Bilirubina - normy, dlaczego jest podwyższona?
Z artykułu dowiesz się:
- Bilirubina - jakie ma działanie w organizmie?
- Podwyższona bilirubina - jakie są przyczyny?
- Wysoka bilirubina u noworodków - przyczyny
- Bilirubina- jakie są normy i jak się przygotować do badania?
- Bilirubina pośrednia, bezpośrednia i całkowita - jak interpretować wyniki?
Bilirubina stanowi ostateczny produkt rozpadu hemoglobiny i jest markerem diagnostycznym chorób wątroby i zaburzeń krwi. Jej złożony metabolizm ma istotne znaczenie dla procesów związanych z metabolizmem leków. Bilirubina pochodzi z obecnego w hemoglobinie hemu (ok. 20% pochodzi z białek hemu, np. izoenzymów cytochromu P450), uwalniana jest podczas rozpadu starzejących się erytrocytów.
Powstaje w śledzionie, szpiku kostnym oraz komórkach wątrobowych Kupffera. W ciągu doby w organizmie zdrowego człowieka powstaje około 250 do 300 mg bilirubiny (u noworodków normy są wyższe).
Choć zbyt wysokie stężenie bilirubiny może mieć toksyczne działanie (w szczególności dla noworodków), ostatnie badania wskazały, że bilirubina niezwiązana ma silne działanie przeciwutleniające, a nawet, że łagodna hiperbilirubinemia może wykazywać korzystny wpływ dla zdrowia.
Mikroflora jelitowa redukuje bilirubinę w urobilinogen. Obecność bilirubiny we krwi to naturalne fizjologiczne zjawisko, jeśli zaś podczas rutynowego badania ogólnego moczu wynik wskaże na obecność bilirubiny w moczu, można podejrzewać proces chorobowy (najczęściej choroby wątroby).
Kiedy wzrasta poziom bilirubiny, w organizmie dochodzi do rozwoju żółtaczki. Do najbardziej charakterystycznych objawów wysokiej bilirubiny zalicza się zażółcenie błon śluzowych, skóry oraz żółte zabarwienie twardówki, co wynika z odkładania się bilirubiny w tkankach.
Stopień zażółcenia zależy od wysokości stężenia bilirubiny w organizmie.
Bilirubina – działanie:
- odpowiada za sygnalizację komórkową, działaniem przypominając hormony;
- moduluje metabolizm;
- wykazuje działanie przeciwutleniające, redukując skutki stresu oksydacyjnego;
- bierze udział w regulacji odporności;
- według coraz liczniejszych badań łagodna hiperbilirubinemia, niemająca związku z chorobą, może mieć wpływ redukcyjny na choroby cywilizacyjne, zwłaszcza te dotyczące układu sercowo-naczyniowego, korelację wykazano również dla niższej otyłości, mniejszego ryzyka zespołu metabolicznego czy chorób wątroby;
- lekko podwyższony poziom bilirubiny pomaga tłumić reakcję immunologiczną oraz wydłużyć tolerancję na przeszczepione komórki wysp trzustkowych;
Bilirubina podwyższona – hiperbilirubinemia – przyczyny:
- gruźlica;
- nadużywanie alkoholu;
- marskość wątroby;
- żółtaczka pooperacyjna, nazywana również „zespołem przeciążenia” – np. po resekcji części wątroby, kiedy pozostawiono jej zbyt mały kawałek i organizm rozpoczyna nadprodukcję bilirubiny w celu kompensacji, ma charakter przejściowy;
- choroby tarczycy;
- niewydolność serca;
- choroby hemolityczne;
- mutacja genetyczna G6PD (często występująca w populacji niemowląt pochodzenia afrykańskiego i śródziemnomorskiego);
- gen UGT1A1 posiada ponad 50 polimorfizmów i mutacji korelujących z ciężką hiperbilirubinemią
- zespół Gilberta;
- rzadko: zespół Dubina Johnsona lub zespół Rotora;
- żółtaczka u noworodka.
Hiperbilirubinemia u noworodków
Noworodki mają większą masę hemoglobiny, a co za tym idzie zwiększoną produkcję bilirubiny, ponadto niedostatecznie rozwinięta flora bakteryjna sprawia, że mniejszy jest efekt rozpadu bilirubiny. Podwyższony poziom bilirubiny u noworodków jest zatem reakcją naturalną, fizjologiczną. Kiedy jednak nakładają się na nią różne czynniki, takie jak odżywianie, pochodzenie etniczne czy posiadane warianty genetyczne może dojść do zwiększenia poziomu bilirubiny do wskaźników o charakterze toksycznym.
