Badania laboratoryjne krwi, które każdy powinien wykonać

Jakie są badania laboratoryjne, które każdy powinien wykonać?

Wśród dostępnych badań krwi znajdują się:

• Podstawowe badania krwi ❱
• Podstawowe badania krwi - wersja poszerzona ❱
• Pakiet badań dla kobiet ❱
• Pakiet badań dla mężczyzn ❱
• Pakiet badań na tarczycę ❱
• Badania hormonalne dla kobiet ❱
• Kompleksowe badania stanu zdrowia ❱
• Przed wizytą u dietetyka ❱
• Witamina D metabolit 25(OH) ❱
• Witamina B12 ❱

Jakie są wskazania do badań krwi?

Regularną ocenę stanu zdrowia poprzez podstawowe badania krwi powinna wykonywać właściwie każda osoba minimum ten jeden raz do roku. Niezależnie od stanu zdrowia podstawowe badania powinno się również wykonać w przypadku zaplanowanej wkrótce wizyty u specjalisty. Przykładowo wykonanie badań przed wizytą u dietetyka jest niezwykle przydatne, aby dietetyk mógł później przekazać odpowiednie zalecenia i właściwie zaplanować cały program żywienia (np. dietę odchudzającą) w taki sposób, aby zgodnie z Hipokratesem żywność stała się lekarstwem.

Również osoby, które są na specjalnych dietach eliminujących część składników, powinny się regularnie badać. Dla przykładu można wziąć osoby na diecie wegetariańskiej i wegańskiej, w których jadłospisach brakuje lub całkowicie nie ma naturalnych źródeł witaminy B12. Witamina ta ma znaczenie m.in. w rozwoju układu nerwowego oraz zapobieganiu niedokrwistości (tzw. anemii). Dlatego osobom na dietach roślinnych szczególnie zaleca się spożywanie produktów fortyfikowanych w B12 bądź suplementowanie jej, a przede wszystkim również regularne pomiary stężenia witaminy B12 we krwi.

Znaczna część populacji na naszej szerokości geograficznej ma natomiast znaczne niedobory witaminy D. Dzieje się tak ze względu na zbyt małą ekspozycję na słońce i niskie spożycie źródeł tej witaminy. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami w okresie od kwietnia do września należy przebywać na słońcu przez 15 minut pomiędzy godzinami 10-15 z odkrytą w 18% powierzchnią skóry, aby witamina D mogła zostać zsyntetyzowana w wystarczającej ilości, a reszta powinna zostać uzupełniona z diety. Niestety większość z nas spędza zalecane godziny w budynku. Z tego powodu warto zbadać swój poziom witaminy D we krwi, aby dostosować właściwą suplementację.

Co analizują podstawowe badania krwi?

• Morfologia krwi - jest to najczęściej wykonywane podstawowe badanie krwi, ponieważ stan krwinek jest w stanie dużo powiedzieć o ogólnym stanie zdrowia organizmu. W ramach morfologii analizowane są ilościowo i jakościowo białe i czerwone krwinki oraz płytki krwi.
• Funkcjonowanie tarczycy. Tarczyca jest gruczołem, którego hormony odpowiadają za procesy metabolizmu. W przypadku niedoczynności tarczycy dochodzi do spowolnienia metabolizmu, za czym idzie szybki przyrost masy ciała. Odwrotnie zaś jest w nadczynności - metabolizm jest przyspieszony i może dojść do niedożywienia organizmu. Funkcjonowanie tarczycy ocenia się poprzez pomiar stężenia TSH, T4 i T3 oraz przeciwciał anty-TG, TRAb i anty-TPO, za pomocą których można potwierdzić bądź wykluczyć autoimmunologiczne podłoże choroby (np. chorobę Hashimoto).
• Funkcjonowanie wątroby i trzustki. Wątroba jest odpowiedzialna za metabolizm składników odżywczych oraz oczyszczanie i detoksykację całe organizmu. Stan wątroby ocenia się na podstawie tzw. prób wątrobowych, czyli pomiaru enzymów wątrobowych. Trzustka natomiast bierze udział w trawieniu składników odżywczych. W celu jej zbadania ocenia się poziom amylazy.
• Obecność stanu zapalnego jest ściśle związana z obecnością różnego typu chorobami toczącymi się w organizmie. Oznaczenie CRP i OB pozwala wstępnie stwierdzić, czy badana osoba choruje.
• Metabolizm składników odżywczych. Bardzo ważnymi badaniami, które należy wykonywać, to lipidogram oraz pomiary stężenia glukozy, insuliny, hemoglobiny glikowanej, kreatyniny, mocznika i kwasu moczowego. Pomiary te mogą wskazać na rozwój poważnych i szeroko rozpowszechnionych zaburzeń takich jak cukrzyca, hiperlipidemia czy niewydolność nerek.
• Poziom składników mineralnych i witamin, które odpowiadają za regulację wielu różnych szlaków metabolicznych w organizmie. Regularnie należy zmierzyć stężenie żelaza, wapnia, magnezu, fosforu, sodu i potasu, a także witaminy B12, D i kwasu foliowego. W ramach dokładniejszej oceny gospodarki żelazem i ewentualnej niedokrwistości bada się również stężenie ferrytyny.
• Krzepnięcie krwi. Analiza INR, APTT i fibrynogenu daje pogląd na szybkość krzepnięcia krwi. Przy zbyt niskiej krzepliwości istnieje wysokie ryzyko wykrwawienia w trakcie nawet najmniej groźnych zabiegów. Nadmierna krzepliwość może natomiast prowadzić do zakrzepicy i zawału bądź udaru. Krzepliwość krwi można regulować za pomocą leków.
• Inne zaburzenia hormonalne. Układ hormonalny kontroluje wszelkie procesy i przemiany zachodzące w obrębie całego organizmu, a wszystkie nieprawidłowości w ilości hormonów negatywnie odbijają się na zdrowiu. Oprócz wymienionej już tarczycy warto badać hormony płciowe (estradiol, testrosteron, LH, FSH, prolaktyna, SHBG, SHEA-SO4), kory nadnerczy (kortyzol), tkanki tłuszczowej (leptyna).
• Markery chorobowe - są to związki, których podwyższone stężenie może oznaczać rozwój określonej choroby. Przykładami markerów są: PSA - marker przerostu i nowotworu prostaty, CA 125 - marker raka jajnika, CA 15-3 - marker raka piersi, osteokalcyna - marker chorób kości.

Jak często wykonywać badania laboratoryjne krwi?

Większość badań laboratoryjnych krwi ma dość krótką ważność ze względu na to, że wszystko w organizmie się zmienia w zależności od aktualnego trybu życia. Jedynie raz wykonanych badań genetycznych nie ma potrzeby powtarzać - genom jest stały przez całe życie człowieka, a ewentualne aberracje i mutacje znajdujące się w DNA pozostają takie same od urodzenia aż do śmierci.

Podstawowe badania krwi warto wykonywać raz w roku. Jest to częstość wystarczająca w przypadku osób zdrowych nieposiadających żadnych niepokojących objawów. Jeżeli jednak ostatnie wyniki badań nie były pomyślne, jesteśmy w trakcie lub po zakończeniu leczenia konieczne może się okazać powtarzanie badań kilka razy w roku. Lekarz może również dodatkowo zlecić bardziej zaawansowane badania laboratoryjne.

Przeczytaj, w jaki sposób przygotować się do badań krwi ❱