Obrzęk limfatyczny — przyczyny, zapobieganie, leczenie
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są przyczyny i objawy obrzęków limfatycznych? Co powoduje zastój limfy?
- Leczenie obrzęku limfatycznego - fizjoterapia, ćwiczenia, automasaż
- Jak zapobiegać obrzękom limfatycznym?
- Diagnostyka i różnicowanie obrzęku limfatycznego
Sprawdź też:
Data publikacji: 2023-09-05
Data aktualizacji: 2023-09-05
Obrzęk limfatyczny — co to?
Obrzęk limfatyczny to obrzęk tkanek, za który odpowiada zastój chłonki w związku z wrodzonymi wadami lub nabytymi uszkodzeniami naczyń chłonnych. Z czego się robi obrzęk limfatyczny? Do zaburzenia odpływu chłonki dochodzi, gdy stężenie substancji obciążających układ limfatyczny w przestrzeni międzykomórkowej przewyższa jego zdolności do odprowadzenia ich do krwiobiegu.
Obrzęk limfatyczny prowadzi do dysproporcji w wyglądzie kończyn, upośledzonej ruchomości wynikającej z nadmiernego ciężaru kończyny objętej zastojem, podwyższonego ryzyka zakażeń i utrudnionego gojenia się ran. Dodatkowo mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne w postaci zespołów uciskowych nerwów łokciowego, pośrodkowego czy splotu barkowego.
Obrzęk limfatyczny prowadzi do dysproporcji w wyglądzie kończyn, upośledzonej ruchomości wynikającej z nadmiernego ciężaru kończyny objętej zastojem, podwyższonego ryzyka zakażeń i utrudnionego gojenia się ran. Dodatkowo mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne w postaci zespołów uciskowych nerwów łokciowego, pośrodkowego czy splotu barkowego.
Obrzęk limfatyczny — objawy
- Obrzęk: To podstawowy objaw obrzęku limfatycznego. Może dotyczyć jednej lub obu kończyn, ręki, stopy, nóg, ramienia, twarzy, szyi, miednicy lub innych obszarów ciała. Obrzęk jest zazwyczaj jednostronny, ale w niektórych przypadkach może być obustronny.
- Uczucie ciężkości: Osoby z obrzękiem limfatycznym często opisują uczucie ciężkości lub napięcia w obrębie obrzękłego obszaru.
- Ból i dyskomfort: Obrzęk limfatyczny może być bolesny lub powodować dyskomfort, zwłaszcza gdy tkanki są nadmiernie rozciągnięte.
- Zgrubienia i zmiany skórne: W zaawansowanych przypadkach obrzęku limfatycznego mogą pojawić się zgrubienia, zmiany skórne, przebarwienia, a także owrzodzenia skóry.
- Trudności w ruchu: W obrzęku limfatycznym kończyn dolnych może być trudność w poruszaniu się z powodu obrzęku i dyskomfortu.
- Ryzyko infekcji: Obrzęk limfatyczny może zwiększać ryzyko infekcji skóry i tkanek, ponieważ gromadzenie się limfy sprzyja rozwojowi bakterii.
- Tkanie skóry: Skóra w obszarze obrzęku może stawać się bardziej napięta, lśniąca i napięta, co jest charakterystyczne dla obrzęku limfatycznego.
Obrzęk limfatyczny — przyczyny
- Choroba nowotworowa — pacjenci z tej grupy stanowią najliczniejszą grupę wśród osób borykających się z obrzękiem limfatycznym, obrzęk może być zarówno przykrym skutkiem ubocznym skutecznego leczenia jak i efektem postępowania choroby nowotworowej. Na rozwój obrzęków limfatycznych wpływ mogą mieć zarówno zabiegi chirurgiczne jak i radioterapia. Najczęściej obrzęk limfatyczny dotyka kobiet z nowotworem piersi, po mastektomii.
- Limfedema, czyli choroba limfatyczna — która może się rozwinąć w związku z urazem, zabiegami czy zakażeniem, ale może też wynikać z wrodzonych wad układu limfatycznego.
- Infekcje — do obrzęków limfatycznych mogą prowadzić infekcje wirusowe, bakteryjne czy grzybicze mogą prowadzić do zapalenia węzłów chłonnych i w efekcie obrzęków.
- Farmakoterapia — część leków wpływa na funkcjonowanie układu limfatycznego, m.in. leki hormonalne, inhibitory kinazy tyrozynowej, leki retrowirusowe, przeciwzakrzepowe czy immunosupresyjne.
- Przewlekła niewydolność naczyń limfatycznych — odpowiadać za rozwój mogą wspomniane powyżej czynniki, zarówno wrodzone wady układu limfatycznego, uszkodzenia wynikające z urazów, operacji czy radioterapii, ale też czynniki takie jak podeszły wiek, otyłość czy ciąża.
Leczenie obrzęku limfatycznego — fizjoterapia
Podstawową metodą leczenia obrzęku limfatycznego, zalecaną przez Międzynarodowe Towarzystwo Limfologiczne, jest CDT (complex decongestive therapy), czyli tzw. kompleksowa terapia udrażniająca. W ramach kompleksowej terapii udrażniającej wykonuje się manualny drenaż limfatyczny, wielowarstwowe bandażowanie oraz ćwiczenia usprawniające odpływ chłonki i pielęgnowanie skóry.
Redukcja obrzęków, zmniejszanie zwłóknień w tkankach i poprawa ruchomości w stawach mają na celu poprawę jakości życia i stanu funkcjonalnego pacjenta. Kompleksowa terapia udrażniająca CDT ma zazwyczaj dwa etapy, w pierwszym terapeuta skupia się na zabiegach zmniejszających obrzęk, takich jak drenaż limfatyczny, kompresoterapie, bandażowanie i ćwiczenia. Etap ten kończy się w momencie, gdy uzyskanie dalszej redukcji obrzęku nie jest już możliwe, a czas trwania zależy od stopnia zaawansowania obrzęku. Drugi etap CDT skupia się na utrwalaniu i podtrzymywaniu uzyskanego efektu, obejmuje automasaż, noszenie elastycznych materiałów uciskowych i ćwiczenia zmniejszające obrzęk, a ponieważ obrzęk limfatyczny jest schorzeniem przewlekłym, zasady te powinny być stosowane w zasadzie całe życie.
Redukcja obrzęków, zmniejszanie zwłóknień w tkankach i poprawa ruchomości w stawach mają na celu poprawę jakości życia i stanu funkcjonalnego pacjenta. Kompleksowa terapia udrażniająca CDT ma zazwyczaj dwa etapy, w pierwszym terapeuta skupia się na zabiegach zmniejszających obrzęk, takich jak drenaż limfatyczny, kompresoterapie, bandażowanie i ćwiczenia. Etap ten kończy się w momencie, gdy uzyskanie dalszej redukcji obrzęku nie jest już możliwe, a czas trwania zależy od stopnia zaawansowania obrzęku. Drugi etap CDT skupia się na utrwalaniu i podtrzymywaniu uzyskanego efektu, obejmuje automasaż, noszenie elastycznych materiałów uciskowych i ćwiczenia zmniejszające obrzęk, a ponieważ obrzęk limfatyczny jest schorzeniem przewlekłym, zasady te powinny być stosowane w zasadzie całe życie.
Ćwiczenia na obrzęk limfatyczny
Ruch wspiera naturalny drenaż chłonny i wnikanie płynu z przestrzeni międzykomórkowych do limfatycznych kapilar. Ćwiczenia o niskim stopniu intensywności bez obciążenia poprawiają funkcje pompy mięśniowej. Dzięki ćwiczeniom oddechowym można z kolei uzyskać ujemne ciśnienie w klatce piersiowej, które wspomaga transport chłonki.
Trzeba jednak pamiętać, że ćwiczenia powinny być indywidualnie dobrane dla pacjenta i uwzględniać stan zdrowia i możliwości pacjenta. Zbyt intensywny, nadmiernie obciążający wysiłek fizyczny sprawia bowiem, że zwiększa się przepływ krwi, co może prowadzić do gromadzenia się i konieczności odprowadzenia zwiększonej ilości płynu z kończyny, co w przypadku niewydolności układu chłonnego jest przecież utrudnione.
Trzeba jednak pamiętać, że ćwiczenia powinny być indywidualnie dobrane dla pacjenta i uwzględniać stan zdrowia i możliwości pacjenta. Zbyt intensywny, nadmiernie obciążający wysiłek fizyczny sprawia bowiem, że zwiększa się przepływ krwi, co może prowadzić do gromadzenia się i konieczności odprowadzenia zwiększonej ilości płynu z kończyny, co w przypadku niewydolności układu chłonnego jest przecież utrudnione.
Obrzęk limfatyczny — diagnostyka
- Lekarz przeprowadzi wywiad medyczny, aby dowiedzieć się o objawach, historii choroby, operacjach, urazach lub innych czynnikach, które mogą wpłynąć na rozwój obrzęku limfatycznego. Badanie fizykalne pomoże ocenić lokalizację, stopień zaawansowania oraz ewentualne zmiany skórne.
- Pomiar obwodów kończyn lub innych obszarów ciała, które są dotknięte obrzękiem limfatycznym, co pomoże określić objętość obrzęku i monitorować jego zmiany w czasie.
