Mutacja genu MTHFR - na czym polega ? Jaki ma wpływ na ciążę?

Gen MTHFR ma wpływ na tworzenie metylenotetrahydrofolianu reduktazy, enzymu biorącego udział w przemianach aminokwasów oraz w metylacji, czyli przekształcaniu jednej postaci kwasu foliowego - 5,10-metylenotetrahydrofolianem w inną zwaną 5-metylotetrahydrofolianem, pełniącą ważną rolę w przekształcaniu homocysteiny w metioninę. Metylacja odpowiada za przekształcenie kwasu foliowego i kobalaminy (witaminy B12) do ich aktywnych postaci, które zostaną wykorzystane przez nasz organizm.

   ●  MTHFR 677 CC (dwie kopie C, jedna kopia od każdego z rodziców);

   ●  MTHFR 677 CT (jedna kopia C od jednego rodzica, jedna kopia T od drugiego rodzica);

   ●  MTHFR 677 TT (dwie kopie T, jedna kopia od każdego z rodziców).

Istnieje również wiele innych wariantów genu MTHFR. Najczęstszym wariantem, czyli zmianą sekwencji DNA w genie MTHFR jest:   

   ●  C677T określana również jako MTHFR 677 C> T lub MTHFR 677 C → T. Szacuje się, że występuje u około     11-20% populacji. Osoby posiadające wariant MTHFR C677T mogą przetwarzać wszystkie formy folianów.

   ●  A1298C (MTHFR 1298A>C) - wpływa na obniżenie aktywności MTHFR.   

Genotyp MTHFR wpływa na ilość kwasu foliowego we krwi. O kwasie foliowym, czyli witaminie B9 słyszymy najczęściej w kontekście suplementacji dla kobiet w ciąży. Foliany to ważny składnik dla każdego dorosłego człowieka. Kwas foliowy jest witaminą egzogenną, czyli nie jest produkowany przez nasz organizm. Nie występuje również naturalnie w żywności, a otrzymywany jest w sposób syntetyczny. Niektóre produkty spożywcze np. mąka mogą być nim wzbogacane, jest również powszechnym składnikiem wielu suplementów diety. Natomiast do organizmu wraz ze spożywaną żywnością dostarczamy foliany - największe ilości znajdują się w zielonych warzywach liściach (np. jarmuż, szpinak, sałata), nasionach roślin strączkowych, produktach pełnoziarnistych, jajach i serach. Syntetyczny kwas foliowy jest lepiej wchłaniany w przewodzie pokarmowym w porównaniu z folianami.

Symptomy mogą być różne, w zależności od danego organizmu i posiadanego wariantu. U niektórych nie występują żadne objawy, u innych konsekwencje zdrowotne są poważne i długotrwałe. Mutacje w genie MTHFR mogą wiązać się z:

   ●  Hiperhomocysteinemią - wzrostem poziomu homocysteiny we krwi. Polimorfizm MTHFR C677T, niedobór kwasu foliowego i witaminy B12 korelują z podwyższonymi poziomami homocysteiny surowicy;

   ●  Chorobą metaboliczną - homocystynurią;

   ●  Nadkrzepliwością wrodzoną (trombofilią) i zakrzepicą, czyli zaburzonymi procesami krzepnięcia krwi powodującymi zakrzepy naczyń krwionośnych;

   ●  Zwiększonym ryzykiem wad cewy nerwowej u płodu - są to wrodzone wady pojawiające się podczas rozwoju mózgu i rdzenia kręgowego np. ciężkie wady wrodzone mózgu, rozszczep kręgosłupa;

   ●  Zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych;

Nawracające poronienia i wady cewy nerwowej u dziecka potencjalnie mogą być związane z mutacjami w genie MTHFR. Organizm ciężarnej kobiety z mutacją MTHFR nie przyswaja dobrze kwasu foliowego, który wpływa na stabilność materiału genetycznego płodu.  

Kobiety w wieku rozrodczym i planujące ciążę lub ciężarne powinny spożywać odpowiednią ilość kwasu foliowego tj. 400 mikrogramów (mcg) dziennie w celu zapobiegania wadom cewy nerwowej płodu. Jak wykazały badania kobiety z każdym z genotypów MTHFR, które spożywają zalecaną dawkę kwasu foliowego, zwiększają jego poziom we krwi do odpowiedniego poziomu, zapobiegającego wadzie cewy nerwowej u rozwijającego się płodu. Alternatywą u kobiet z mutacją MTHFR może być suplementacja metafoliny czyli soli wapniowej kwasu L-5-metyltetrahydrofoliowego (L-5-MTHF) będącej zredukowaną i bioaktywną formą folianów.

Świadomość swoich predyspozycji genetycznych umożliwia wczesne wprowadzenie działań profilaktycznych, zapobiegających negatywnym skutkom zdrowotnym. Badanie może być pomocne gdy:

   ●  Występują dolegliwości zdrowotne związane z układem krążenia i/lub epizody zakrzepicy;

   ●  Bliscy członkowie rodziny są nosicielami mutacji genu MTHFR, która może być dziedziczona;

   ●  Poronienie lub poronienia nawracające - mutacje zwiększają ryzyko poronień.   

• Badanie genetyczne genu MTHFR sprawdza mutacje C677T i A1298C co pozwala na określenie predyspozycji m.in. do zaburzeń metabolizmu kwasu foliowego, hiperhomocysteinemii, zakrzepicy i trombofilii.  

• Pakiet badań w kierunku zakrzepicy - badane są 4 geny, w tym MTHFR  

• Pakiet badań w kierunku zakrzepicy wraz z konsultacją z lekarzem genetykiem  

• Badanie ryzyka i przyczyn poronień samoistnych   

• Zakrzepica u kobiet w ciąży  
• Poronienia samoistne - przyczyny, przebieg,zapobieganie
• Badania genetyczne po poronieniach  

1. Banyś K., Knopczyk M., Bobrowska-Korczak B., Znaczenie kwasu foliowego dla zdrowia organizmu człowieka. Farmacja Polska 2020;76(2): 79-87.
2. Jarosz M. i wsp., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Wyd. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020.
3. Ni J. i wsp., Association between the MTHFR C677T polymorphism, blood folate and vitamin B12 deficiency, and elevated serum total homocysteine in healthy individuals in Yunnan Province, China. Journal of the Chinese Medical Association 2017; 80(3): 147-153.
4. https://www.cdc.gov/ [dostęp online: 07.06.2021]