Kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 - jakie proporcje są odpowiednie?

Kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 - funkcje w organizmie oraz ich występowanie w pożywieniu

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 są, ze względu na pełnione funkcje, niezbędne w codziennej diecie każdego z nas. Organizm człowieka nie jest w stanie wytwarzać tych związków samodzielnie, konieczne jest więc dostarczanie ich wraz z pożywieniem.

Wśród kwasów omega-3 wyróżnia się kwas dokozaheksanowy (DHA), kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas α-linolenowy (ALA). Znajdują się one w tłustych rybach morskich, skorupiakach, orzechach włoskich, a także niektórych olejach roślinnych (np. oleju arachidowym i lnianym).

Omega-3 pełnią wiele bardzo istotnych funkcji w organizmie:

• są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania mózgu - zmniejszają ryzyko rozwoju depresji, a także choroby Alzheimera i Parkinsona,
• hamują procesy zapalne w organizmie - zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, układu kostno-stawowego czy nowotworów złośliwych,
• obniżają poziom trójglicerydów i cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL we krwi,
• wpływają na odpowiednie kształtowanie układu nerwowego u płodu - niemowlęta, które w okresie płodowym nie otrzymywały odpowiedniej ilości kwasów omega-3 od matki narażone są np. na problemy ze wzrokiem),
• zapewniają prawidłowe funkcjonowanie siatkówki oka, tym samym wzmacniając wzrok,
• zapobiegają powstawaniu zmian w jelicie grubym.Wśród kwasów tłuszczowych omega-6 wyróżnia się natomiast kwas linolowy (LA), kwas gammalinolenowy (GLA) czy kwas arachidonowy (AA). Źródłem omega-6 są oleje roślinne (np. słonecznikowy, kukurydziany), pestki słonecznika, dyni, sezamu, orzechy ziemne, migdały oraz awokado. Kwasy omega-6:

• odgrywają rolę w produkcji wielu hormonów,
• przyspieszają gojenie się ran,
• pobudzają wzrost włosów i komórek skóry,
• regulują metabolizm,
• pomagają zachować zdrowe kości,
• zapewniają prawidłową czynność układu rozrodczego,
• regulują ciśnienie krwi, a także pracę serca nerek i układu trawiennego,
• wspomagają leczenie chorób skóry, cukrzycy typu II, zaburzeń hormonalnych,
• nasilają stan zapalny, konieczne jest więc zachowanie prawidłowej równowagi pomiędzy tymi kwasami, a działającymi przeciwzapalnie kwasami Omega-3.

Omega-3 i omega-6 - odpowiednia proporcja pomiędzy nimi i skutki jej zaburzenia

Spożywanie produktów bogatych w wielonienasycone kwasy tłuszczowe jest bardzo korzystne dla naszego organizmu i stanu zdrowia, należy jednak zachować odpowiednią proporcję tych kwasów.

Stosunek kwasów omega-3 do omega-6 powinien mieścić się w przedziale od 1:1 (określany jako tzw. “złota proporcja”) do 1:5-6. Niestety, zazwyczaj dieta przeciętnego mieszkańca naszego kraju nie spełnia tych wymagań - przyjmujemy zbyt dużą ilość kwasów omega-6 działających prozapalnie, a zbyt małą ilość kwasów omega-3, hamujących stan zapalny.

Szacuje się, że stosunek kwasów omega-3 do omega-6 w diecie przeciętnego Polaka (opartej na produktach przetworzonych) wynosi ok. 1:12-1:20 - dlatego wielu lekarzy zaleca swoim pacjentom odpowiednią suplementację kwasami omega-3. Spowodowany nadmiarem kwasów omega-6 przewlekły stan zapalny w organizmie może bowiem doprowadzić do bardzo poważnych chorób, takich jak nowotwory złośliwe, choroby skóry (łuszczyca, łupież), choroby metaboliczne (np. cukrzyca), choroby układu krążenia czy układu nerwowego (np. choroba Alzheimera).