Na czym polegają testy na ojcostwo?

Testy na ojcostwo - zlecenie sądowe

Wniosek o ustalenie ojcostwa do sądu może być złożony przez domniemanego ojca (w ciągu 6 miesięcy od dnia, gdy dowiedział się o narodzeniu dziecka), matkę dziecka (w ciągu 6 miesięcy od narodzin), dziecko (pomiędzy 18 a 21 rokiem życia) lub prokuratora (bezterminowo). Sąd może nakazać ustalenie ojcostwa w przypadku procesów o uznanie lub zaprzeczenie ojcostwa i kwestiach spornych dotyczących alimentów lub też dziedziczenia. Potwierdzenie, kto jest ojcem, ma duże znaczenie w przypadku rodziców nie żyjących w sformalizowanym związku. Rodzice mają bowiem obowiązek utrzymania dziecka aż do ukończenia przez nie edukacji. Dodatkowo gdy ojciec nie jest mężem matki, ma obowiązek pokryć część kosztów związanych z ciążą i utrzymaniem matki w okresie okołoporodowym - powództwo o alimenty wytoczone przez matkę jest jednocześnie postępowaniem o ustalenie ojcostwa.

Test na ojcostwo, który ma mieć znaczenie dowodowe w sądzie, należy przeprowadzić zgodnie z odpowiednimi procedurami. Pobranie próbek powinno mieć miejsce w wyznaczonej placówce medycznej i przeprowadzone przez uprawnioną osobę w obecności dwóch bezstronnych świadków. Materiał genetyczny uzyskuje się od dziecka, matki i domniemanego ojca - wszyscy powinni być obecni jednocześnie podczas pobierania próbek. Przebieg pobrania należy zaprotokołować. Następnie próbki z DNA są przekazywane i analizowane w specjalistycznym laboratorium genetyki sądowej.

Testy na ojcostwo - zlecenie prywatne

W wielu sytuacjach warto samodzielnie zlecić testy na ojcostwo. Sąd jest bardziej skłonny do otwarcia procesu, jeżeli przedstawi się wynik testu. Dotyczy to również prokuratora, który może wnieść wniosek do sądu o ustalenie ojcostwa w przypadku, gdy matka, domniemany ojciec lub dziecko nie zmieścili się w wymaganych terminach - wynik wskazujący na niezgodność profili genetycznych będzie odpowiednim dowodem wstępnym do wszczęcia postępowania sądowego. Wówczas oczywiście sąd zleci ponowne wykonanie testu na ojcostwo. Niektóre z testów na ojcostwo, które są zlecane prywatnie, pozwalają zachować anonimowość. Unika się niepotrzebnego rozgłosu, konfliktów i procedur, co może być istotne w przypadku, gdyby mężczyzna okazał się jednak biologicznym ojcem dziecka. Prywatne testy na ojcostwo są również ułatwieniem, jeżeli mężczyzna rozważa prawne uznanie ojcostwa, czego może dokonać przez cały okres ciąży i od narodzin do momentu uzyskania przez dziecko pełnoletności. Uzyskanie pewności w kwestii pochodzenia dziecka chroni je przed niepotrzebnym stresem, a także poprawia bliskość relacji wewnątrz rodziny.

Testy na ojcostwo zlecone prywatnie mogą być pełnoprawnym dowodem w sądzie, jednak obowiązkowa jest wówczas zgodność z procedurami. Do wykonania takiego badania konieczna jest zgoda każdego opiekuna prawnego dziecka - w innej sytuacji, potrzebny będzie nakaz sądowy. Procedura pobrania próbek musi przebiegać tak, jak w przypadku testu zleconego przez sąd. Niezbędne jest również spisanie protokołu i podpis biegłego sądowego na wyniku testu, co sprawia, że może stać się dowodem w sądzie.

Możliwe jest również samodzielne dostarczenie próbek przez osobę zlecającą badanie lub udanie się na pobranie do odpowiedniego punktu. Nie sporządza się wówczas protokołu i nie jest konieczna obecność matki dziecka (wymagana jest jednak jej zgoda). Wynik takiego testu nie jest jednak uznawany za dowód w sądzie, jednak może być dowodem wstępnym. Takie badanie jest również dostępne w formie anonimowej, w której nie ma konieczności podawania jakichkolwiek danych osobowych. Test na ojcostwo zleca się przez Internet. Materiał w postaci wymazu lub mikrośladu pobiera się samodzielnie po otrzymaniu przesyłki z gotowym zestawem i odsyła się go kurierem lub należy się udać do punktu pobrań, gdzie obie badane osoby oddają wymazy. Próbki z DNA oznaczone jako “dziecko” i “domniemany ojciec” dostarczane są do laboratorium diagnostycznego, gdzie podlegają dokładnej analizie. Wynik otrzymuje się w wersji elektronicznej online lub papierowej w punkcie pobrań już po 5-7 dniach roboczych.

