Testy narkotykowe z moczu, z włosów, z krwi - jak i kiedy wykonać?

Wśród młodzieży popularne są także dopalacze (syntetyczne kanabinoidy, mefedron czy pochodne benzylopiperazyny) oraz tzw. pigułki gwałtu — flunitrazepam, GHB.

Co wykrywają testy na narkotyki i substancje odurzające?

• Amfetamina;
• morfina;
• kokaina;
• MDMA (ekstazy);
• tetrahydrokanabinole (THC);
• metadon;
• barbiturany;
• benzodiazepiny;
• TLPD (trójcykliczne leki przeciwdepresyjne).

Inne środki i substancje, które mogą być nadużywane:

• apteczne preparaty (dekstrometorfan, dimenhydrant, pseudoefedryna);
• substancje pochodzenia roślinnego (lulek czarny, wilcza jagoda, bieluń dziędzierzawa, muskaryna z muchomora czerwonego);
• zamienniki produkowane w domowych warunkach (np. efedron uzyskiwany poprzez utlenienie pseudoefedryny).

Jak wykonać testy na obecność narkotyków i substancji odurzających?

Wybór materiału biologicznego do oznaczenia narkotyków i substancji odurzających jest istotny i powinien być adekwatny do celu badania — np. stężenia psychoaktywnych substancji są znacznie niższe w ślinie niż moczu, czułość testów do wykrywania substancji w różnych materiałach biologicznych nie jest bowiem jednakowa.

Ważne jest również okno detekcji (okres czasu, w którym substancja lub jej metabolity są wykrywane), na okno detekcji wpływa na przykład fakt czy substancja jest zażywana sporadycznie, czy przewlekle, ale również droga podania związku (donosowo, dożylnie, inhalacyjnie, doustnie).

Oprócz czasu, jaki minął od zażycia narkotyku lub leku oraz jego drogi podania ważne są również jego właściwości kinetyczne (jak szybko się wchłania, rozprowadza po organizmie, metabolizuje i jest eliminowany z organizmu).

Czy można zafałszować wynik narkotestu?

W przypadku osób uzależnionych od narkotyków istnieje spore prawdopodobieństwo prób zafałszowania wyników — najczęściej stosowane metody jeśli chodzi o fałszowanie próbki moczu to:
• rozcieńczanie go wodą lub innymi płynami,
• zażywanie diuretyków przed badaniem, co ma na celu przyspieszone wydalenie narkotyku z organizmu,
• dodawanie do rozcieńczonej próbki moczu specjalnych specyfików z kreatyną i witaminą B, dzięki którym próbka ma mieć podobną barwę i zawartość składników fizjologicznych moczu,
• dodawanie azotanów utleniających tetrahydrokanabinole i opiaty,
• dodawanie preparatów stosowanych do czyszczenia urządzeń sanitarnych.

Szybkie testy kasetkowe mają charakter przede wszystkim przesiewowy, pozytywny wynik warto potwierdzić testem wykonanym przez laboratorium.

Jakie są rodzaje testów na narkotyki?

• Testy z krwi

Na stężenie substancji w krwi wpływ mają masa ciała, stan zdrowia oraz przyjęta dawka. Krew daje różnorodność analitycznych metod. Narkotyki krócej pozostają obecne we krwi niż w przypadku moczu lub włosów. Dla przykładu kanabinole i amfetamina utrzymują się we krwi zwykle do 5 godzin, kokaina i opiaty do 10h, najdłużej utrzymują się benzodiazepiny — nawet do dwóch dni.

• Testy z włosów

Włosy stanowią wdzięczny materiał biologiczny, są bowiem odporne na warunki atmosferyczne, wilgoć, temperaturę, mikroorganizmy czy mechaniczne niszczenie. Dzięki keratynie zawartej we włosach, która wiąże się z substancjami organicznymi oraz jonami metali, badania włosów dostarczają szczegółowych informacji na temat badanej osoby.
Narkotyki i substancje psychoaktywne odkładają się na konkretnych odcinkach długości włosa, a długość ta jest proporcjonalna do czasu zażywania substancji, co pozwala potwierdzić zażywanie narkotyków nawet do 10 miesięcy wstecz. Szeroki przedział czasu analizy stanowi o przewadze włosów jako badanego materiału. Wybierając włosy jako materiał, należy mieć na uwadze, że przez długi czas dystrybucji narkotyku po narządach i tkankach, narkotyki nie będą obecne w próbce włosa tuż po ich zażyciu.

• Szybkie kasetkowe testy na obecność narkotyków

Na rynku dostępna jest spora oferta szybkich testów kasetkowych, które służą do wykrywania klasycznych narkotyków i najpopularniejszych substancji odurzających. Różnią się one jednak czułością i mają ograniczoną specyficzność, co zwiększa ryzyko uzyskania wyników fałszywie dodatnich lub fałszywie ujemnych. Jeśli badanym materiałem jest mocz, ważny jest odpowiedni sposób pobrania, przechowywania i transportu badanej próbki, gdyż może to wpłynąć na wiarygodność wyniku.

Testy na obecność narkotyków i leków — kiedy są wykonywane?

• W pracy — w przypadku kandydatów, testy losowe czy okresowe pracowników, a także w przypadku podejrzenia na podstawie zaobserwowanych objawów w miejscu pracy;
• testy medyczne — w przypadku podejrzenia zażycia substancji psychoaktywnej przez pacjenta, podejrzenia przedawkowania, u pacjentów czekających na przeszczep narządów;
• jeśli rodzic ma podejrzenie, że dziecko stosuje substancje odurzające lub narkotyki;
• testy na obecność narkotyków i środków odurzających wykonywane przez policję;
• na potrzeby organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości;
• przy zwolnieniu warunkowym w celu oceny, czy pacjent przestrzega sądowego nakazu leczenia i pozostaje czysty;
• gdy lekarz podejrzewa, że pacjent, który przyjmuje leki o potencjale uzależniającym, ich nadużywa;
• testy dla sportowców — zawodowi sportowcy są poddawani regularnym badaniom na obecność narkotyków, leków i innych substancji podnoszących wydolność organizmu;
• testy dla wojskowych pracowników — wykonywane okresowo lub losowo dla pracowników wojska.

Aktualizacja: 2022-06-07