DHEA - hormon młodości?

DHEA jest wymieniany jako hormon młodości obok melatoniny i hormonu wzrostu. To właśnie te hormony ulegają znacznym spadkom wydzielania w procesie starzenia organizmu. Coraz częściej DHEA wskazuje się jako sposób na zapobieganie procesom starzenia się, bada się również wpływ suplementacji na menopauzę oraz depresję. Sprawdź, czym jest DHEA, jak działa w organizmie i kiedy warto rozważyć suplementację.

DHEA wraz z jego siarczanem, czyli DHEAS to steroidowe hormony syntetyzowane w korze nadnerczy (w warstwie siateczkowej), osiągają one stężenia w surowicy najwyższe ze wszystkich steroidowych hormonów — nawet dziesięciokrotnie wyższe niż estradiol, kilkuset razy wyższe niż testosteron i około 15 razy większe niż kortyzolu.
DHEA w zależności od tkanki jest metabolizowany do różnych hormonów steroidowych — od androstendionu i androstendiolu po testosteron i estradiol. Siarczan DHEAS uznaje się za prekursor ok. 75% estrogenów kobiet w wieku przedmenopauzalnym, oraz około połowy wszystkich androgenów u mężczyzn.

Wydzielanie DHEA zmienia się wraz z wiekiem, noworodki przychodzą na świat z bardzo wysokim stężeniem tego hormonu w surowicy, co ma związek z wysokim stopniem syntezy przez płodową korę nadnerczy, po urodzeniu dość szybko stężenie zaczyna spadać, osiągając wartości bliskie zera. Znaczny wzrost DHEA następuje w okresie dojrzewania płciowego, szczytowe wartości osiągając między 25 a 35 rokiem życia. Po 35 roku życia następuje powolny spadek wydzielania DHEA, by w wieku 60 lat osiągać poziom ok. 15% stężenia z okresu szczytowego.

• mężczyźni - 80–500 μg/dl
• kobiety - 80–400 μg/dl.

• zespół Cushinga;
• gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza;
• PTSD i przewlekły stres;
• zespół policystycznych jajników;
• steroidoterapia;
• wrodzony przerost nadnerczy;
• otyłość.

• infekcje wirusowe, np. HIV, CMV oraz infekcje grzybicze;
• niedoczynność przysadki lub podwzgórza;
• naturalnie niski poziom występuje u ludzi starszych oraz dzieci;
• zaburzenia nadnerczy — infekcja meningokokami, usunięcie nadnerczy lub ich wrodzona hipoplazja;
• niedoczynność tarczycy;
• napromienianie.

DHEA — suplementacja:

• Według badań w celu osiągnięcia u osoby w wieku podeszłym stężenia charakterystycznego dla ludzi w wieku 25-35, należy przyjmować 25-50 mg na dzień;
• zmiany stężenia DHEA mają związek ze stanami psychicznymi takimi jak stres, pamięć, splątanie, lęk, depresja, redukcja agresji;
• u osób cierpiących na przewlekły stres, jadłowstręt psychiczny czy schizofrenię zaobserwowano obniżony stosunek DHEA/kortyzol;
• DHEA znajduje się w podwzgórzu, ciele migdałowatym, przedniej części przysadki oraz płacie ciemieniowym mózgu, działa również bezpośrednio na błonę neuronalną;
• niedobory DHEA występują u pacjentów neuropsychiatrycznych z zespołem przewlekłego zmęczenia (CFS);
• stężenia DHEA wzrasta z kolei w zespole policystycznych jajników, hirsutyzmie i trądziku;
• obniżone stężenie DHEA występuje w reumatoidalnym zapaleniu stawów, dotychczas nie ustalono mechanizmu, który wpływa na te spadki stężeń;
• suplementacja DHEA u osób z przebytą rewaskularyzacją mięśnia sercowego w przebiegu choroby wieńcowej, istotnie poprawia wydolność wieńcową;
• w badaniu przeprowadzonym na dużej grupie osób w wieku 60-79 lat, w wyniku rocznej suplementacji DHEA wykazano poprawę libido oraz zwiększenie gęstości mineralnej kości, oraz poprawę kondycji skóry (pogrubienie naskórka, poprawę nawodnienia, zwiększone wydzielanie gruczołów łojowych);
• Inne badanie potwierdziło znaczną poprawę w grupie badanych osób w wieku podeszłym cierpiących na depresję i zaburzenia nastroju oraz poprawę w zakresie seksualnej sprawności;
• u kobiet w wieku menopauzalnym niskie stężenia DHEA wiążą się z nasileniem dolegliwości związanych z menopauzą — zwiększeniem zmian miażdżycowych, chorobą niedokrwienną serca i niekorzystnym profilem lipidowym i atrofią nabłonka pochwy.