Test genetyczny na ojcostwo

Jeżeli masz wątpliwości co do swojego biologicznego ojcostwa lub podejrzewasz, że możesz być biologicznym ojcem dziecka wykonaj proste genetyczne badanie ojcostwa. Pozwala ono na stuprocentowe wykluczenie ojcostwa lub potwierdzenie go z pewnością powyżej 99,9999%.

Dostępne badania ojcostwa to:

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (wymaz + mikroślad)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (wymaz + wymaz)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (mikroślad + mikroślad)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja w punkcie pobrań (wymaz + wymaz)

Dowiedz się więcej

Testy na ojcostwo - jak pobiera się materiał genetyczny?

Niezależnie od rodzaju testy na ojcostwo opierają się na porównaniu genów dziecka i domniemanego ojca, a w badaniach sądowych również matki. W momencie zapłodnienia dziecko otrzymuje połowę materiału genetycznego od matki, a połowę od ojca. Dlatego też ich dziecko powinno mieć w 50% identyczne DNA ze swoim biologicznym ojcem.

Pobiera się więc materiał od osób badanych. Pozyskuje się go najczęściej z wymazu wewnętrznej strony policzka, za pomocą specjalnej wymazówki z wacikiem, na której pozostają komórki błony śluzowej. Do uzyskania DNA badanej osoby można również pobrać od niej niewielką ilość krwi w punkcie pobrań. Możliwe jest także wykorzystanie niewielkich fragmentów ciała, takich jak ślina, naskórek, cebulki włosów, paznokcie czy nasienie. Są to tzw. mikroślady, które można znaleźć na różnych przedmiotach, z którymi dana osoba miała kontakt. Wśród nich są chusteczki higieniczne, szczoteczki do zębów, maszynki do golenia, szczotki do włosów, gumy do żucia, smoczki, lizaki, papierosy itp.

Istnieje również możliwość wykonania testów na ojcostwo zanim dziecko się urodzi. Już od 10 tygodnia ciąży we krwi matki krąży znaczna ilość wolnego DNA płodu. Wystarczy wówczas pobrać krew od kobiety, a z próbki izoluje się materiał genetyczny. Warto wówczas też pobrać inną metodą DNA matki (np. za pomocą wymazu), aby służył jako materiał porównawczy. Po 14-15 tygodniu ciąży DNA można pobrać bezpośrednio z płynu owodniowego poprzez wykonanie amniopunkcji. Badanie to jest niestety inwazyjne i ma pewne ryzyko poronienia (ok. 1%), dlatego zaleca się, aby testy na ojcostwo wykonywane były tą metodą jedynie w przypadku konkretnych wskazań klinicznych.

Badanie genetyczne ustalające ojcostwo można wykonać także po śmierci ojca. Wykorzystuje się wówczas mikroślady albo próbki pobrane ze zwłok - ekshumacja jednak jest dozwolona w wyjątkowych sytuacjach i za zgodą sądu. Istnieje również inny sposób polegający na określeniu stopnia pokrewieństwa z osobami, które były krewnymi domniemanego ojca, a najlepiej jego rodzicami lub rodzeństwem. DNA dziecka jest więc porównywane z materiałem genetycznym jednego z krewnych ojca.

Testy na ojcostwo - przebieg analizy

Próbki od każdego z badanych osób dostarczane są do laboratorium, gdzie izoluje się z nich DNA. W pierwszej kolejności DNA jest powielane techniką PCR, czyli metodą reakcji łańcuchowej polimerazy, w wyniku której powstają setki tysięcy kopii. Następnie sekwenatory ustalają kolejność par zasad w łańcuchach DNA. Umożliwia to odnalezienie w materiale konkretnych odcinków DNA, które nazywane są markerami genetycznymi. Każdy człowiek (oprócz bliźniąt jednojajowych) posiada indywidualny zestaw markerów - stanowią one jego profil genetyczny. Testy na ojcostwo porównują 16, 22 lub 24 markery w profilach każdej osoby badanej. Im większa liczba badanych markerów tym bardziej pewny wynik. W sytuacji, gdy matka nie jest angażowana w badaniu, należy zbadać minimum 21 odcinków DNA, dzięki czemu unika się niejednoznaczności wyniku testu na ojcostwo. Każdy marker oznacza się dwiema liczbami - jedna oznacza materiał genetyczny pochodzący od matki, a druga od ojca. Ocenia się więc ilość pokrywających się liczb w profilach genetycznych badanych osób, a wynik porównania analizuje się za pomocą oprogramowania statystycznego. Na tej podstawie obliczany jest wynik określający procentowe prawdopodobieństwo bycia biologicznym ojcem dziecka. Jeżeli w każdym badanym markerze występuje taka sama liczba u dziecka i domniemanego ojca, potwierdza się ojcostwo z 99,999% pewności. Aby zaprzeczyć ojcostwu w 100%, wynik powinien wykazać różnice w zakresie co najmniej czterech markerów genetycznych.

Aktualizacja: 2018-12-07