Estrogen u mężczyzn i u kobiet - co to i za co odpowiada ten hormon?
Z artykułu dowiesz się:
- Czym są estrogeny i za co odpowiadają w organizmie?
- Estrogen u mężczyzn
- Rola estrogenów w rozwoju raka
- Estrogeny - jak naturalnie podnieść ich poziom?
Sprawdź też
Data publikacji: 2023-07-12
Data aktualizacji: 2024-11-13
Estrogen kojarzy nam się przede wszystkim jako żeński hormon płciowy. W rzeczywistości estrogen reguluje szereg ważnych funkcji zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, a równowaga hormonalna jest niezbędna by cieszyć się dobrym zdrowiem i samopoczuciem. Estrogeny regulują stany psychiczne, procesy poznawcze, koordynację ruchową, poprawiają odporność organizmu. Coraz częściej mówi się także o tym, że estrogeny zapobiegają chorobie Alzheimera czy chorobie wieńcowej, jednak nadmiar estrogenu w organizmie jest związany z rozwojem nowotworów, problemami z płodnością i zaburzeniami hormonalnymi. Sprawdź, na co jeszcze wpływają estrogeny.
Estrogeny — co to?
Estrogeny to podstawowa grupa żeńskich hormonów płciowych, spośród których za najważniejsze uznaje się estradiol, estron i estriol. Estrogeny nie tylko są niezbędne do prawidłowego dojrzewania płciowego kobiet, ale wpływają również na szereg kluczowych procesów w organizmie. Estrogeny, uznawane za żeńskie hormony płciowe, występują u obu płci, podobnie jak testosteron, uznawany za hormon męski, jednak obie płcie różnią się znacznie pod względem stężenia tych hormonów w organizmie.
Prekursorami estrogenów są androgeny — testosteron i androstendion, które pod wpływem aromatazy cytochromu P450 są przekształcane w estrogen.
Najbardziej podatne na zmiany stężenia estrogenów (również progesteronu) są gruczoły sutkowe, pochwa, macica i jajniki, ale receptory estrogenowe występują również w innych tkankach (m.in. w dziąsłach, stąd zaczerwienienia, obrzęki i krwawienia dziąseł w okresie menopauzy, kiedy dochodzi do spadku stężenia estrogenów).
Prekursorami estrogenów są androgeny — testosteron i androstendion, które pod wpływem aromatazy cytochromu P450 są przekształcane w estrogen.
Najbardziej podatne na zmiany stężenia estrogenów (również progesteronu) są gruczoły sutkowe, pochwa, macica i jajniki, ale receptory estrogenowe występują również w innych tkankach (m.in. w dziąsłach, stąd zaczerwienienia, obrzęki i krwawienia dziąseł w okresie menopauzy, kiedy dochodzi do spadku stężenia estrogenów).
Estrogen - normy
Stężenie estrogenu u kobiet podlega zmianom w trakcie cyklu miesiączkowego. Podczas krwawienia miesiączkowego (1.-5. dzień cyklu) stężenie estrogenu jest małe i wynosi 11-82 μg/ml. Stężenie to stopniowo wzrasta w kolejnej fazie — folikularnej (6.-13. dzień cyklu), wciąż pozostając jednak niewielkie i szczyt osiągając podczas owulacji (standardowo 14. dzień cyklu), kiedy osiąga stężenie 120-390 μg/ml. Po owulacji stężenie estrogenu zaczyna gwałtownie spadać, wzrasta zaś stężenie progesteronu.
