Metadon w leczeniu nowotworów i uzależnień
Z artykułu dowiesz się:
- Metadon - co to jest, jak działa?
- Metadon a ból nowotworowy
- Metadon w leczeniu uzależnień
- Metadon - interakcje z innymi lekami i działania niepożądane
Sprawdź też
Data publikacji: 2023-09-29
Data aktualizacji: 2024-11-18
Metadon - co to jest?
Metadon to syntetyczny, stosunkowo stary, lek opioidowy, który od lat jest stosowany jako środek alternatywny, gdy inne leki opioidowe nie pozwalają uzyskać pożądanego efektu, bądź gdy u pacjenta rozwinie się tolerancja na stosowane dotychczas środki. Oprócz zastosowania przeciwbólowego, metadon ugruntował sobie silną pozycję jako środek stosowany w leczeniu uzależnienia od narkotyków.
Pierwotnie metadon był stosowany w leczeniu gruźlicy oraz uzależnienia od morfiny, jednak później przez wzgląd na jego działanie silnie uzależniające został wycofany z obrotu i zakazano jego stosowania. W latach 60. wrócił jako lek stosowany w leczeniu uzależnienia od opioidów.
Metadon zaczyna działać po ok. 10-20 minutach od podania pozajelitowego oraz w ok. 30-60 minut od podania doustnego.
Pierwotnie metadon był stosowany w leczeniu gruźlicy oraz uzależnienia od morfiny, jednak później przez wzgląd na jego działanie silnie uzależniające został wycofany z obrotu i zakazano jego stosowania. W latach 60. wrócił jako lek stosowany w leczeniu uzależnienia od opioidów.
Metadon zaczyna działać po ok. 10-20 minutach od podania pozajelitowego oraz w ok. 30-60 minut od podania doustnego.
Metadon a ból nowotworowy
Metadon stanowi alternatywę dla morfiny i jest stosowany najczęściej, jako opioid drugiego rzutu po morfinie, jeśli morfina jest źle tolerowana, wywołuje małą odpowiedź organizmu bądź w przypadku szybko rozwijającej się tolerancji na morfinę.
Metadon jest uważany za skuteczny lek przeciwbólowy, zwłaszcza w przypadku bólu neuropatycznego, który jest częstym problemem u pacjentów z nowotworami. Ma on zdolność łagodzenia bólu poprzez oddziaływanie na receptory opioidowe, podobnie jak morfina i inne opioidy.
Morfina podobnie jak większość opioidów ma tendencję do kumulowania się, zwłaszcza przy zaburzeniach wydolności nerek, co może objawiać się sennością, zaburzeniami poznawczymi, splątaniem czy halucynacjami. Objawy niepożądane opioidów najczęściej wynikają właśnie z kumulacji metabolitów w organizmie, nad czym przewagę ma metadon.
Metadon nie posiada aktywnych metabolitów, jest stosunkowo tani, jego zdolność do kumulowania się w tkankach sprawia, że wydłuża się jego okres półtrwania, co przy dłuższym stosowaniu pozwala wydłużyć okres pomiędzy poszczególnymi zażyciami leku.
Farmakoterapia metadonem nie jest jednak pozbawiona wad - metadon ma długi i zmienny okres póltrwania, liczne interakcje lekowe, a jego stosowanie jest obarczone trudnością w przeliczaniu dawek.
Choć metadon może być skutecznym lekiem w terapii bólu nowotworowego, nie jest on zazwyczaj lekiem pierwszego wyboru lekarzy i nie jest tak powszechnie stosowany jak inne opioidy, takie jak morfina czy oksykodon.
Metadon jest uważany za skuteczny lek przeciwbólowy, zwłaszcza w przypadku bólu neuropatycznego, który jest częstym problemem u pacjentów z nowotworami. Ma on zdolność łagodzenia bólu poprzez oddziaływanie na receptory opioidowe, podobnie jak morfina i inne opioidy.
Morfina podobnie jak większość opioidów ma tendencję do kumulowania się, zwłaszcza przy zaburzeniach wydolności nerek, co może objawiać się sennością, zaburzeniami poznawczymi, splątaniem czy halucynacjami. Objawy niepożądane opioidów najczęściej wynikają właśnie z kumulacji metabolitów w organizmie, nad czym przewagę ma metadon.
Metadon nie posiada aktywnych metabolitów, jest stosunkowo tani, jego zdolność do kumulowania się w tkankach sprawia, że wydłuża się jego okres półtrwania, co przy dłuższym stosowaniu pozwala wydłużyć okres pomiędzy poszczególnymi zażyciami leku.
Farmakoterapia metadonem nie jest jednak pozbawiona wad - metadon ma długi i zmienny okres póltrwania, liczne interakcje lekowe, a jego stosowanie jest obarczone trudnością w przeliczaniu dawek.
Choć metadon może być skutecznym lekiem w terapii bólu nowotworowego, nie jest on zazwyczaj lekiem pierwszego wyboru lekarzy i nie jest tak powszechnie stosowany jak inne opioidy, takie jak morfina czy oksykodon.
Metadon w leczeniu uzależnień
Metadon jest stosowany w terapii substytucyjnej pacjentów uzależnionych od innych opioidów lub innych substancji psychoaktywnych. Terapia substytucyjna z użyciem metadonu ma na celu pomóc osobom uzależnionym od silniejszych opioidów, takich jak heroina, stopniowo wycofywać się z tych substancji i prowadzić bardziej stabilne i zdrowe życie.
