Wrzody żołądka - przyczyny, objawy, leki. Dieta w chorobie wrzodowej

Wrzód żołądka jest ubytkiem ściany żołądka, dotykającym zarówno błony mięśniowej i śluzowej, jak i tkanki podśluzowej. Początkowo dochodzi jedynie do tzw. nadżerki, czyli powierzchownego uszkodzenia błony śluzowej. Sprzyjające warunki, takie jak nieodpowiednia dieta, używki, przewlekły stres czy stosowanie NLPZ sprzyjają dalszemu rozwojowi, pozwalając na coraz głębsze uszkodzenia warstw żołądka i jego naczyń krwionośnych.

Drobne pojedyncze zmiany znikają dzięki możliwościom regeneracyjnym błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa ma miejsce wtedy, kiedy żołądek pokrywają liczne, trudno gojące się rany. Nieleczone wrzody mogą uszkodzić naczynia krwionośne, prowadząc do krwotoku, a nawet perforacji. 

Przyczyny choroby wrzodowej:

-infekcja Helicobacter pylori, która odpowiada za około 70% wszystkich przypadków,
-farmakoterapia niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi,
-palenie papierosów, nadużywanie alkoholu,
-nieodpowiednia dieta,
-silny, długotrwały stres,
-predyspozycje genetyczne — grupa krwi "0".

Objawy choroby wrzodowej:

-początkowo: niestrawność, pieczenie, odbijanie, uczucie palenia w dołku podsercowym i zaparcia;
-tzw. wczesny ból, występujący bezpośrednio po spożyciu posiłku i wynikający z drażnienia owrzodzeń przez cząsteczki pokarmu i wydzielający się sok żołądkowy;
-bólom brzucha mogą towarzyszyć również nudności, zgaga, wymioty kwaśną treścią;
-utrata apetytu, zaburzenia rytmu wypróżnień — biegunki lub zaparcia;
-w zaawansowanej chorobie wrzodowej mogą występować również wymioty krwią, smoliste stolce, niedokrwistość.

W przypadku wystąpienia nagłego, bardzo silnego bólu, który nie ustępuje, należy pilnie zgłosić się do lekarza, gdyż może on wynikać z perforacji wrzodu. Pilnego zgłoszenia na SOR, do lekarza lub wezwania pogotowia wymagają także pojawienie się świeżej krwi w wymiotach, czarne stolce, silne napięcie brzucha współwystępujące z bólem i ogólny wstrząs organizmu (zimne poty, osłabienie, słabe tętno).

Badania

Najczęściej do rozpoznania choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy wykonuje się badanie endoskopowe wraz z biopsją. Pomocne może być również badanie na krew utajoną w kale i RTG klatki. Szacuje się, że w ciągu roku od zakażenia Helicobacter pylori rozwija się choroba wrzodowa.

Leczenie wrzodów żołądka:

Leczenie farmakologiczne opiera się na kilku głównych mechanizmach:
-leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego (np. Ranitydyna, Famotydyna, Cymetydyna),
-inhibiotory pompy protonowej (omeprazol, pantoprazol),
-środki zobojętniające (np. wodorowęglan sodu),
-okrywające powierzchnię wrzodu (np. Ulgastran),
-antybiotykoterapia w celu eradykacji Helicobacter pylori (amoksycylina, klarytromycyna).
Leczenie zachowawcze:

Farmakoterapia powinna być wspierana działaniami wspierającymi takimi jak uregulowany tryb życia, dieta, wykluczenie szkodliwych potraw (np. mlecznych, bowiem duża zawartość wapnia nasila wydzielanie soku żołądkowego). Zalecane jest także ograniczenie stosowania używek i zwiększenie produktów roślinnych z dużą zawartością błonnika. Oddziaływania te pomagają pozbyć się bólu i przyspieszają gojenie wrzodów.

Zalecenia dietetyczne w chorobie wrzodowej żołądka:

-regularne posiłki, niewielkie porcje co 3-4 godziny, ostatni posiłek przed snem;

-staranne przeżuwanie pokarmu, unikanie jedzenia w pośpiechu;
-eliminacja z diety soli, octu i ostrych przypraw i innych drażniących żołądek potraw;
-wyłączenie z diety produktów bogatotłuszczowych, błonnika, produktów wzdymających;
-rezygnacja z używek — kawy, papierosów, alkoholu;
-nie wolno stosować niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
-popijanie leków wodą niegazowaną.

Bibliografia:

1. Kurek J., Gierek M. (2013). Powikłana choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy wciąż dużym wyzwaniem dla chirurgii. Opis przypadku. Chirurgia Polska. Vol. 15, Nr 2, s. 134-140.
2. Janowska M., Prystupa A. (2012). Choroba wrzodowa jako jednostka psychosomatyczna. Med Og Nauk Zdr. Vol. 18, Nr 4, s. 330-333.
3. Kołodziej K., Klasik-Ciszewska S. (2018). Profilaktyka i terapia żywieniowa w chorobie wrzodowej żołądka. Med Rodz. Vol. 21, Nr 3, s. 245-251.

Aktualizacja: 2022-03-07