U mężczyzn z niedoborami androgenów długofalowa suplementacja DHEA przyniosła dużą poprawę samopoczucia, nastroju, zmniejszyła uczucie zmęczenia i bólów stawów, a także uregulowała nieco gospodarkę hormonalną (zwiększył się poziom testosteronu, progesteronu, dihydrotestosteronu, hormonu wzrostu, obniżeniu zaś uległy stężenia LH, FSH);
podawanie DHEA dopochwowo może wywierać korzystny wpływ na przeżywanie orgazmów, pożądanie i libido oraz zmniejszać ból podczas stosunku (dyspaurenia). Ma to zapewne związek z dużym wpływem DHEA na wzrost gęstości włókien nerwowych
DHEA w dawce 25-50 mg na dobę jest dobrze tolerowany. 

Wśród wymienianych skutków ubocznych wymienia się przetłuszczanie skóry, trądzik, hirsutyzm. Przeciwwskazaniem do suplementacji DHEA są nowotwory hormonozależne oraz występowanie ich przypadków w rodzinie, a w szczególności rak sutka, rak jajnika, rak prostaty i rak endometrium.
W samodzielnej suplementacji szczególną ostrożność powinny zachować również kobiety stosujące hormonalną terapię zastępczą (preparaty z DHEA mogą nasilić syntezę estrogenów), oraz mężczyźni stosujący pochodne testosteronu (możliwe nasilenie działań androgenowych).

• potencjalne osłabienie działania leków przeciwdrgawkowych (kwas walproinowy, karbamazepina);
• glikokortykosteroidy zmniejszają syntezę DHEA poprzez zmniejszanie wydzielania hormonu ACTH i atrofię kory nadnerczy, dlatego też suplementacja tego hormonu może być wskazana u osób, które długotrwale stosują leki z grupy glikokortykosteroidów;
• może osłabiać działanie leków psycholeptycznych (diazepiny, oksazepiny i pochodnych fenotiazyny).

• podejrzenie chorób nadnerczy;
• ustalanie przyczyn hirsutyzmu;
• nieprawidłowości w procesie dojrzewania.

Bibliografia:

1. Karasek M. (2005). Dehydroepiandrosteron (DHEA) u kobiet po menopauzie. Przegląd Menopauzalny. Vol. 4, s. 8-13.
2. Jarząbek-Bielecka G. i in. (2020). Znaczenie DHEA w zdrowiu seksualnym w okresie przekwitania. Farmacja polska. Vol. 76, Nr 9, s. 537-540.
3. Załuska M., Janota B. (2009). Dehydroepiandrosteron (DHEA) w mechanizmach stresu i depresji. PSYCHIATRIA POLSKA. Nr 3, s. 263-274.
4. Babuśka-Roczniak M., Roczniak W. (2009). Rola dehydroepiandrosteronu w procesie starzenia. Probl Med Rodz. Vol. 2, Nr 28, s. 46-48.
5. Gałczyński K. i in. (2013). Nowa perspektywa leczenia atrofii urogenitalnej u kobiet — dopochwowa terapia DHEA. Przegląd Menopauzalny. Vol. 2, s. 111-114.