Zapalenie trzustki - objawy, leczenie, przyczyny. Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są objawy ostrego zapalenia trzustki (OTZ)?
- Czynniki ryzyka rozwoju (OTZ) i możliwe powikłania
- Leczenie ostrego zapalenia trzustki (OTZ)
- Przewlekłe zapalenie trzustki (PTZ) przyczyny rozwoju, objawy, leczenie
Data publikacji: 2023-01-23
Data aktualizacji: 2023-01-23
Trzustka odpowiada za dwie bardzo ważne funkcje naszego organizmu — produkuje hormony odpowiedzialne za regulowanie poziomu glukozy we krwi — insulinę, glukagon i somatostatynę, oraz wytwarza i dostarcza do przewodu pokarmowego enzymy odpowiedzialne za trawienie pokarmu — m.in. lipazę i amylazę. W wyniku działania różnych czynników może dojść do rozwoju ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki.
Ostre zapalenie trzustki (OZT)
Ostre zapalenie trzustki pojawia się nagle i ma gwałtowny przebieg, w przeciwieństwie do przewlekłego zapalenia trzustki, w OZT uszkodzenie trzustki szybko postępuje. Większość przypadków ostrego zapalenia trzustki ma łagodny przebieg, ciężkie ostre zapalenie trzustki dotyczy 15-25% wszystkich przypadków. Ciężka postać ostrego zapalenia trzustki przybiera postać ciężkiej, ogólnoustrojowej choroby, która może prowadzić do powikłań innych narządów i obarczona jest wysoką śmiertelnością.
Osoba z ostrym zapaleniem trzustki doświadcza bardzo silnego bólu, w pierwszym rzucie leczenia kluczowe jest zatem wprowadzenie skutecznego leczenia przeciwbólowego. Jeśli u chorego rozwija się niewydolność wielonarządowa, jego leczenie powinno się odbywać na oddziale intensywnej terapii.
Do zakażenia trzustki dochodzi gdy bakterie ze światła jelita grubego trafiają do krwiobiegu i następnie, wtórnie, trafiają do trzustki. Do rozwoju zakażenia przyczyniają się czynniki takie jak spowolniona perstaltyka przewodu pokarmowego, ogólnoustrojowe zaburzenia immunologiczne, przerwana szczelność błony śluzowej jelit.
Śmiertelność z powodu ostrego zapalenia trzustki (OZT) szacuje się na 2-5%, jednak jeśli dochodzi do rozwoju powikłań wielonarządowych lub uogólnionych, śmiertelność wzrasta do 20. a nawet 30%.
Ostre zapalenie trzustki (OZT) objawy — jak je rozpoznać?
- Ostry i silny ból brzucha, często towarzyszą mu również mdłości i wymioty;
- co najmniej 3-krotnie podwyższona lipaza lub amylaza;
- nieprawidłowy obraz w USG, tomografii komputerowej lub w rezonansie magnetycznym.
Ostre zapalenie trzustki (OZT) czynniki ryzyka rozwoju OZT
- kamica żółciowa;
- spożywanie alkoholu;
- urazy jamy brzusznej;
- działanie niepożądane leków — np. po azatioprynie;
- dziedziczne zapalenie trzustki;
- wady wrodzone trzustki;
- guzy trzustki;
- pomiary parametrów wskazujące na zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS), takie jak m.in.: podwyższone tętno, szybki i płytki oddech, gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza, podwyższone leukocyty, stężenie azotu mocznika we krwi powyżej 20 mg/dl, podwyższony hematokryt, kreatynina powyżej normy.
Ostre zapalenie trzustki (OZT) leczenie
- Intensywne nawadnianie jest kluczowym postępowaniem w ostrym zapaleniu trzustki i od niego powinno rozpoczynać się leczenie. Szczególną korzyść przynosi nawadnianie rozpoczęte w ciągu pierwszej doby. Płynoterapia w OZT polega na przetaczaniu izotonicznego roztworu krystaloidów w ilości od 250 do 500 ml na godzinę. Ponieważ intensywne nawadnianie wiąże się z ryzykiem powikłań, w trakcie procedury monitoruje się wydolność innych narządów oraz równowagę elektrolitową u pacjenta;
- farmakoterapia zakażenia — ostre zapalenie trzustki wiąże się z występowaniem stanu zapalnego, stąd kolejną strategią leczenia OZT jest leczenie zakażenia bakteryjnego, najczęściej wywoływanego przez bakterie Gram-ujemne (-), przy czym wprowadzenie profilaktycznej antybiotykoterapii nie jest zalecane, antybiotyki wprowadza się jeśli zakażenie przenosi się na inne narządy lub stan pacjenta pogarsza się;
- leczenie ostrego bólu — jeśli brak jest przeciwwskazań, do podawania opioidowych leków przeciwbólowych rekomendowane jest założenie cewnika założonego do przestrzeni zewnątrzoponowej, metoda ta jest korzystna ze względu na możliwość dłuższego stosowania silnych opioidów przy jednoczesnej redukcji ryzyka rozwoju uzależnienia;
- leczenie ewentualnych powikłań — intubacja i mechaniczna wentylacja jeśli dochodzi do niewydolności oddechowej, leczenie nerkozastępcze jeśli dochodzi do ostrej niewydolności nerek, leczenie chirurgiczne jeśli doszło do ostrego zapalenia dróg żółciowych.