Terapia substytucyjna z użyciem metadonu ma również na celu zminimalizowanie szkód związanych z używaniem heroiny lub innych opioidów. Osoby uzależnione dostają dostęp do kontrolowanej dawki metadonu, co pozwala unikać ryzyka związanego z używaniem ulicznych narkotyków, takich jak przedawkowanie, zakażenia, przekazywanie chorób zakaźnych (rozpatrywany m.in. w kontekście profilaktyki HIV) i przestępczość.
Metadon działa na te same receptory opioidowe w mózgu, co heroina, ale jego działanie jest długotrwałe i mniej intensywne. Dzięki temu osoby w terapii substytucyjnej mogą unikać objawów abstynencyjnych, które często pojawiają się po odstawieniu heroiny.
Dzięki regularnemu przyjmowaniu metadonu osoby uzależnione mają szansę na powrót do normalnego życia, utrzymywać zatrudnienie, dbać o rodzinę i edukację oraz unikać kryminalnych zachowań związanych z uzależnieniem.
Terapia substytucyjna często idzie w parze z wsparciem psychospołecznym, które może obejmować terapię uzależnień, doradztwo psychologiczne i grupowe wsparcie. To pomaga osobom uzależnionym radzić sobie z przyczynami swojego uzależnienia i rozwijać zdrowsze nawyki życiowe. Celem jest stopniowe zmniejszanie dawek metadonu, aż osoba będzie mogła całkowicie wyjść z terapii i prowadzić życie wolne od opioidów.
U ok. 60% osób uzależnionych leczonych metadonem pojawia się nieprawidłowo kontrolowany ból przewlekły. Źródła tego bólu mają związek z kilkoma aspektami - leczenie metadonem prowadzi do rozwoju stopnia tolerancji na jego efekt przeciwbólowy, u części pojawia się obniżona tolerancja bólu czy nadwrażliwość na zimno. U tych chorych terapia metadonem wymaga wyższych dawek, jednak lekarze, przez wzgląd na nierzadkie manipulacyjne zachowania w tej grupie pacjentów, mają tendencję do zmniejszania dawek i ograniczania ilości wydawanych leków.
Nieznajomość farmakologii tego leku sprawia również, że lekarze mają przekonanie, że terapia uzależnienia pacjentów metadonem zabezpiecza ich jednocześnie przed bólem.
Metadon - interakcje z innymi lekami
- Jednym z częstszych źródeł interakcji lekowych metadonu, jest jego jednoczesne podawanie z lekami, które mają wpływ na aktywność cytochromu P450 bądź są przez niego metabolizowane.
- Cytochrom P450 bierze udział w metabolizowaniu bardzo wielu leków, przekształcając substancje czynne produktu w formy bardziej przyswajalne dla organizmu, dodatkowo wspomaga procesy usuwania toksyn z organizmu oraz procesy przemian wytwarzanych w organizmie hormonów, witamin i niektórych związków biologicznych.
- Stosowanie jednocześnie kilku leków, które są metabolizowane przez ten sam cytochrom może powodować zmiany stężeń leków we krwi bądź zmiany w działaniu substancji. Leki, które mogą hamować metabolizm (m.in. ketokonazol, flukonazol, klarytromycyna, erytromycyna, fluoksetyna czy paroksetyna) mogą prowadzić do toksyczności leku, zaś substancje przyspieszające metabolizm (karbamazepina, ryfampicyna, fenobarbital) mogą wywołać objawy zespołu odstawiennego;
- Leki z grupy inhibitorów MAO (antydepresanty) jako jedyne są wskazywane jako bezwzględne przeciwwskazanie z powodu ryzyka nasilenia depresyjnego wpływu metadonu na ośrodek oddechowy.
Metadon - działania niepożądane
Choć metadon jest uważany za lek stosunkowo bezpieczny, w literaturze przedmiotu można znaleźć doniesienia o kilku skutkach ubocznych, których ryzyko wystąpienia wzrasta zwłaszcza przy stosowaniu dużych dawek.
Do częstych działań niepożądanych metadonu należą:
- Senność
- Zawroty głowy
- Trudności z koncentracją
- Zmęczenie
- Zaparcie
- Nudności
- Wymioty
Do poważnych działań niepożądanych metadonu należą:
- Zatrucie
- Problemy z oddychaniem
- Zawroty głowy
- Zwiększona częstość akcji serca
- Obniżenie ciśnienia krwi
- Bezsenność
- Lęk i ataki paniki
- Depresja
- Halucynacje
- Drgawki
Bibliografia:
- Krajnik M., Żylicz Z. (2002). Metadon w leczeniu bólu nowotworowego. Via Medica. Vol. 1, Nr 1, s. 15-22.
- Iwaszczyn J., Kukiełka A. (2005). Metadon w leczeniu bólu nowotworowego. [W:] Jarży-Makieło G., Gajda Z. Ból i cierpienie. Art Academiae Modrevianae. Kraków, 2005, s. 65-79.
- Kotlińska-Lemieszek A. i in. (2011). Leczenie bólów nowotworowych - w oparciu o aktualną wiedzę. Vol. 80, Nr 1, s. 22-31.
- Krajnik M., Żylicz Z. (2002). Metadon w leczeniu bólu nowotworowego.Via Medica. Vol. 1, Nr 1, s. 15-22.
To badanie będzie pomocne:
Test na narkotyki z włosów - realizacja wysyłkowa
Cena online:
1029.00 zł
Technologia badania:Wysokosprawna chromatografia cieczowa
Czas oczekiwania na wynik:do 20 dni roboczych
