Owsica — objawy, zapobieganie i leczenie — problem wciąż aktualny?
Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest owsica i co wywołuje chorobę?
- Objawy owsicy u dzieci i u dorosłych
- Jak zapobiegać owsicy i jak wygląda leczenie?
Sprawdź też:
Data publikacji: 2023-07-07
Data aktualizacji: 2023-07-07
Owsica — co to jest?
Współcześnie, dzięki dużej poprawie warunków sanitarnych w naszym kraju, zakażenia pasożytnicze są stosunkowo rzadkie. Do najczęstszych zaliczają się — owsica i lamblioza oraz świerzb i wszawica. Choć częstotliwość zakażeń pasożytniczych znacznie spadła, zagrożenie owsicą i lambliozą wydają się być wciąż aktualnym problem.
Przeprowadzone w Polsce badania ujawniły, że zakażenie owsicą dotyczyło ponad 15% dorosłych i prawie 40% dzieci między 7. a 14. rokiem życia. Zdarzało się również, że w badanych domach dziecka zarażonych było prawie 100% dzieci.
Szczyt zachorowań na owsicę przypada między 5. a 14. rokiem życia i najczęściej występuje u dzieci przebywających w dużych skupiskach — w żłobkach, przedszkolach, szkołach czy domach dziecka.
Przyczyną rozwoju owsicy jest zakażenie homoksenicznym, pasożytniczym nicieniem — owsikiem ludzkim (Enterobius vermicularis). Owsica prowadzi do inwazyjnej choroby jelita grubego, a u kobiet może doprowadzić do zakażenia układu rozrodczego. Owsica u kobiet najczęściej ogranicza się do pochwy i sromu, jednak może dotykać również macicy, jajników i jajowodów.
Owsica — jak można się zarazić?
Inwazyjną formą owsicy jest jajo, a rezerwuarem i źródłem zarażenia jest chory człowiek. Człowiek zakaża się owsicą gdy dojdzie do połknięcia jaj obecnych na zakażonych przedmiotach, brudnych rękach, jaja mogą być też zaaspirowane drogą inhalacyjną wraz z kurzem, choć jest to rzadkie.
Źródłem zakażenia mogą być przedmioty codziennego użytku — ręczniki, pościel, bielizna czy zabawki (stąd częste przypadki u dzieci w wieku przedszkolnym), często zdarzają się również przypadki samozakażenia i retroinwazji. Do retroinwazji dochodzi najczęściej u osób chorujących na przewlekłą owsicę i dochodzi do niej gdy część jaj owsika znajdujących się w okolicy odbytu przekształca się w larwy, które następnie ponownie przedostają się w takiej formie do jelita grubego.
Samica żyje około dwóch miesięcy i ma zdolność do produkcji 11 000 jaj dziennie. Jaja w środowisku wilgotnym i o umiarkowanej temperaturze mają zdolność do przeżywania nawet czterech tygodni, w środowisku suchym i o wysokiej temperaturze, okres ten skraca się do kilku dni.
Choroba jest zaraźliwa przez cały okres jej trwania, co może trwać nawet kilka miesięcy, zarażanie następuje również w przypadku braku objawów.
Źródłem zakażenia mogą być przedmioty codziennego użytku — ręczniki, pościel, bielizna czy zabawki (stąd częste przypadki u dzieci w wieku przedszkolnym), często zdarzają się również przypadki samozakażenia i retroinwazji. Do retroinwazji dochodzi najczęściej u osób chorujących na przewlekłą owsicę i dochodzi do niej gdy część jaj owsika znajdujących się w okolicy odbytu przekształca się w larwy, które następnie ponownie przedostają się w takiej formie do jelita grubego.
Samica żyje około dwóch miesięcy i ma zdolność do produkcji 11 000 jaj dziennie. Jaja w środowisku wilgotnym i o umiarkowanej temperaturze mają zdolność do przeżywania nawet czterech tygodni, w środowisku suchym i o wysokiej temperaturze, okres ten skraca się do kilku dni.
Choroba jest zaraźliwa przez cały okres jej trwania, co może trwać nawet kilka miesięcy, zarażanie następuje również w przypadku braku objawów.
Owsica — objawy
- rozdrażnienie;
- zaburzenia snu - bezsenność, nocne wybudzanie;
- objawy dyspeptyczne (wymioty, nudności, zgaga, bóle nadbrzusza);
- świąd, który ma tendencje do nasilania się w godzinach nocnych lub porannych i ból w okolicach odbytu;
- brak łaknienia;
- nadmierna pobudliwość;
- obgryzanie paznokci;
- bezsenność.
