Kwasy tłuszczowe i ich funkcje w organizmie

Co to są kwasy tłuszczowe?

Tłuszcze to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych - ze względu na pochodzenie, tłuszcze można podzielić na roślinne i zwierzęce. Mogą one występować w formie stałej lub ciekłej - tłuszcze zwierzęce przyjmują zazwyczaj postać stałą (wyjątkiem jest tran), tłuszcze roślinne natomiast zwykle są cieczami (olej kokosowy jest wyjątkiem). Tłuszcze roślinne występują przede wszystkim w miąższu i nasionach owoców, tłuszcze zwierzęce znajdują się natomiast w wielu narządach lub obecne są jako izolowana tkanka tłuszczowa w organizmach zwierząt.

Kwasy tłuszczowe, wchodzące w skład tłuszczów, zbudowane są z atomów węgla, tlenu oraz wodoru. W zależności od liczby atomów węgla, kwasy tłuszczowe dzieli się na krótkołańcuchowe (<6 atomów węgla), średniołańcuchowe (8-14 atomów węgla) oraz długołańcuchowe (od 16 atomów węgla). Ze względu na obecność i liczbę wiązań podwójnych (nienasyconych) pomiędzy atomami węgla, kwasy tłuszczowe można natomiast podzielić na nasycone i nienasycone (jednonienasycone i wielonienasycone).

Kwasy tłuszczowe nasycone

Kwasy tłuszczowe nasycone nie tworzą żadnych podwójnych wiązań i różnią się od siebie liczbą atomów węgla w łańcuchu. Wśród nasyconych kwasów tłuszczowych wyróżnia się m.in. kwas palmitynowy, arachidowy, masłowy czy stearynowy. Tłuszcze nasycone, podobnie jak wszystkie tłuszcze, są źródłem energii dla organizmu, biorą udział w budowie błon komórkowych, są także niezbędne dla transportu i wchłaniania witamin A, D, E i K (są to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach). Badania wskazują ponadto, że nasycone kwasy tłuszczowe mogą również regulować wydzielanie hormonów i brać udział w reakcjach odpornościowych. Nie należy jednak zapominać, że tłuszcze nasycone mają ogromny wpływ na wzrost poziomu cholesterolu LDL (nazywanego złym cholesterolem) oraz cholesterolu całkowitego we krwi - taki stan predysponuje zaś do rozwoju wielu chorób, zwłaszcza schorzeń układu krążenia. W pożywieniu, źródłem tłuszczów nasyconych jest przede wszystkim mięso (wołowina, wieprzowina, jagnięcina), masło, smalec, mleko i pełnotłusty nabiał, olej palmowy, olej kokosowy, słodycze, ciasta czy wyroby czekoladowe.Kwasy tłuszczowe nienasycone

Kwasy tłuszczowe nienasycone uznawane są za dużo zdrowsze od kwasów nasyconych, kwasy te zazwyczaj występują w formie bezbarwnych cieczy. Pod względem budowy chemicznej cechują się one obecnością jednego lub większej liczby wiązań podwójnych pomiędzy atomami węgla - w zależności od liczby wiązań podwójnych, wyróżniamy kwasy jedno- i wielonienasycone.

Jednonienasycone kwasy tłuszczowe

Jednonienasycone kwasy tłuszczowe posiadają tylko jedno wiązanie podwójne - do tej grupy kwasów zalicza się m.in. kwas oleinowy, oleopalmitynowy czy erukowy. Badania wskazują, że jednonienasycone kwasy tłuszczowe odgrywają pozytywną rolę w profilaktyce miażdżycy, obniżając poziom cholesterolu LDL i cholesterolu całkowitego we krwi (natomiast nie zmniejszają poziomu cholesterolu HDL, określanego jako dobry cholesterol). Źródłem kwasów jednonienasyconych jest oliwa z oliwek, olej z awokado, olej z rzepaku, migdały, pistacje czy orzechy laskowe.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe odgrywają ogromną w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Do tej grupy należą niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe - omega 3 i omega 6. Ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować tych związków, należy więc dostarczać je wraz z pożywieniem.

Do kwasów z rodziny omega-3 zalicza się kwas eikozapentaenowy (EPA), kwas dokozaheksanowy (DHA) oraz kwas α-linolenowy. Pełnią one wiele bardzo istotnych funkcji, m.in. zapewniają prawidłową pracę mózgu, hamują procesy zapalne w organizmie, obniżają poziom trójglicerydów i cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL we krwi, zapobiegają powstawaniu zmian w jelicie grubym, wpływają na odpowiednie kształtowanie układu nerwowego u płodu, a także wzmacniają wzrok. Źródłem kwasów omega 3 są przede wszystkim tłuste ryby morskie, skorupiaki, orzechy włoskie, olej lniany czy olej arachidowy.

Do kwasów tłuszczowych z rodziny omega-6 zalicza się natomiast kwas linolowy (LA), kwas arachidonowy (AA) czy kwas gammalinolenowy (GLA). Kwasy omega 6 również są bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu - odgrywają one rolę w produkcji wielu hormonów, regulują metabolizm, przyspieszają gojenie się ran, pobudzają wzrost włosów i komórek skóry, pomagają zachować zdrowe kości, regulują ciśnienie krwi, a także pracę serca, układu pokarmowego i nerek, wspomagają leczenie chorób skóry, cukrzycy typu II, zaburzeń hormonalnych i zapewniają prawidłową czynność układu rozrodczego.

Omega 6 nasilają również stan zapalny, konieczne jest więc utrzymanie odpowiedniej równowagi pomiędzy kwasami z tej grupy, a kwasami z grupy omega 3, które działają przeciwzapalnie - stosunek kwasów omega 6 do omega 3 powinien mieścić się w przedziale od 1:1 do 5-6:1.

Źródłem kwasów omega 6 są jest olej słonecznikowy, pestki słonecznika, pestki dyni, orzechy ziemne, awokado oraz migdały.

Własny profil kwasów tłuszczowych można określić przy pomocy prostego badania Omega Test - dzięki któremu możliwe jest opracowanie indywidualnej diety oraz suplementacji odpowiadającej aktualnym potrzebom organizmu. Taka dieta na podstawie badania krwi umożliwi organizmowi prawidłowe funkcjonowanie.

Aktualizacja: 2018-10-25