Hipercholesterolemia
to przewlekłe zaburzenie gospodarki lipidowej organizmu charakteryzujące się
podwyższonym poziomem cholesterolu we krwi. Głównymi krążącymi lipidami w
organizmie człowieka są cholesterol, trójglicerydy (triacyloglicerole) i
fosfolipidy. Cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania
organizmu, bierze udział m.in. w syntezie hormonów. Około 80% cholesterolu
wytwarzane jest w organizmie, reszta pochodzi z pożywienia. Częstość występowania hipercholesterolemii wzrasta wraz z wiekiem.
Hipercholesterolemia
nie daje żadnych objawów. Zdiagnozować ją pozwalają badania laboratoryjne z
krwi (lipidogram), które oceniają stężenie trójglicerydów (TG), cholesterolu
całkowitego (TC) oraz jego frakcji LDL i HDL.
Hipercholesterolemia
zwiększa ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych: choroby wieńcowej, zawału
serca, udaru mózgu oraz nawet zgonu.
Genetyczna
hipercholesterolemia rodzinna
Hipercholesterolemia rodzinna (ang. familial hypercholesterolemia, w
skrócie FH) jest zaburzeniem dziedziczonym od jednego z rodziców,
najczęściej spowodowanym dominującymi autosomalnymi mutacjami w genie LDLR,
kodującym receptor LDL. Heterozygotyczna
rodzinna hipercholesterolemia (HeFH) występuje u około 1 na 250 do 1 na 500
osób. Natomiast homozygotyczna rodzinna hipercholesterolemia (HoFH) jest bardzo
rzadka (1 na 300 000 do 1 na 500 000).
FH wpływa na metabolizm cząsteczek lipoprotein
o małej gęstości (LDL) i charakteryzuje się ich podwyższonym od urodzenia
poziomem, co w konsekwencji prowadzić do rozwoju chorób układu krążenia takich
jak choroba niedokrwienna serca.
Jak
rozpoznać hipercholesterolemię rodzinną?
Do kryteriów diagnostycznych
hipercholesterolemii rodzinnej zalicza się:
● Podwyższony poziom cholesterolu
całkowitego oraz LDL;
● Dodatni rodzinny wywiad w kierunku
hipercholesterolemii;
● Choroby układu krążenia w młodym
wieku w bliskiej rodzinie;
● Potwierdzona badaniami
genetycznymi mutacja LDLR.
HeFH można zdiagnozować już w dzieciństwie.
Badania przesiewowe wykonywane u niemowląt i małych dzieci np.
INFANO
pozwalają na wczesne wykrycie hipercholesterolemii i wprowadzenie leczenia oraz
działań profilaktycznych zapobiegających negatywnym skutkom zdrowotnym.
Leczenie
i zapobieganie hipercholesterolemii
Pacjentom z hipercholesterolemią lekarz może
zalecić leczenie farmakologiczne. Jeśli poziom cholesterolu nie jest zbyt
wysoki i jednocześnie nie ma wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego wystarczyć
może aktywność fizyczna, zmiana stylu życia i sposobu żywienia.
Wprowadzenie działań prewencyjnych może
zapobiec hipercholesterolemii:
● Odpowiednia dieta,
● Umiarkowana i regularna aktywność
fizyczna,
● Prawidłowa masa ciała,
● Unikanie używek (papierosów,
alkoholu),
● Profilaktyczne badania
lipidogramu.
Zalecenia
dietetyczne w hipercholesterolemii
Pacjenci z hipercholesterolemią powinni
ograniczać spożywanie cholesterolu i tłuszczy trans oraz nasyconych, które
znajdują się one głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego: maśle, mleku i
produktach mlecznych, jajach, mięsie, podrobach oraz w oleju kokosowym.
Podaż tłuszczów w tym nasyconych (NKT) znacząco
wzrosła w ostatnich dekadach, zwłaszcza w krajach Zachodnich. Wiąże się to głównie z łatwiejszym dostępem i
szerokim wyborem żywności wysokoprzetworzonej. Należy ograniczyć także
węglowodany proste. Warto włączyć do diety świeże warzywa i owoce, produkty
pełnoziarniste, orzechy oraz oleje tłoczone na zimno bogate w wielonienasycone
kwasy tłuszczowe. Osobom z nadwagą lub otyłym zaleca się utratę wagi.
Jak mądrze schudnąć?
Nutraceutyki zaliczane są obecnie do tej samej
kategorii co suplementy diety. Jednak w przeciwieństwie do suplementów nie
tylko uzupełniają dietę, ale również pomagają zapobiegać lub leczyć niektóre
problemy zdrowotne i choroby.
Przy hipercholesterolemii pomocne mogą być:
● Błonnik pokarmowy - utrudnia
wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego,
● Sterole i stanole roślinne -
zalecana dawka ograniczająca wchłanianie cholesterolu i obniżająca jego poziom
w osoczu to 2g dziennie,
● Beta-glukan - obniża poziom
cholesterolu. Znajduje się w m.in. zbożach i produktach zbożowych, grzybach
oraz w suplementach diety,
●
Polifenole - substancje znajdujące
się w produktach pochodzenia roślinnego, głównie w zielonej herbacie, owocach i
warzywach,
● Ekstrakt z czerwonego drożdżowego
ryżu fermentowanego zawierający sterole, izoflawony oraz monokolinę K
obniżającą stężenie cholesterolu LDL,
● Berberyna - wpływająca na
obniżenie poziomu cholesterolu w osoczu.
Powiązane
tematy: