Choroba gravesa basedova - objawy, leczenie, czy jest uleczalna?

Choroba gravesa-basedova to autoimmunologiczna choroba tarczycy, której etiopatogeneza nie została dotychczas poznana. Podejrzewa się, że stoją za nią czynniki genetyczne — częściej występuje rodzinnie, wiadomo również, że osoby posiadające antygen HLA B8 zapadają na nią częściej niż reszta populacji. Stanowi najczęstszą przyczynę nadczynności tarczycy, której istotą jest nadmierne działanie hormonów tarczycowych oraz ich zbyt wysokie stężenia w tkankach.
Charakterystyczny dla Gravesa-Basedowa jest jej nagły początek i rozwój, często poprzedzają go zdarzenia traumatyczne, wstrząsy psychiczne bądź fizyczne lub infekcje wirusowe, stanowiące swoisty czynnik spustowy.
Pojawienie się powyższych czynników, prowadzi do załamania autotolerancji oraz wytworzenia bardzo dużej ilości immunoglobin TSI, które łączą się z TSH (TSH to receptor błonowy dla tyreotropiny), a następnie pobudzają tarczycę do zwiększonej produkcji ft3 oraz ft4, oraz jej rozrostu.

• obustronny wytrzeszcz gałek ocznych (orbitopatia tarczycowa);
• obrzęk przedgoleniowy — najczęściej obustronny, mało podatny na ucisk, o twardej i zbitej strukturze, występuje w przedniej części goleni;
• objawy typowe dla nadczynności tarczycy: rozdrażnienie, ciągłe zmęczenie, nadpotliwość, spadek masy ciała, niska tolerancja ciepła, tachykardia, wysokie tętno i kołatanie serca, drżenie mięśni;
• symetryczne powiększenie tarczycy ze współwystępującymi szmerami naczyniowymi.

• szczegółowy wywiad i zebranie objawów klinicznych;
• TRAb — dodatni wynik potwierdza występowanie choroby, ale mogą być ujemne na początkowych etapach choroby;
• stosunek ft3/ft4 - stosunek ft3/ft4 wynosi powyżej 20, co wynika z nadmiernej aktywności dejodynazy 1 typu i preferencji
• USG tarczycy uwzględniające ocenę przepływów;
• scyntygrafia tarczycy, szczególnie jeśli planowane jest wdrożenie terapii jodem promieniotwórczym.

W badaniach nad wpływem schorzenia na poszczególne nastroje i stany emocjonalne wykazano, że osoby cierpiące na chorobę gravesa-basedowa wykazują wyższy poziom lęku i zakłopotania, są również mniej aktywni i mają niższy nastrój. Wśród lekarzy zwraca się również uwagę, że schorzenie to może się również wiązać z większą łatwością irytowania się, problemami ze snem, większą labilnością emocjonalną a nawet objawami prezentującymi obraz łagodnej depresji. Niekorzystny wpływ choroby na nastrój dotyczy według badań w szczególności kobiet, warto w tym miejscu jednak pamiętać, że to kobiety zdecydowanie częściej na nią zapadają.

W leczeniu wykorzystuje się tyreostatyki, jod promieniotwórczy I131 lub operacyjne usunięcie tarczycy, każda z metod jest jednak obarczona pewnym ryzykiem i działaniami niepożądanymi, co stanowi istotne wyzwanie dla klinicystów.

• Terapia tyreostatykami (w Polsce stosuje się tiamazol) dąży do ustabilizowania czynności tarczycy i ograniczeniu odpowiedzi autoimmunologicznej organizmu, jest jednak obarczona ryzykiem wystąpienia agranulocytozy oraz uszkodzeń wątroby. Leczenie tyreostatykami jest szczególnie wskazane w przypadku nadczynności tarczycy o małym nasileniu, niskich mian TRAb, niedużych woli, umiarkowanej i ciężkiej orbitopatii oraz u osób z wysokim ryzykiem operacyjnym, oraz niepotrafiących przestrzegać zaleceń terapii jodem.
• Stosowanie radioaktywnego jodu wiąże się z ryzykiem podwyższenia miana TRAb, wytrzeszczu osiowego gałek ocznych (orbitopatii tarczycowej), a nawet wywołania trwałej niedoczynności tarczycy. Wskazaniem do leczenia jodem są zła tolerancja tyreostatyków, planowanie ciąży, niewydolność serca i inne przeciwwskazania do operacji.
• Operacyjne usunięcie tarczycy powoduje nieodwracalną niedoczynność tarczycy, występuje także ryzyko powikłań takich jak niedoczynność przytarczyc czy porażenie nerwów krtaniowych. Z tego powodu metoda ta jest stosowana w ostateczności — w przypadku dużych woli tarczycy (o objętości wyższej niż 80 ml), guzów zimnych większych niż 4 cm lub podejrzenia raka tarczycy.

Czy da się całkowicie wyleczyć Gravesa-Basedowa? 

• Półtoraroczne leczenie tyreostatykami przynosi remisję u nawet 80% leczonych — poziom mian TRAb po 18 miesiącach stabilizuje się. Ryzyko nawrotu choroby w przebiegu dalszego życia wynosi około 30-50%.
• Co ważne, badania pokazują, że jeśli w momencie stawiania rozpoznania choroby gravesa-basedowa nie występowały zmiany oczne i nie pojawiły się w ciągu pierwszych 18 miesięcy leczenia tyreostatykami, to w 80% przypadków orbitopatia nie pojawiała się w późniejszym okresie. Łagodne zmiany ustępowały samoistnie u większości badanych, ważne jest zatem wdrożenie działań, które nie pozwalają na pogłębianie się problemu — stosowanie kropli nawilżających, obniżanie poziomu mian TRAb oraz suplementacja selenem. 
• W części nieleczonych przypadków dochodzi do samoograniczenia się choroby i pełnej remisji. Należy jednak uważać na możliwe powikłania nieleczonej choroby Gravesa-Basedowa, takie jak przełom tarczycowy, zawał serca czy udar mózgu.
• Leczenie skojarzone tyreostatykami wraz z selenem może również przyspieszać proces stabilizacji hormonów tarczycy.

Może zainteresuje Cię również: 

Bibliografia:

1. Basińska M., Zalewska-Rydzowska D., Wolańska P., Junik R. (2008). Dyspozycyjny optymizm a akceptacja choroby w grupie osób z chorobą Gravesa-Basedowa. Endokrynologia Polska. Vol. 59, Nr 1, s. 23-28.
2. Szczepańska E., Gietka-Czernel M., Jastrzębska H. (2017). Trudności w leczeniu choroby Gravesa-Basedowa. Post N Med. Vol. 30, Nr 12, s. 683-688.
3. Basińska M., Merc M., Juraniec O. (2009). Nastrój osób z chorobą Gravesa-Basedowa i chorobą Hashimoto. Endokrynologia Polska. Vol. 60, Nr 6, s. 461-468.
4. Kryczyk J., Zagrodzki P. (2013). Selen w chorobie Gravesa-Basedowa. Postepy Hig Med Dosw. Vol. 67, s. 491-498.