Estrogeny — działanie w organizmie
- w okresie płodowym hormony estrogenowe biorą udział w płciowym różnicowaniu specyficznych części mózgu oraz stymulują powstawanie komórek nerwowych i tworzenie połączeń synaptycznych;
- oddziałując na hipokamp estrogeny odgrywają rolę w procesach zapamiętywania;
- regulują procesy poznawcze, stany psychiczne, koordynację ruchową, a nawet odczuwanie bólu;
- estrogeny i receptory estrogenowe w mózgu są wiązane z zapobieganiem chorobie Alzheimera i opóźnianiem postępu choroby;
- stymulują rozwój i dojrzewanie narządów płciowych, rozwój endometrium i gruczołów sutkowych;
- w czasie dojrzewania wzrost estrogenów jest związany z podwyższeniem hormonu wzrostu, co odpowiada za tzw. skok pokwitaniowy;
- uczestniczą w metabolizmie lipidów;
- stymulują syntezę prostaglandyn;
- wpływają na modulowanie czynności mięśni gładkich oraz układu współczulnego;
- działają hamująco na motorykę przewodu pokarmowego;
- pośrednio działają na wchłanianie jelitowe;
- stymulują działanie osteoblastów (które odpowiadają za mechanizmy odpowiedzialne za wzrost i przebudowę tkanek kostnych);
- poprawiają ukrwienie, odżywienie i nawodnienie tkanek dzięki ich wpływowi na zwiększanie przepuszczalności błon komórkowych i rozszerzanie naczyń krwionośnych;
- wzrost stężenia estrogenów w ciąży może prowadzić do zapalenia dziąseł o różnym stopniu zaawansowania;
- wpływają na układ odpornościowy — poprawiają odpowiedź organizmu na patogeny, jednak są również łączone ze zwiększoną zapadalnością na choroby metaboliczne u kobiet, przez związek estrogenów z nadaktywnością damskiego układu odpornościowego.
Estrogeny u mężczyzn
U mężczyzn estrogen jest produkowany poprzez proces aromatyzacji androgenów, katalizowanej przez enzym aromatazę cytochromu P450. Proces ten zachodzi w komórkach jądra oraz w innych komórkach narządów męskiego układu płciowego. Estradiol powstający na drodze przemian testosteronu jest najbardziej aktywnym spośród estrogenów, dodatkowo z androstendionu powstaje estron.
Tkanka tłuszczowa jest ważnym źródłem estrogenu u mężczyzn, a wzrost BMI jest skorelowany ze zwiększeniem przemian androgenów w estrogeny. Duża nadwaga u mężczyzn wiąże się najczęściej z obniżonym stężeniem testosteronu i podwyższonym stężeniem estradiolu w osoczu.
Tkanka tłuszczowa jest ważnym źródłem estrogenu u mężczyzn, a wzrost BMI jest skorelowany ze zwiększeniem przemian androgenów w estrogeny. Duża nadwaga u mężczyzn wiąże się najczęściej z obniżonym stężeniem testosteronu i podwyższonym stężeniem estradiolu w osoczu.
Receptory estrogenowe znajdują się również w tkance kostnej u mężczyzn regulując twardość mineralną kości. Spadek hormonów estrogenowych jest również wiązany z podwyższonym ryzykiem chorób wieńcowych, zaś odpowiednie stężenie obniża poziom cholesterolu.
Poziom estrogenów u mężczyzn nie jest stały w przebiegu życia i zaczyna fizjologicznie spadać około 30 roku życia.
Rozwój cywilizacji sprawia, że ryzyko ekspozycji na substancje, które wykazują hormonalne działanie wzrasta. Istnieje wiele związków zarówno pochodzenia naturalnego, jak i będących wytworem ludzkich działań, które mogą działać tak jak estrogeny naśladując je, ale również hamować działanie hormonów antagonizując ich wpływ bądź maskując go.
Nadmiar estrogenu - objawy
Ekspozycja na związki hormonalnie czynne zarówno w życiu płodowym, jak i w dzieciństwie, okresie adolescencji jak i w dorosłym życiu może skutkować szeregiem skutków ubocznych, m.in. zaburzeń płodności, rozwojem nowotworów piersi czy endometrium, zbyt obfitymi miesiączkami, mięśniakami i polipami.
Zbyt wysoki poziom estrogenów wiąże się także z obniżonym libido, częstymi bólami głowy, migrenami, nadmiernym tyciem, ciągłym zmęczeniem i sennością czy wypadaniem włosów.
Nadmiar estrogenu u mężczyzn nie tylko powoduje obniżenie poziomu testosteronu, ale może również prowadzić do charakterystycznej ginekomastii i zbierania tkanki tłuszczowej w okolicy bioder, czyli w obszarach typowych dla kobiecej sylwetki.