Hiperbilirubinemia u noworodków jest groźnym zjawiskiem, może wykazywać bowiem toksyczne działanie, szczególnie na układ nerwowy. Do najczęstszych powikłań hiperbilirubinemii u noworodków zalicza się upośledzenie funkcji słuchowych, umysłowych lub motorycznych. Neurotoksyczny poziom bilirubiny mieści się w wartościach powyżej 20 µmg/dl (340 µm), chociaż działanie neurotoksyczne spotyka się również przy niższych stężeniach.
Badanie bilirubiny – kiedy wykonać i jak się przygotować?
Kiedy oznacza się stężenie bilirubiny:
- żółtaczka,
- zakażenie wirusem zapalenia wątroby;
- sprawdzenie funkcjonowania wątroby;
- niedokrwistość hemolityczna;
- podejrzenie uszkodzenia wątroby na wskutek zatrucia.
(między 7 a 10). Wyróżnia się dwa rodzaje hiperbilirubinemii – bezpośrednią, w której przeważa bilirubina sprzężona, oraz hiperbilirubinemii pośredniej, w której dominuje bilirubina wolna.
Dla poszczególnych schorzeń ma to znaczenie diagnostyczne (jak np. w przypadku cholestazy wewnątrzwątrobowej, w chorobie tej występuje przewaga bilirubiny sprzężonej), w innych zaś oznaczenie bilirubiny całkowitej z przewagą bilirubiny wolnej (której poziom wzrasta w przypadku marskości wątroby czy zespole Gilberta).
- Gdy wzrasta poziom bilirubiny pośredniej (niesprzężonej) mowa o żółtaczce przedwątrobowej, której podłożem jest najczęściej niedokrwistość hemolityczna, poważne oparzenia, sepsa i ciężkie zakażenia, toksoplazmoza.
- Podwyższenie bilirubiny bezpośredniej (sprzężonej) wskazuje na żółtaczkę pozawątrobową, która wynika najczęściej z zaburzeń w przepływie żółci - kamicy żółciowej i zapaleniu dróg żółciowych, raku trzustki.
- Jednoczesny wzrost bilirubiny pośredniej i bezpośredniej to hiperbilirubinemia mieszana, wskazuje na żółtaczkę wewnątrzwątrobową i wskazuje na uszkodzenia wątroby - zakażenia wirusowe, marskość wątroby czy kiła.
Bilirubina normy:
Normy dla bilirubiny całkowitej - 3,42-20,6 µmol/l:
- u noworodków – w pierwszym dniu życia norma wynosi nawet do 68 µmol/l i stopniowo spada, w trzecim dniu wynosząc do 17 µmol/l
- bilirubina pośrednia – 3,4-12 µmol/l
- bilirubina bezpośrednia – 1,7-5,1 µmol/l
- podwyższona bilirubina może być związana również z ciążą
Bibliografia:
1. Fevery J. (2008). Bilirubin in clinical practice: a review. Liver International. Vol. 26, Nr 5, s. 592-605.
2. Vitek L., Tiribelli C. (2021). Bilirubin: The yellow hormone? J Hepatol. Vol. 75, Nr 6,
s. 1485–1490.
3. Yao Q. i in. (2019). Pharmacological actions and therapeutic potentials of bilirubin in islet transplantation for the treatment of diabetes. Pharmacol Res. Vol. 145, Nr 104-110.
4. Hansen T., Wong R. J., Stevenson D. Molecular Physiology and Pathophysiology of Bilirubin Handling by the Blood, Liver, Intestine, and Brain in the Newborn. Physiol Rev. Vol. 100, Nr 3,
s. 1291-1346.
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29409713/
Aktualizacja: 2022-06-17
Data publikacji: 2022-06-15
Zespół Gilberta
214.00 złna stronie
269.00 złw placówce
269.00 złw placówce
Technologia badania:
PCR
PCR
Czas oczekiwania na wynik:
do 25 dni roboczych
do 25 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
Masz pytania?
Zadzwoń, a chętnie na nie odpowiemy