- Testy obrazowe: Jeśli istnieje podejrzenie uszkodzenia naczyń limfatycznych, lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak ultrasonografia, tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI), aby ocenić struktury anatomiczne i przepływ limfy.
- Lymphoscintygrafia: To specjalistyczne badanie obrazowe, które pomaga ocenić przepływ limfy i wykryć ewentualne blokady lub przeszkody w układzie limfatycznym.
- Badanie biopsji węzłów chłonnych, aby ocenić, czy istnieje związek między obrzękiem a patologią w układzie limfatycznym.
Badania laboratoryjne mogą pomóc w wykluczeniu innych możliwych przyczyn obrzęku oraz ocenie ogólnego stanu zdrowia. - Elektrokardiogram (EKG) lub badanie echokardiograficzne: Niektóre przypadki obrzęku limfatycznego mogą być związane z chorobami serca, lub nerek, dlatego lekarz może zlecić te badania, aby wykluczyć inne schorzenia.
- Badania genetyczne: W przypadku podejrzenia wrodzonego lub genetycznego powiązania z obrzękiem limfatycznym, lekarz może zlecić badania genetyczne.
Obrzęk limfatyczny — różnicowanie
- obrzęk naczynioruchowy — może mieć związek z chorobą naczyń krwionośnych, zaburzeniami krążenia krwi, zakrzepicą;
- obrzęk związany z niewydolnością serca — w odróżnieniu od obrzęku limfatycznego, obrzęk dotyka zazwyczaj dwóch kończyn;
- niewydolność nerek — tu najczęściej podwyższona kreatynina i azot mocznikowy;
- choroby wątroby - np. żółtaczka;
- zakażenia i obrzęk w miejscu infekcji.
Obrzęk limfatyczny — jak zapobiegać?
Profilaktyka obrzęku limfatycznego skupia się na dwóch obszarach — pielęgnacji skóry oraz unikaniu czynników ryzyka.
- Utrzymywanie higieny skóry: Staraj się utrzymywać skórę w czystości i suchą. Regularnie myj skórę delikatnym mydłem i ciepłą wodą, a następnie dokładnie osusz.
- Unikanie urazów, skaleczeń i oparzeń, które mogą uszkodzić naczynia limfatyczne. Jeśli wystąpią rany, pielęgnuj je ostrożnie i monitoruj stan skóry.
- Unikanie nadmiernego obciążenia — obejmuje to unikanie noszenia obcisłych ubrań i bielizny oraz unikanie długotrwałego siedzenia lub stania.
- Regularna aktywność fizyczna, taka jak chodzenie, pływanie czy joga, może pomóc w utrzymaniu dobrego przepływu limfy w układzie limfatycznym.
- Unikanie długotrwałego pozostawiania kończyn w jednej pozycji lub unieruchomienia, na przykład podczas długotrwałego siedzenia lub leżenia.
- Uważność podczas pielęgnacji skóry, unikanie ostrzykiwania lub przekłuwania skóry w miejscach, gdzie istnieje ryzyko uszkodzenia naczyń limfatycznych.
- Zbilansowana dieta, bogata w warzywa, owoce, błonnik i niskosodowe produkty spożywcze, może pomóc w utrzymaniu zdrowego układu limfatycznego.
- Unikanie długotrwałego narażenia na ciepło: gorących kąpieli, sauny lub innych źródeł ciepła, które mogą rozszerzać naczynia krwionośne i limfatyczne.
Bibliografia:
- Pyszora A. (2010). Kompleksowa fizjoterapia pacjentów z obrzękiem limfatycznym. Medycyna Paliatywna w Praktyce. Vol. 4, Nr 1, s. 23-29.
- Bieda A., Bączyk M., Łuczak J. (2003). Obrzęk limfatyczny — wartość diagnostyczna i prognostyczna limfoscyntygrafii dynamicznej kończyn górnych u pacjentek po mastektomii. Polska Medycyna Paliatywna. Vol. 2, Nr 2, s. 81-85.
- Stanisic M. i in. (2007). Wpływ intensywnej terapii przeciwobrzękowej na przywrócenie zdolności do pracy u chorych zaawansowanymi postaciami obrzęków limfatycznych. Orzecznictwo Lekarskie. Vol. 4, Nr 2, s. 85-92.
To badanie będzie pomocne:
Trucheck intelli - badanie krwi w kierunku nowotworów, ze wskazaniem miejsca pochodzenia
Cena online:
6499.00 zł
Technologia badania:Immunocytochemia fluorescencyjna
Czas oczekiwania na wynik:do 15 dni roboczych od dostarczenia próbki do laboratorium
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