Rodzice dzieci, u których podejrzewają zakażenie pasożytnicze, często zgłaszają objawy zaobserwowane takie jak:
- bóle brzucha po posiłku;
- brak apetytu;
- drapanie w okolicach odbytu;
- zaburzenia snu i częste nocne wybudzanie;
- płaczliwość;
- moczenie nocne;
- zwiększona męczliwość podczas zabawy;
- zwiększony, nadmierny apetyt na słodycze.
Owsica — jak ją zdiagnozować?
W celu rozpoznania owsicy pobiera się wymaz z okolic odbytu, pobieranego przy pomocy przylepca celofanowego. Materiał do badania najlepiej pobrać rano, po przebudzeniu się, przed oddaniem kału oraz przed myciem.
Czułość badań powtórzonych kilkukrotnie sięga 90%.
Badania kału w kierunku owsicy nie są rekomendowane, ich wykrywalność szacuje się na kilka procent.
Czułość badań powtórzonych kilkukrotnie sięga 90%.
Badania kału w kierunku owsicy nie są rekomendowane, ich wykrywalność szacuje się na kilka procent.
Owsica — zapobieganie i leczenie
Najważniejszym sposobem zapobiegania rozprzestrzenianiu się owsicy jest częste mycie rąk — zwłaszcza przed przygotowywaniem i spożywaniem posiłków. Ważna jest również częsta i regularna zmiana pościeli, bielizny i ogólne przestrzeganie zasad higieny ciała.
Owsica bywa określana chorobą osób wspólnie mieszkających, a warunkiem skutecznego leczenia farmakoterapią są również zabiegi porządkowo-higieniczne.
W temperaturze pokojowej pasożyty te mają zdolność do przeżycia nawet 3 tygodni, dlatego w przypadku rozpoznania zakażenia u domownika, najczęściej dziecka, należy zadbać o wzmożoną czystość w mieszkaniu, zwłaszcza ubikacji i łazienki, kanap, dywanów i foteli.
Owsica bywa określana chorobą osób wspólnie mieszkających, a warunkiem skutecznego leczenia farmakoterapią są również zabiegi porządkowo-higieniczne.
W temperaturze pokojowej pasożyty te mają zdolność do przeżycia nawet 3 tygodni, dlatego w przypadku rozpoznania zakażenia u domownika, najczęściej dziecka, należy zadbać o wzmożoną czystość w mieszkaniu, zwłaszcza ubikacji i łazienki, kanap, dywanów i foteli.
Owsica — leki
W farmakoterapii owsicy wykorzystuje się najczęściej 3 leki:
- Mebendazol — w dawce 100 mg jednorazowo i kolejna dawka po dwóch tygodniach;
- Pyrantel w dawce jednorazowej 11 mg/kg masy ciała (nie więcej niż 1,0 g), kolejna dawka po dwóch tygodniach;
- Albendazol - 400 mg jednorazowo, powtórna dawka po dwóch tygodniach.
Bibliografia:
- Pomorska=Wesołowska M. (2019). Pasożyty jako czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych. Zakażenia XXI wieku. Vol. 2, Nr 2, s. 93-101.
Własienko A., Kuchar E. (2017). Diagnostyka, leczenie i profilaktyka najczęstszych chorób pasożytniczych u dzieci — problemy współczesnego pediatry i specjalisty medycyny rodzinnej. Lekarz POZ. Vol. 2, s. 154-160. - Kaleta P., Palacz-Wróbel M., Chajec Ł. (2018). Częstość występowania robaczyc u dzieci w wieku przedszkolnym — określenie czynników predysponujących. Med Rodz. Vol. 21, Nr 4, s. 315-321.
- Jasonek J., Szenborn L., Kuchar E. (2008). Praktyczne aspekty rozpoznawania i leczenia najczęstszych chorób pasożytniczych. Family Medicine & Primary Care Review. Vol. 10, Nr 3, s. 887-892.
- Hadaś E., Derda M. (2014). Pasożyty — zagrożenie nadal aktualne. Vol. 95, Nr 1, s. 6-13.
To badanie będzie pomocne:
Pakiet badań na pasożyty (owsiki, tęgoryjec dwunastnicy) - realizacja wysyłkowa
Cena online:
189.00 zł
Technologia badania:Real-time PCR
Czas oczekiwania na wynik:do 7 dni roboczych od dostarczenia próbki do laboratorium
