Zaprzeczenie ojcostwa - czy potrzebne jest badanie na ojcostwo?

Domniemanie ojcostwa a zaprzeczenie ojcostwa

Według prawa regulowanego przez kodeks rodzinny i opiekuńczy za ojca dziecka uznaje się męża matki. Również w sytuacji, gdy dziecko narodziło się w ciągu 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa (za wyjątkiem separacji), domniemuje się, że ojcem jest były mąż matki. Zaprzeczyć domniemaniu można jedynie na drodze sądowej. Zaprzeczenie ojcostwa polega więc na udowodnieniu, że biologicznym ojcem dziecka nie jest dany mężczyzna (np. wykonaniu testu na ojcostwo). W przypadku skutecznego zaprzeczenia ustają wszelkie prawa i obowiązki pomiędzy mężczyzną a dzieckiem - nazwisko, władza rodzicielska, prawo dziedziczenia, prawo alimentacyjne. Domniemaniu ojcostwa nie można zaprzeczyć w sytuacji, gdy mężczyzna wyraził zgodę na zabieg medyczny, w wyniku którego zostało poczęte dziecko (in vitro).

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa może wnieść domniemany ojciec, matka, dziecko lub prokurator. Oprócz prokuratora wszystkich dotyczy ograniczony termin na wystąpienie z pozwem (przeczytaj, kiedy możesz ustalić ojcostwo ❱). Tylko w ciągu 6 miesięcy od narodzin dziecka matka ma prawo wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko dziecku i domniemanemu ojcu. Domniemany ojciec ma również 6 miesięcy, lecz od momentu, gdy dowiedział się o narodzinach - sprawa jest przeciwko matce i dziecku. Dziecko natomiast może wnieść pozew przeciwko matce i domniemanemu ojcu lub kuratorowi (jeżeli oboje nie żyją) po osiągnięciu pełnoletności, ale tylko do 21 roku życia. W innych sytuacjach należy zgłosić sprawę do prokuratora, który może w każdym momencie wytoczyć sprawę o zaprzeczeniu ojcostwa - jedynym wyjątkiem jest śmierć dziecka.

Często jednak pierwsze podejrzenia o nie bycie ojcem dziecka pojawiają się kilka-kilkanaście lat od urodzenia. Przy przekroczeniu terminów można złożyć do prokuratury wniosek o wytoczenie powództwa w celu zaprzeczenia ojcostwa. Prokurator jednak nie występuje w imieniu osoby, która złożyła wniosek, lecz przede wszystkim ma obowiązek dbać o dobro dziecka, którego pochodzenie prawne powinno być zgodne z biologicznym. W piśmie należy zwrócić uwagę na rolę prokuratury w ochronie praworządności oraz praw dziecka - interes ojca nie ma tu znaczenia. Aby prokuratura zechciała przyjąć wniosek, przydatne może być przedstawienie dowodów wstępnych w postaci wyniku badania DNA na ojcostwo zleconego prywatnie. Niezależnie od tego sąd zleci później badanie na ustalenie ojcostwa, którego przebieg musi być zgodny z konkretnymi wytycznymi.

Zaprzeczenie ojcostwa a sądowe badanie na ojcostwo

Rodzinny sąd rejonowy w trakcie rozprawy o biologiczne zaprzeczenie ojcostwa bierze pod uwagę zeznania stron i świadków, a także wynik testu DNA, który jest dowodem niemal niepodważalnym. Badanie ojcostwa zlecone przez sąd ma ściśle określoną procedurę postępowania. W czasie pobrania musi być obecny domniemany ojciec, matka oraz dziecko. W celu uzyskania materiału genetycznego wykonuje się wymaz z wewnętrznej strony policzka każdej z tych osób. Pobrania dokonuje osoba uprawniona, która została wskazana przez biegłego sądowego. Konieczna jest również obecność dwóch bezstronnych świadków. Cała procedura odbywa się w wyznaczonej placówce. Z procesu pobierania próbek spisuje się protokół. Analiza materiału genetycznego wykonywana jest w laboratorium genetyki sądowej. Zgodność z wymaganą procedurą pozwala na uznanie wyniku przez sąd jako dowodu w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa.

Zaprzeczenie ojcostwa a prywatne badanie na ojcostwo

Badanie ojcostwa, które zostało zlecone prywatnie może stanowić dowód wstępny w sądzie. Wynik jest również pomocny w czasie wnioskowania do prokuratury o wszczęcie postępowania o zaprzeczenie ojcostwa.

Badanie na ojcostwo może być przeprowadzone jawnie. Wówczas wymagana jest pisemna zgoda wszystkich opiekunów prawnych dziecka. Jeżeli jeden z rodziców nie dał swojej zgody, należy wnieść o ustalenie ojcostwa do sądu. Próbki powinny być pobrane przez wykwalifikowaną osobę w obecności świadków, a także należy sporządzić protokół. Umożliwi to uznanie wyniku przez sąd.

Sprawdź, w których punktach pobrań można wykonać test w celu zaprzeczenia ojcostwa ❱

Test genetyczny na ojcostwo

Jeżeli masz wątpliwości co do swojego biologicznego ojcostwa lub podejrzewasz, że możesz być biologicznym ojcem dziecka wykonaj proste genetyczne badanie ojcostwa. Pozwala ono na stuprocentowe wykluczenie ojcostwa lub potwierdzenie go z pewnością powyżej 99,9999%.

