Węzły chłonne - dlaczego są powiększone?

Układ naczyń chłonnych, którego zadaniem jest zbieranie chłonki z okolicznych tkanek, składa się z około sześciuset węzłów chłonnych. Węzły chłonne wraz ze śledzioną należą do II rzędowych narządów immunologicznych. Chłonka, przechodząc przez węzły chłonne, styka się ze strukturami węzła. Struktury te reagują na nieprawidłowe składniki chłonki, takie jak wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty, czy zmienione komórki organizmu. Dzięki żyłkom z wysokim śródbłonkiem, do węzłów chłonnych trafiają również patogeny i inne komórki z krwi obwodowej. 

Stan, w którym węzły chłonne mają nieprawidłową wielkość (powyżej 1 cm), ilość i konsystencję nazywamy limfadenopatią. Powiększenie trwające do 3 miesięcy to limfadenopatia ostra, powyżej 3 miesięcy to limfadenopatia przewlekła.

Przy ocenie powiększonych węzłów chłonnych lekarz bierze również pod uwagę ich strukturę. Bolesne i miękkie węzły chłonne są najczęściej wynikiem zapalenia. Twarde węzły częściej występują w nowotworach. Węzły uwidocznione w badaniu jako występujące w zrośniętym skupisku lub zrośnięte z podścieliskiem mogą wynikać z choroby nowotworowej, zapalenia gruźliczego lub z ropnego zapalenia węzła chłonnego.

Należy pamiętać, że każde powiększenie węzłów chłonnych wymaga konsultacji lekarskiej i ustalenia przyczyny.

-infekcje wirusowe (infekcje górnych dróg oddechowych — adenowirusy, rhinowirusy, wirus grypy, wirus Epsteina-Barr, wirus cytomegalii (CMV), różyczka, ospa wietrzna, wirus HIV);
-zakażenia bakteryjne (paciorkowce, gronkowiec złocisty, bakterie beztlenowe powodujące choroby jamy ustnej i przyzębia)
-infekcje pasożytnicze (np. toksoplazmoza);
-choroby nowotworowe (najczęściej ziarnica złośliwa, neuroblastoma, białaczka, mięśniako-mięsak);
-choroba Kawasaki;
-reakcja polekowa (kaptopril, fenytoina, penicylina, karbamazepina, cefalosporyny)
-odczyn poszczepienny (po szczepionce przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi).

Warto wspomnieć, że nawet 50% przypadków powiększenia węzłów chłonnych u dzieci w wieku 2-10 lat nie wynika z procesu chorobowego.

Powiększone węzły chłonne — badania:

-morfologia z liczbą płytek krwi,
-OB i CRP,
-badanie w kierunku kiły,
-test w kierunku HIV,
-mononukleoza zakaźna,
-gruźlica,
-przeciwciała przeciwjądrowe,
-czynnik reumatoidalny,
-badania obrazowe (wg. wskazań),
-przy podejrzeniu choroby nowotworowej pobranie węzła chłonnego w całości wraz z badaniem histopatologicznym.

Leczenie powiększonych węzłów chłonnych jest zależne i dostosowywane do podstawowej choroby, która je wywołała. Podczas badania powiększonych węzłów chłonnych dla lekarza istotna jest ich lokalizacja — węzły chłonne bowiem często powiększają się lokalnie, najbliżej miejsca procesu chorobowego.

Powiększone węzły chłonne pod żuchwą mogą być sygnałem anginy lub stanów zapalnych uzębienia. Te znajdujące się w okolicy owłosionych części ciała (jak na przykład pod pachą) mogą wynikać nawet z podrażnień  wynikających z depilacji i np. wrastających włosków lub zapalenia mieszków włosowych. Uogólnione powiększenie węzłów chłonnych może sugerować podejrzenie choroby układowej (np. autoimmunologicznej) bądź choroby nowotworowej. 

Bibliografia:

1. Pawelec K., Wiechecka J., Boruczkowski D. (2012). Diagnostyka różnicowa powiększonych węzłów chłonnych u dzieci. Nowa Pediatria. Vol. 3, s. 53-60.
2. Kuliczkowski K. (2013). Diagnostyka różnicowa powiększonych węzłów chłonnych w praktyce lekarza rodzinnego. Family Medicine & Primary Care Review. Vol. 15, Nr 2, s. 231-232.
3. Jan Styczyński, Limfadenopatia u dzieci i dorosłych: zasady postępowania diagnostycznego.

Aktualizacja: 2022-03-03