Co to jest reumatyzm?

Reumatyzm jest grupą schorzeń (obecnie około 200) charakteryzujących się przewlekłymi zmianami w obrębie tkanki łącznej. Choroby reumatyczne należą do grupy chorób autoimmunologicznych. Najbardziej znane schorzenia to toczeń, choroba zwyrodnieniowa stawów oraz RZS (reumatoidalne zapalenie stawów). Przyjmowane leki, infekcje i choroby przewlekłe zwiększają ryzyko reumatyzmu. Okres menopauzy u kobiet również może mieć wpływ na rozwój chorób reumatycznych.  

Reumatyzm palindromiczny to idiopatyczne, okresowe zapalenie stawów, które charakteryzuje się przemijającymi i nawracającymi epizodami trwającymi od kilku godzin do kilku dni i ustępującymi samoistnie. Reumatyzm palindromiczny dotyka przed rozpoznaniem RZS ponad 40% pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, co wskazuje na to, że poprzedza RZS.

Do symptomów chorób reumatycznych zalicza się ból, obrzęk i sztywność stawów, bóle reumatyczne pleców i szyi. Pacjenci z chorobami reumatologicznymi dość często doświadczają zaburzeń emocjonalnych: lęku, stresu, zmian nastroju oraz depresji.  Reumatyzm palindromiczny objawia się obrzękiem tkanek wokół stawów. Do najczęstszych schorzeń współistniejących w zapalnych chorobach reumatycznych należy osteoporoza. Szybkie wdrożenie leczenia w początkowej fazie choroby pozwala zapobiec lub zmniejszyć negatywne skutki zdrowotne.

Artretyzm to choroba układu kostno-stawowego, inaczej dna moczanowa lub podagra. Zaliczany jest do grupy chorób reumatycznych. Podejrzewa się go w przypadku bólu jednego lub kilku stawów, nasilającego się wraz z wiekiem. Artretyzm częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Główną przyczyną jest zmniejszenie wydalania kwasu moczowego przez nerki i jelita, co w konsekwencji prowadzi do jego podwyższonego poziom we krwi.

W większości przypadków choroby reumatyczne dotyczą osób starszych, jednak mogą one występować w różnych okresach życia, także w młodym wieku, w dzieciństwie i okresie dorastania. U młodzieży najczęściej występuje młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) będące chorobą autoimmunologiczną należącą do przewlekłych zapalnych układowych chorób tkanki łącznej. Epidemiologia MIZS powiązana jest z czynnikami genetycznymi i środowiskowymi.

Wyróżnia się 5 kryteriów rozpoznania reumatyzmu palindromicznego:

●     minimum sześć miesięcy krótkich i nawracających epizodów,

●     obserwacja przez lekarza minimum jednego napadu,

●     zajęcie trzech lub więcej stawów,

●     brak zmian radiograficznych,

●     wykluczenie innych zapaleń stawów i schorzeń.  

W diagnozowaniu chorób reumatycznych przydatne są testy laboratoryjne. Wykonanie 8 badań krwi wchodzących w skład pakietu reumatologicznego umożliwia wykrycie oraz określenie fazy choroby, a także odróżnienie reumatyzmu od dny moczanowej (artretyzmu).

Kalprotektyna to białko ostrej fazy wytwarzane przez neutrofile i monocyty podczas procesu zapalnego w organizmie. Wykorzystywana jest jako biomarker w chorobach zapalnych. Jej poziom może być pomocny w diagnostyce chorób reumatoidalnych, a podwyższone stężenie ma związek z niektórymi symptomami np. zapaleniem kłębuszkowym nerek czy zwłóknieniem płuc.

Podłoże chorób autoimmunologicznych, do których należą schorzenia reumatyczn, jest nieznane. Wiele badań potwierdza, że sposób odżywiania wpływa na odpowiedź immunologiczną organizmu, wzmacniając lub hamując procesy zapalne. Warto zadbać o odpowiednią ilość w diecie kwasów tłuszczowych omega-3 o działaniu przeciwzapalnym. Znajdziemy je głównie w tłustych rybach, olejach roślinnych, orzechach, nasionach oraz w suplementach diety. Dieta śródziemnomorska charakteryzuje się różnorodnością spożywanej żywności i działaniem przeciwzapalnym, przeciwutleniającym oraz prebiotycznym, dlatego może być korzystna dla osób z chorobami reumatycznymi.  

Zmiany w składzie mikroflory jelitowej powodują dysbiozę, czyli zaburzenie równowagi w jelitach wpływające na funkcje odpornościowe organizmu, co w konsekwencji zwiększa podatność na choroby autoimmunologiczne np. reumatoidalne zapalenie stawów. Modyfikacja składu mikroflory np. poprzez podawanie probiotyków może wpływać korzystnie na przebieg choroby.

●  Objawy, przyczyny, diagnostyka reumatoidalnego zapalenia stawów

●  Dieta przy reumatoidalnym zapaleniu stawów

●  Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów

1. Butbul-Aviel Y., Uziel Y., Hezkelo N. i wsp., Is palindromic rheumatism amongst children a benign disease? Pediatrics Rheumatology 2018;16,12.
2. Ometto, Francesca i wsp., Calprotectin in rheumatic diseases. Experimental biology and medicine 2017;242(8):859-873.
3. Paolino S., Pacini G., Patanè M. i wsp., Interactions between microbiota, diet/nutrients and immune/inflammatory response in rheumatic diseases: focus on rheumatoid arthritis. Reumatologia 2019;57(3):151-157.