadzenie krążenia pozaustrojowego. Plastikową rurkę umieszcza się w prawym przedsionku. Rurka ta prowadzi krew z żył do maszyny, która ją natlenia, po czym krew powraca do ciała. Główna aorta jest zaciśnięta w czasie zabiegu CABG, by w polu działania lekarza nie było krwi i by połączyć by-passy z aortą.

Profilaktyka zawału serca

Profilaktykę zawału serca możemy podzielić na profilaktykę pierwotną i profilaktykę wtórną. Profilaktyka pierwotna ma na celu zapobieganie wystąpieniu zawału serca. Polega przede wszystkim na:

zmianie nawyków żywieniowych,
wprowadzeniu codziennej aktywności fizycznej,
zmniejszeniu masy ciała,
zaprzestaniu palenia tytoniu,
prawidłowym leczeniu nadciśnienia tętniczego czy hipercholesterolemii,
prawidłowym postępowaniu w chorobie niedokrwiennej serca,
przeprowadzeniu badania genetycznego w kierunku mutacji genu LRP8.

Profilaktyka wtórna to postępowanie dla osób, które przebyły już zawał serca, mające na celu nie dopuścić do kolejnego epizodu. Oczywiście podstawą jest zmiana nawyków żywieniowych, odpowiednia aktywność fizyczna oraz prawidłowe leczenie już występujących zaburzeń (nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, cukrzyca, hipercholesterolemia, itd.).Dodatkowo, istnieją leki o udowodnionym działaniu zmniejszającym ryzyko kolejnego zawału serca, takie jak niektóre beta-blokery oraz leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny.

Aktualizacja: 2018-10-07