Refluks - objawy, leczenie, dieta. Od czego mam zgagę?

Refluks to patologiczne zarzucanie treści pokarmowej z żołądka do przełyku, treść pokarmowa, cofa się wraz z enzymami trawiącymi i kwasem solnym, które znajdują się w żołądku, co prowadzi do uczucia pieczenia, czyli tzw. zgagi.
Cofanie się treści z żołądka do przełyku to powszechna dolegliwość u ciężarnych kobiet, niemowląt i osób w podeszłym wieku.

 
Część badań zwraca uwagę na częste współwystępowanie astmy i refluksu żołądkowo-przełykowym. Spekuluje się, że leki ordynowane w leczeniu astmy zaostrzają objawy choroby refluksowej, patomechanizm wpływu cofania się treści pokarmowej na przebieg astmy nie został jednak poznany.

Przewlekłe zarzucanie treści żołądkowej do przełyku (refluks) prowadzi do choroby refluksowej, a dokładnie refluksu żołądkowo-przełykowego, który nieleczony może prowadzić do poważnych skutków ubocznych. Kwaśna treść żołądkowa i towarzysząca jej żółć uszkadza delikatną błonę śluzową.

Oprócz refluksu żołądka (choroby refluksowej) wyróżnić można również refluks dwunastniczo-żołądkowy (w którym treść jelitowa cofa się do żołądka). O refluksie gardłowo-krtaniowym mówi się gdy treść pokarmowa cofa się nie tylko do przełyku, ale również krtani, gardła, jamy ustnej, a nawet zatok. Miejsca te pokrywa szczególnie delikatna, cienka śluzówka, która ma niskie pH, jest zatem szczególnie podatna na uszkodzenia.

Refluks gardłowo-krtaniowy występuje znacznie rzadziej, może jednak skutkować takimi powikłaniami jak: ziarniniaki krtani i podgłośniowe zwężenie krtani, guzki głosowe na fałdach głosowych, brodawczaki górnych dróg oddechowych, rozrost migdałka, przewlekłe zapalenia zatok i wysiękowe zapalenia ucha.

• najczęstszą przyczyną cofania się treści żołądkowej jest niedomykanie dolnego zwieracza żołądka (mechanizmem chroniącym przed cofaniem treści normalnie jest opór wywołany skurczem mięśnia zwieracza dolnego przełyku — podczas spożywania posiłku prawidłowo działający dolny zwieracz żołądka);
• odruchy, które są wywoływane poprzez podrażnienie błony śluzowej przełyku kwasem żołądkowym, pepsyną i żółcią, które są zawarte w cofającej się treści żołądkowej;
• opóźnione opróżnianie żołądka i jego zaburzona perstaltyka;
• wysoka masa ciała, otyłość;
• nikotynizm;
• przewlekłe choroby — astma, cukrzyca;
• niektóre leki — atropina, ibuprofen, część leków stosowanych w leczeniu depresji, leki na cukrzycę, doustne środki antykoncepcyjne;
• nieefektywne oczyszczanie przełyku.

• zgaga (palenie i pieczenie w okolicy mostka);
• wymioty oraz nudności;
• ulewanie, ślinotok, kwaśny smak w ustach;
• ból podczas przełykania i zaburzenia przełykania;
• cuchnący oddech;
• odbijanie i niestrawność;
• ze strony układu oddechowego — kaszel, odkrztuszanie plwociny, świsty;
• w obszarze krtani — podrażnienie, ból, zmiana barwy głosu, odczucie „kluchy” w gardle, chrypka;
• bóle gardła — najczęściej o poranku, dolegliwości nasila bowiem leżenie;
• w obrębie nosa — uczucie zatkania nosa i drapania w nosie, kichanie, nieżyt;
• ze strony zatok — ropny katar, bóle głowy, wrażenie ucisku;
• bóle ucha;
• zniszczone szkliwo zębowe.

Leki, dieta i leczenie choroby refluksowej:

• Dieta — ograniczenie obfitych posiłków, redukcja i utrzymanie prawidłowej masy ciała, ostatni posiłek nie później niż 2 godziny przed pójściem do łóżka.

Jakie pokarmy zaostrzają refluks?

Unikaj cytrusów, pomidorów i potraw zawierających pomidory, tłustych pokarmów, ostrych potraw, alkoholu, nikotyny, napojów gazowanych, kawy i czekolady!

• Sen — spanie na lewym boku zapobiega cofaniu się treści żołądkowej, warto także zadbać o podwyższenie pozycji głowy i tułowia podczas snu.
• Leki stosowane w chorobie refluksowej — podczas zaostrzenia, przez 4 do 8 tygodni stosuje się inhibitory pompy protonowej, które zmniejszają ilość wydzielanego kwasu solnego i są stosunkowo bezpieczne (najczęstsze skutki uboczne to wymioty, biegunki, zaparcia, nudności, zapalenia wątroby lub nerek). Jeśli leki nie pomagają na objawy refluksu lekarz może zwiększyć dawkę albo dołączyć lek o innym mechanizmie - np. ranitydynę.  Doraźnie można również zastosować substancje, które zobojętniają kwaśną treść żołądka oraz wykazują działanie osłaniające - sukralfat oraz związki glinu i magnezu. Należy jednak stosować je krótko, bowiem przy przewlekłym zobojętnianiu żołądek nasili produkcję kwasów w celu kompensacji zjawiska. 

Choroba refluksowa u dzieci

Choroba refluksowa występuje często u niemowląt, a częstotliwość znacznie spada do 4 r.ż. Wczesne rozpoznanie jest ważne, bo powikłaniem nieleczonej choroby refluksowej u niemowląt może być m.in. nawracających zapaleń ucha, zatok, płuc, skurczy krtani, zaburzeń rozwoju, niedokrwistości, a nawet zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej. Formy leczenia choroby refluksowej u niemowląt są zbliżone do strategii stosowanych u osób dorosłych. Farmakoterapia jest naturalnie dostosowywana dawką do wskazań dla tej grupy wiekowej. Często stosowanymi u dzieci lekami na refluks są cisaprid, cymetydyna, omeprazol i ranitydyna.

1. Śmierdzące gazy - główne przyczyny krępującego problemu 
2. Zaparcia - gdzie szukać przyczyn i jak sobie radzić 
3. Dlaczego mam ciągle wzdęty brzuch?

Bibliografia:

1. Dołęgowska E., Włodarczyk E., Piłka E. (2021). Refluks krtaniowo-gardłowy w chorobach laryngologicznych u dzieci. Now Audiofonol. Vol. 10, Nr 1, s. 48-52.
2. Therodoropoulos D.S., Lockey R.F., Boyce H.W., Bukantz S.C. Refluks żołądkowo-przełykowy - patogeneza, rozpoznawanie i leczenie. Alergia Astma Immunologia. Vol. 4, Nr 4, s. 227-338.
3. Krogulska A., Wąsowska-Królikowska K. (2009). Refluks żołądkowo-przełykowy a refluks krtaniowo-gardłowy — znaczenie w laryngologii. Otolaryngologia. Vol. 8, Nr 2, s. 45-52.