Estrogeny a rozwój raka piersi, jajników i endometrium
Estrogeny uznaje się za jeden z czynników ryzyka raka piersi, macicy i jajników, hormony te stymulują bowiem proces namnażania komórek i uszkodzeń DNA. W przeglądzie literatury znaleźć można badania, z których wynika, że pacjentki stosujące terapię estrogenem są nawet 4-krotnie bardziej narażone na rozwój raka endometrium. Zarówno estrogeny jak i ich metabolity uznaje się za czynniki wspierające proces nowotworzenia w tkankach estrogenozależnych.
Syntetyczne estrogeny oraz metabolity endogennych estrogenów posiadają zdolność do wiązania z DNA. Podczas długotrwałego stosowania estrogenów syntetycznych wzrasta ilość takich połączeń w tkankach, w których ma miejsce proces nowotworzenia. Stosowanie estrogenów wiąże się z ryzykiem pęknięć nici DNA, uszkodzeń chromosomalnych i powstawania mutacji genowych.
Substancje chemiczne, które działają jak słabe estrogeny:
- farmaceutyki — środki antykoncepcyjne i leki hormonalne;
- związki wykorzystywane w rolnictwie — dodatki do pasz, środki ochrony roślin. Najbardziej znanym przykładem jest wykorzystywane wcześniej DDT wraz z metabolitem (DDE), który został zakazany i wycofany w latach 70. ubiegłego wieku, wciąż krąży w środowisku. W dalszym ciągu stosuje się dodatki hormonów do pasz w celu zwiększania masy mięśniowej zwierząt hodowlanych. Do lat 90. ubiegłego wieku w USA stosowano w hodowlach bydła rzeźnego estrogen, którego niezmetabolizowane części wraz z odchodami przedostawały się do gleby, by później trafić również do rzek. U żyjących w tych rzekach organizmach, po ekspozycji na estrogen, zaobserwowano zmiany hormonalne;
- produkty spożywcze — mięso i niektóre produkty roślinne;
- substancje przemysłowe — głównie fenole: farby, lakiery, wewnątrz puszek z żywnością, butelek, a także w produkcji środków kosmetycznych (szamponów, dezodorantów i perfum).
Fitoestrogeny — jak naturalnie podnieść poziom estrogenów?
Rośliny, które wykazują działanie podobne do estrogenów — fitoestrogeny, dzieli się na 3 grupy: izoflawony, kumestany i lignany. Związki te znalazły zastosowanie w suplementach diety, preparatach i lekach OTC, wspomagająco w łagodzeniu objawów menopauzy.
Fitoestrogeny — w jakich produktach się znajdują?
- Izoflawony — soja, produkty sojowe (sos, mleko sojowe, mąka sojowa, tofu), ryż, pszenica, owies, orzechy i produkty pełnoziarniste;
- lignany — nasiona lnu, ziarno słonecznika, oliwa z oliwek, jabłka, wiśnie, czosnek, cebula;
- kumestany — śruta sojowa, koniczyna;
- surowce roślinne — Koniczyna łąkowa, Arcydzięgiel chiński, Lukrecja gładka.
Bibliografia:
- Kondarewicz A. i in. (2008). Estrogeny w męskim układzie płciowym. Postępy Biologii Komórki. Vol. 35, Nr 4, s. 499-516.
- Gryszczyńska A. i in. (2012). Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz. I. Postępy Fitoterapii. Nr 1, s. 79-92.
- Podsiadła-Urban G., Kiernicka M., Wysokińska-Miszczuk J. (2010). Wpływ estrogenów i progesteronu na stan przyzębia w poszczególnych okresach życia kobiety — przegląd piśmiennictwa. Vol. 47, Nr 1, s. 89-96.
- Foksiński M. i in. (2002). Rola estrogenów w procesie karcinogenezy. Współczesna Onkologia. Nr 3, s. 137-140.
- Maciuszek M. (2016). Być kobietą, być kobietą — wpływ estrogenów na funkcjonowanie układu odpornościowego. Vol. 117, Nr 10, s. 308-314.
To badanie będzie pomocne:
Zdrowa antykoncepcja
Cena online:
669.00 zł
Technologia badania:Sekwencjonowanie
Czas oczekiwania na wynik:do 20 dni roboczych
Dostępne testy
Nowotwory - kobiety
1097.00 zł
