Jak chronić się przed kleszczami?

Kleszcz to pasożyt żywiący się krwią, klasyfikowany jako pajęczak. Jednak w odróżnieniu od np. komarów kleszcze potrzebują więcej krwi. Występują w całej Europie, w Polsce najaktywniejsze są od marca do września. Ich długość to około 1-1,5 cm. Kleszcze posiadają cztery pary odnóży i mocno rozwinięty aparat gębowy przypominający wyglądem nożyczki, który ułatwia przyczepienie się do skóry i zasysanie krwi. Kleszcze dzieli się na twarde (posiadają twardy pancerz na grzbiecie) i miękkie (brak pancerza). Ukłucie przez kleszcza jest bezbolesne (w ślinie kleszcza obecny jest miejscowy środek znieczulający), jednak konsekwencje mogą być długotrwałe i mieć znaczący wpływ na nasze zdrowie.

Warto wprowadzić środki mające na celu zapobieganie ukąszeniom przez kleszcze takie jak:

• Unikanie chodzenia i siedzenia w miejscach, gdzie rośnie wysoka trawa, krzewy, zarośla, na łąkach lub w lesie. Kleszcze nie spadają z drzew. Badania przeprowadzone przez Państwowy Instytut Higieny wykazały, że kleszcze są obecne również w miastach w parkach.
• Zaleca się nosić jasne ubrania z długim rękawem, zakrywające jak największą powierzchnię ciała (np. nogawki spodni można włożyć w skarpety), kalosze lub inne wysokie buty. Na głowę warto włożyć czapkę lub kapelusz. Jasny kolor ubrań ułatwi nam zauważenie kleszcza i pozbycie się go, zanim zdąży przyczepić się do skóry.
• Używanie repelentów - wychodząc z domu, w miejsca gdzie możemy być narażeni na ukąszenie przez kleszcze, warto spryskać ubrania i odsłonięte części ciała sprayem odstraszającym kleszcze i insekty. Warto wybierać preparaty z dobrym składem, zawierające olejki eteryczne. Można również samodzielnie przygotować taki preparat, wykorzystując np. olejek goździkowy, lawendowy, z trawy cytrynowej, eukaliptusowy, tymiankowy lub paczulowy.
• Po powrocie do domu należy sprawdzić dokładnie ciało i włosy. Kleszcze mogą przemieszczać się po ciele i ubraniu w poszukiwaniu dogodnego dla siebie miejsca, miękkiego i dobrze ukrwionego są to np. okolice pach i genitaliów, miejsce pod kolanem, a u dzieci obszar głowy i szyi.
• Można rozważyć również szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.
• Przed kleszczami należy chronić również psy.

Jeśli zauważymy u siebie kleszcza, należy jak najszybciej go usunąć najlepiej za pomocą specjalnej pęsety, a miejsce ukłucia zdezynfekować alkoholem. W przypadku gdy w miejscu ukąszenia występuje rumień, miejsce jest zaczerwienione, bolesne lub nie jesteśmy w stanie samodzielnie pozbyć się kleszcza należy skontaktować się z lekarzem.

1. Diagnostyka i leczenie chorób przenoszonych przez kleszcze. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Przegląd Epidemiologiczny 2015;69:421-428.
2. https://www.kleszcze.info.pl/ [dostep online: 1.07.2021]