Dostępne badania ojcostwa to:

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (wymaz + mikroślad)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (wymaz + wymaz)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (mikroślad + mikroślad)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja w punkcie pobrań (wymaz + wymaz)

Dowiedz się więcej 

Sprawdzić ojcostwo można również anonimowo. Próbki do badania molekularnego znakowane są jako “dziecko” oraz “domniemany ojciec”. Nie potrzebne są wówczas zgody, a pobrania materiału genetycznego można dokonać samodzielnie. Do izolacji DNA wykorzystuje się wymazy, mikroślady lub próbki krwi. Aby pobrać wymaz, otrzymuje się zestaw do samodzielnego pobrania. Po dokonaniu wymazu z wewnętrznej strony policzka zapakowuje się wymazówkę do opakowania i przekazuje kurierowi. Mikroślady stosuje się zazwyczaj w przypadku pobierania materiału genetycznego od dziecka. Można je znaleźć na używanych przedmiotach, takich jak naczynia, sztućce, smoczek, szczoteczka do zębów, lika, guma do żucia, a także same włosy i paznokcie. Wybrany przedmiot również przekazuje się kurierowi. W przypadku chęci zbadania DNA z krwi, należy udać się do punktu pobrań. Zazwyczaj wykonuje się porównanie wymazu od domniemanego ojca z mikrośladem od dziecka, dwóch wymazów lub dwóch mikrośladów.

Najlepszym wyborem w przypadku chęci wykonania badań na ojcostwo zanim pójdzie się do sądu są akredytowane testy na ojcostwo. Wykonywane są one w laboratorium, które otrzymało akredytacją sądową do wykonywania badań genetycznych w kierunku ustalenia ojcostwa bądź pokrewieństwa.

Sprawdź ceny testów na ojcostwo ❱

Przebieg badania na ojcostwo

Niezależnie od rodzaju test na ojcostwo opiera się na porównaniu DNA dziecka, domniemanego ojca i czasem też matki. Pobranie materiału genetycznego może zostać dokonane przez pracownika placówki medycznej (np. punktu pobrań) lub samodzielnie przez osobę zlecającą badanie. DNA można wyizolować z próbek krwi żylnej, komórek pochodzących z wymazu wewnętrznej strony policzka lub mikrośladów. Materiał genetyczny można także pobrać w czasie trwania ciąży. DNA dziecka znajduje się zarówno we krwi matki, jak i wodach płodowych. W tym drugim przypadku do pobrania wykorzystuje się amniopunkcję - badanie polegające na nakłuciu powłok brzusznych matki, co wiążę się z 1% ryzykiem poronienia. Dlatego wykonuje się je, gdy występują dodatkowe wskazania do tego rodzaju diagnostyki. Zrobienie badania na ustalenie ojcostwa możliwe jest również w przypadku zgonu ojca. Wykorzystuje się wówczas mikrośladu albo próbkę materiału ze zwłok, co wymaga zgody sądu na ekshumację. Jeżeli te formy pobrania DNA są niedostępne, ustala się pokrewieństwo z krewnymi ojca.

Z pobranych próbek izoluje się DNA badanych osób. Ilości materiału genetyczne są niewielkie, dlatego też należy je powielić. Stosuje się do tego technikę reakcji łańcuchowej (PCR), która pozwala na uzyskania licznych kopii DNA, co umożliwia dalszą analizę. Następnie wykorzystuje się sekwenatory, które ustalają kolejność par zasad w łańcuchach DNA. Pozwala to na określenie profili genetycznych badanych osób, czyli indywidualnych dla każdego człowieka markerów genetycznych (zestawów określonych odcinków DNA). Wyjątek stanowią bliźnięta jednojajowe, które mają identyczny zestaw genów. W badaniu na ojcostwo analizowanych jest 16, 22 lub 24 markery - jeżeli matka nie bierze udziału w badaniu zaleca się sprawdzenie minimum 21 markerów genetycznych. Każdy marker oznaczony jest dwoma liczbami. Ma to związek z faktem, że każda osoba otrzymuje połowę materiału genetycznego od matki i połowę od ojca. Porównując profile genetyczne dziecka i domniemanego ojca zwraca się uwagę na powtarzające się liczby w markerach. Aby potwierdzić ojcostwo, jedna liczba w każdym markerze musi być identyczna w profilu dziecka i ojca. Gdy stwierdza się różnice w co najmniej czterech markerach wyklucza się możliwość bycia biologicznym ojcem.

W ramach badania genetycznego na ojcostwo wykonuje się również analizę statystyczną, która oblicza procentowe prawdopodobieństwo ojcostwa. Ojcostwo uznaje się za pewne przy wyniku 99,999%. Wykluczenie ojcostwa zawsze daje 100% pewność.

Odpowiednio przeprowadzone badanie z analizą statystyczną pozwala na wykorzystanie wyniku jako dowód wstępny lub dowód w czasie rozprawy o zaprzeczenie ojcostwa.

Autor merytoryczny: Dr n. med. inż. Agnieszka Pilecka

Aktualizacja: 2020-03-30

Podobne artykuły:

Uznanie ojcostwa - czy należy wykonać badanie na ojcostwo?

Test na ojcostwo - Jak i gdzie wykonać? Jak wyglądają przykładowe wyniki?

Testy DNA na ojcostwo - cena badania

Warszawa - test na ojcostwo • Kraków - test na ojcostwo • Łódź - test na ojcostwo • Wrocław - test na ojcostwo • Poznań - test na ojcostwo • Gdańsk - test na ojcostwo