Ostre zapalenie trzustki (OZT) powikłania
- sepsa — jest najpoważniejszym powikłaniem ogólnoustrojowym martwicy lub ropnia trzustki;
- SIRS — uogólniona reakcja zapalna;
- niewydolność nerek;
- niedokrwienie jelit i zakażenie otrzewnej.
Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) - objawy, czynniki ryzyka, powikłania
Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) to choroba o podłożu zapalnym, w której na skutek toczącego się i postępującego zapalenia miąższu trzustki, dochodzi do włóknienia oraz zaniku miąższu trzustki, a w efekcie do postępującej niewydolności wewnątrzwydzielniczej i zewnątrzwydzielniczej trzustki.
Szacuje się, że w Polsce przewlekłe zapalenie trzustki (OZT) dotyka 5 przypadków na 100 tysięcy mieszkańców. Etiologia ostrego zapalenia trzustki (OZT) nie jest dotychczas rozpoznana, jednak alkohol stanowi bardzo ważny czynnik ryzyka.
Kluczowym objawem przewlekłego zapalenia trzustki jest ból brzucha, który najczęściej ma charakter napadowy i występuje w postaci nawracających epizodów bólowych, zwykle nie przekraczających 10 dni i przeplatanych okresami remisji, które mogą trwać od 1 do 2 miesięcy.
Postępująca niewydolność trzustki prowadzi do zaburzeń trawienia i wchłaniania oraz cukrzycy. Jednak najważniejszym powikłaniem przewlekłego zapalenia trzustki jest rak trzustki - ryzyko zachorowania na raka trzustki u osób z dziedzicznym przewlekłym zapaleniem trzustki wzrasta nawet 50-70. krotnie!
Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) leczenie i łagodzenie objawów
- Rzucenie palenia zmniejsza dolegliwości bólowe i częstotliwość występowania powikłań;
- w alkoholowym zapaleniu trzustki abstynencja alkoholowa zmniejsza dolegliwości bólowe, spowalnia postęp choroby i wydłuża przeżycie;
- jeśli utrzymuje się ciężka biegunka tłuszczowa, można okresowo ograniczyć podaż tłuszczy w diecie;
- terapia susbtytucyjna enzymów — preparaty w formie kapsułek dojelitowych, które mają wysoką zawartość lipazy (min. 25000 jednostek lipazy), stosowane podczas każdego posiłku;
- paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne w leczeniu bólu w przewlekłym zapaleniu trzustki;
- jeśli doszło do rozwoju cukrzycy jako powikłania PTZ, stosuje się takie samo leczenie jak w przypadku cukrzycy typu 1 i cukrzycy typu2;
- leczenie endoskopowe i/lub chirurgiczne.
Bibliografia:
- Rupniewska-Ładyko A., Zielińska-Borkowska U. (2014). Leczenie ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki. Postępy Nauk Medycznych. Vol. 27, Nr 8, s. 592-596.
- Rogowska A. (2014). Ostre zapalenie trzustki. Postępy Nauk Medycznych. Vol. 27, Nr 1, s. 17-23.
- Żuk K. i in. (2011). Zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne w przewlekłym zapaleniu trzustki. Rekomendacje Grupy Roboczej Konsultanta Krajowego w dziedzinie Gastroenterologii i Polskiego Klubu Trzustkowego. Przegląd Gastroenterologiczny. Vol. 6, Nr 6, s. 339-352.
- Sporek M. i in. (2015). Przewidywanie ciężkiego przebiegu ostrego zapalenia trzustki — wybrane skale i markery laboratoryjne użyteczne we wczesnej fazie rozwoju choroby. Przegląd Lekarski. Vol. 72, Nr 5, s. 263-267.
To badanie będzie pomocne:
CA 19-9 - marker raka trzustki
Cena w placówce
62.90 zł
Cena online:
55.00 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
