Grypa - objawy, diagnostyka i profilaktyka

Grypa to choroba zakaźna układu oddechowego, wywoływana przez wirusy, które należą do rodziny Orthomyxoviridae. Wyróżnia się trzy drogi rozprzestrzeniania się infekcji grypy: kropelkowa, kontaktowa i aerozole. Aerozole to cząsteczki wydzieliny, które wydostają się z górnych dróg oddechowych w momencie kaszlu i kichania. Szacuje się, że mogą utrzymywać się w powietrzu do nawet kilku godzin. 

Zachorowalność na grypę występuje powszechnie u dorosłych i dzieci. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że co roku na grypę choruje od 3 do 5 milionów osób. Na obszarach gdzie klimat jest umiarkowany, epidemie grypy pojawiają się sezonowo, natomiast w rejonach tropikalnych są obecne przez cały rok. Epidemia grypy zazwyczaj trwa około 5-6 tygodni, a najwięcej zachorowań obserwuje się w 2 i 3 tygodniu. W tym czasie oprócz największej liczby zachorowań notuje się również wzrost liczby śmiertelności i zgonów. Śmiertelność grypy na świecie według statystyk wynosi około 0,1-0,5%. Największa liczba hospitalizacji i śmiertelności na grypę występuje u osób starszych, powyżej 65 roku życia. Na grypę narażone są również dzieci do 5 roku życia. Na cięższy przebieg infekcji wpływają przewlekłe schorzenia dróg oddechowych, nerek, układu krążenia, niedobory odporności lub choroby metaboliczne.

Wirus grypy dzieli się na 4 typy: A, B, C i D. Najwięcej uwagi poświęca się typowi A i B, ponieważ odpowiadają one za epidemie i przyczyniają się do cięższego przebiegu choroby. Wirus typu A posiada antygeny białek powierzchniowych: neuraminidazy (skrót N lub NA), które pełnią funkcję w uwalnianiu wirusów potomnych i hemaglutaminy (skrót H lub HA), odpowiedzialne za wnikanie do komórki. Najbardziej znane wśród ludzi wirusy grypy to AH1N1, AH3N2. Wiele szczepów wirusa grypy znajduje się także w populacjach zwierząt. Typ B cechuje się mniejszą patogennością i zmiennością w porównaniu z typem A.

Grypa jest chorobą gorączkową z zajęciem układu oddechowego. W jej przebiegu pojawiają się objawy takie jak zmęczenie, osłabienie, dreszcze, gorączka, kaszel, bóle gardła, głowy, mięśni i kostno-stawowe. Obserwuje się również dolegliwości ze strony układu pokarmowego: biegunkę i wymioty. Zakażenie wirusem grypy może być bezobjawowe, a w niektórych przypadkach pojawiają się powikłania, w większości powiązane z układem oddechowym np. wirusowe zapalenie płuc.  

Przeziębienie podobnie jak grypa, spowodowane jest zakażeniem wirusowym, jednak symptomy związane są z zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok. Podczas grypy rzadziej niż w przeziębieniu u chorego występuje katar, natomiast w przeziębieniu gorączka i dreszcze pojawiają się rzadko. Grypa ze względu na podobne symptomy może być mylona z zakażeniem koronawirusem SARS-CoV-2 prowadzącym do COVID-19. Pomocne mogą być badania różnicujące grypę od koronawirusa.

• Grypa typu A i B - test antygenowy ❱
• Grypa typu A, B i zakażenie wirusem RSV - badanie molekularne RT-PCR ❱
• Infekcje układu oddechowego – panel 7 bakterii, 16 wirusów i 3 podtypów wirusa grypy typu A (Flu A-H1, Flu A-H1pdm09, Flu A-H3) ❱
• Koronawirus SARS-CoV-2, wirus grypy typu A i B ULTRA EXPRESS - badanie molekularne RT-PCR (wynik do 3 godzin roboczych od pobrania) ❱
• Koronawirus SARS-CoV-2, wirus grypy typu A i B ULTRA EXPRESS  - badanie RT-PCR z zaświadczeniem lekarskim w języku angielskim (wynik do 5 godzin roboczych) ❱

Grypa stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego i opieki zdrowotnej. Przy podejrzeniu grypy należy skonsultować się z lekarzem, który może zalecić choremu są środki farmakologiczne np. leki przeciwwirusowe. Leczenie grypy szczególnie u osób z gryp ryzyka może wymagać specjalistycznej aparatury medycznej.

Obecnie podstawą zapobiegania grypie jest immunoprofilaktyka. Szczepienia ochronne stymulują układ odpornościowy do produkcji przeciwciał dla danego patogenu. Przejście zakażenia grypą nie zapewnia trwałej odporności na nią w przyszłości. Typy wirusa grypy, które odpowiadają za epidemię cechują się zmiennością, dlatego szczepionki wymagają modyfikacji. W przypadku grypy dostępne są dwa rodzaje szczepionek: zawierające żywe, atenuowane wirusy i inaktywowane (zawierają cały wirus lub rozszczepiony wirion). W związku z przenoszeniem wirusa grypy drogą kontaktową i kropelkową ważne jest również przestrzeganie zasad higieny i unikanie dużych skupisk ludzi i osób z objawami mogącymi wskazywać na grypę.

1. Majewska A., Szydłowska N., Grypa: stan wiedzy, leczenie i zapobieganie. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2021; 27(3): 220–226.
2. Szymczuk E., Woźniak-Kosek A., Grypa. Lekarz Wojskowy 2019; 97(4): 357–365.
3. https://www.who.int/ [dostęp online: 22.10.2021]