Prokalcytonina (PCT) - norma. Rola prokalcytoniny w chorobach nowotworowych, sepsie i innych stanach zapalnych
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest prokalcytonina (PCT)?
- Normy prokalcytoniny
- Dlaczego prokalcytonina jest podwyższona?
- Wskazania do wykonania oznaczenia prokalcytoniny
Data publikacji: 2023-01-27
Data aktualizacji: 2023-01-27
Prokalcytonina — co to jest?
Prokalcytonina to prekursor kalcytoniny, peptyd ten jest produkowany przez komórki C tarczycy, gdzie na skutek proteolizy prokalcytonina jest przekształcana w postać aktywną hormonu. Za produkcję prokalcytoniny odpowieda zlokalizowany na 11 chromosomie gen CALC-1.
Kiedy w organizmie dochodzi do uogólnionej reakcji zapalnej (bakteryjnej, grzybiczej lub pasożytniczej), peptyd ten jest gwałtownie wydzielany, niezależnie od stężenia hormonu. Co istotne w uogólnionych stanach zapalnych prokalcytonina zaczyna być produkowana poza tarczycą, najprawdopodobniej w monocytach obwodowej krwi i leukocytach.
Jako że w sepsie, mimo niemal całkowitego zniszczenia populacji leukocytów, w wyniku stosowanej chemioterapii, prokalcytonina jest w dalszym ciągu produkowana w dużych ilościach, wyklucza się teorię, że powstaje jedynie w leukocytach. Podejrzewa się, że prokalcytonina jest także produkowana w komórkach płuc, wątroby, nerek oraz neuroendokrynnych komórkach innych narządów.
Prokalcytonina — normy
Przyjmuje się, że norma prokalcytoniny mieści się w przedziale poniżej 0,1- 0,5 ng/ml.
Nieznacznie wyższe niż u zdrowych dorosłych wartości stężenia prokalcytoniny są zauważalne u zdrowych noworodków, szczególnie w pierwszych godzinach po urodzeniu (w pierwszej dobie stężenie prokalcytoniny może wynosić nawet 20 ng/ml, a następnie spada w drugiej dobie do fizjologicznego poziomu poniżej 0,5 ng/ml).
Monitorowanie stężenia prokalcytoniny może być szczególnie przydatne w kontekście oceny skuteczności leczenia w ciężkich zakażeniach, np. sepsie. Już po 2-3 godzinach od zetknięcia się z endotoksyną bakteryjną, stężenie prokalcytoniny zaczyna wyraźnie wzrastać, stałą wartość osiągając po mniej więcej 6-12 godzinach. Wysokie stężenie prokalcytoniny utrzymuje się przez dwie doby, a następnie sukcesywnie spada w ciągu kolejnych dwóch dni. Po zastosowaniu odpowiedniego leczenia, gdy udaje się osiągnąć poprawę stanu klinicznego, w ciągu 48 godzin stężenie prokalcytoniny spada nawet o połowę.
Co ważne, jeśli w organizmie dochodzi do zakażenia bakteryjnego, które ogranicza się tylko do jednego narządu, stężenie prokalcytoniny wzrasta jedynie nieznacznie (np. niewielki wzrost jest częsty w zapaleniu płuc).
Prokalcytonina podwyższona — przyczyny
- sepsa;
- układowe zakażenia grzybicze;
- malaria;
- cukrzyca typu II;
- zapalenie płuc — nieznaczny wzrost;
- drobnokomórkowy rak płuc;
- rozlane zapalenie otrzewnej — znaczny wzrost;
- aktywna postać rdzeniastego raka tarczycy;
- przełom nadnerczowy w przebiegu choroby Addisona;
- w gorączce u pacjentów reumatologicznych — dzięki czemu pozwala różnicować przyczynę gorączki u osób z chorobami tkanki łącznej i poddawanych immunosupresji;
- bakteryjne zapalenie wsierdzia;
- bakteryjne zapalenie opon mózgowych.
Szybki i znaczny wzrost stężenia prokalcytoniny w sepsie jest oznaką cieżkiego przebiegu układowej reakcji zapalnej i stanowi bardziej czułą i specyficzną metodę diagnostyki sepsy niż stężenie CRP, którego poziom wzrasta dla odmiany również w infekcjach wirusowych, a jego stężenia wolniej reagują na poprawę kliniczną w zastosowanym leczeniu. Wczesna diagnoza i szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia stanowią kluczowy czynnik zmniejszający śmiertelność pacjentów i zwiększający szansę na przeżycie pacjentów w stanie krytycznym.
Prokalcytonina — kiedy wykonać badanie?
- Wczesna diagnostyka i różnicowanie infekcji o podłożu bakteryjnym i wirusowym w celu wdrożenia odpowiedniej strategii leczenia;
- kontrola w schorzeniach zwiększających ryzyko rozwoju zakażenia, po zabiegach chirurgicznych, w immunosupresji, po przeszczepieniu, po rozległych urazach;
- ocena ciężkości, rozwoju oraz stopnia uogólnienia infekcji bakteryjnej;
- skrócenie czasu antybiotykoterapii;
- ocena przebiegu i rokowań w zespole niewydolności wielonarządowej i SIRS;
- diagnostyka zakażeń u noworodków, monitorowanie skuteczności wdrożonego leczenia i skrócenie czasu stosowania antybiotyków;
- u pacjentów przebywających na oddziałach intensywnej terapii, ze wspomaganym oddechem, pod respiratorem, którzy są w większym stopniu narażeni na zakażenia szpitalne.
Sprawdź też:
Bibliografia:
- Kolasińska W., Jankowska-Kulawy A. (2018). Prokalcytonina jako marker diagnostyczny infekcji i stanów zapalnych. Diagn Lab. Vol. 54, Nr 3, s. 179-184.
- Kaczka K. i.in. (2012). Calcitonin and Procalcitonin in Patiens with Medullary Thyroid Cancer or Bacterial Infection. Adv. Clin Med. Vol. 21, Nr 2, s. 169-178.
- Maciejewska-Stelmach J., Śliwińska-Stańczyk P., Łącki J. (2007). Znaczenie prokalcytoniny w zapalnych chorobach tkanki łącznej. Reumatologia. Vol. 45, Nr 1, s. 40-45.
- Kaczka K. i in. (2012). Calcitonin and Procalcitonin in Patients with Medullary Thyroid Cancer or Bacterial Infection. Adv Clin Exp Med. Vol. 21, Nr 2, s. 169-178.
- Osińska I., Domagala-Kulawik J. (2012). Prokalctytonina w infekcyjnych zaostrzeniach chorób układu oddechowego. Postepy Biologii Komórki. Vol. 39, Nr 3, s. 415-428.
To badanie będzie pomocne:
Infekcje układu oddechowego – panel 7 bakterii, 11 wirusów i 3 podtypów wirusa grypy typu A
Cena online:
649.00 zł
Chwilowo niedostępne
Dostępne testy
CRP, ilościowo
25.00 zł
OB (Odczyn Biernackiego)
11.00 zł
Morfologia krwi
17.00 zł