Urobilinogen w moczu - dlaczego jest podwyższony?

Urobilinogen to jeden z podstawowych parametrów ocenianych w ramach ogólnego badania moczu. Badanie ogólne moczu bowiem nie tylko pozwala na ocenę ogólnego stanu zdrowia pacjenta (profilaktycznie badanie moczu należy wykonywać co 2-3 lata), ale daje również możliwość wykrycia stanów zapalnych, chorób nerek, wątroby jak i zaburzeń metabolicznych. Podwyższony poziom urobilinogenu w moczu stanowi bardzo czuły wskaźnik procesów degeneracyjnych wątroby (Jakie badania na wątrobę warto zrobić?), takich jak m.in. stłuszczenie, wirusowe zapalenie wątroby czy marskość. Gdy pacjent zgłasza lekarzowi objawy takie jak nagła zmiana barwy moczu z żółtej na brązową, lub inne objawy, które mogą wskazywać na występowanie chorób wątroby i dróg żółciowych, lekarz zaleca badanie stężenia urobilinogenu w moczu.

Urobilinogen to fizjologiczny składnik moczu, powstaje w świetle przewodu pokarmowego, gdzie bakterie jelitowe (Mikrobiota i mikrobiom - jakie mamy bakterie w jelitach?) przekształcają bilirubinę w urobilinogen. Powstały urobilinogen trafia następnie krążeniem wrotnym do wątroby, skąd w niewielkich ilościach, wraz z krwią jest dostarczany do nerek.

O czym świadczy podwyższony urobilinogen w moczu?

• W początkowej fazie wirusowego zapalenia wątroby dochodzi do wzrostu stężenia urobilinogenu wydalanego z moczem, poziom ten spada do zera w okresie rozwoju choroby, by ponownie wzrosnąć w jej końcowym stadium;
• żółtaczka hemolityczna;
• marskość wątroby;
• kamica żółciowa;
• wrodzona hiperbilirubinemia;
• toksyczne uszkodzenia wątroby i ropień wątroby;
• choroby zapalne jelit;
• niewydolność krążenia;
• gorączka;
• ostry przebieg chorób zakaźnych.

Interpretacja wyników a normy badania moczu — jak ocenić poziom urobilinogenu?

Poziom urobilinogenu bada się w ramach ogólnego badania moczu. W ramach tego badania ocenia się właściwości fizyczne próbki moczu pacjenta, takie jak: ciężar właściwy moczu, odczyn moczu, osad moczu poddawany ocenie mikroskopowej, gęstość względna moczu, kolor moczu. Oprócz właściwości fizycznych wynik badania moczu uwzględnia także ocenę właściwości chemicznych oddanej próbki i sprawdza, czy w badanej próbce występują następujące związki: bilirubina, urobilinogen, glukoza, ciała ketonowe, białko. Związki te nie występują, lub występują w śladowych ilościach w próbce moczu zdrowej osoby.

Próbując pokusić się o interpretację wyników badania, warto być jednak ostrożnym, wyniki fałszywie dodatnie mogą wynikać z użycia nieodpowiedniego naczynia do pobrania próbki (np. po starym syropie), stosowanych leków, które mogą powodować fałszywie dodatnie wyniki, jak i mieć charakter okresowy — na zwiększone wydalanie urobilinogenu wpływ może mieć duży wysiłek fizyczny, tłuste, obfite posiłki czy miesiączka. Nieprawidłowy wynik badania urobilinogenu wymaga pogłębionej diagnostyki — przyczyn poszukuje się w parametrach oceniających funkcjonowanie wątroby (np. próby wątrobowe), czy morfologia krwi, która potwierdzi lub wykluczy występowanie niedokrwistości, wynikającej ze zwiększonej hemolizy czerwonych krwinek.

Prawidłowe wartości stężenia urobilinogenu mieszczą się w przedziale 0-4 mg/dl.

Niski poziom urobilinogenu oznacza prawdopodobieństwo dysbiozy jelitowej i wyjałowienia mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego lub żółtaczki mechanicznej.

Wysoki poziom stężenia urobilinogenu w ciąży

U kobiet ciężarnych jedną z najczęstszych przyczyn tzw. ostrego brzucha jest ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego na tle kamicy. Ryzyko wystąpienia kamicy pęcherzyka żółciowego wzrasta wraz z wiekiem i rośnie z każdą kolejną ciążą, inne czynniki ryzyka to wysokie BMI i występowanie kamicy u krewnych.

Na kamicę pęcherzyka żółciowego bardziej narażone są również ciężarne, u których stwierdzono cholestaze ciążową. Cholestaza ciążowa to dość częsta przypadłość — dotyczy nawet 4% wszystkich ciężarnych, ma związek z podwyższonym poziomem progesteronu i estrogenów, szczególnie w 3 trymestrze ciąży. Cholestazie ciężarnych najczęściej towarzyszy uciążliwy świąd skóry (bez występującej wysypki) nasilający się w godzinach nocnych, zwiększona aktywność transaminaz ASPAT i ALAT. W większości przypadków cholestaza ma łagodny przebieg i ustępuje w ciągu kilku tygodni po porodzie (w kolejnej ciąży wzrasta jednak ryzyko ciężkiego przebiegu tego schorzenia).

Jak się przygotować do badania poziomu urobilinogenu w moczu ?

Do badania moczu należy wykorzystać mocz nocny, pierwszy strumień moczu należy oddać do toalety, następnie środkowy strumień moczu skierować do jałowego, jednorazowego pojemnika, zebraną próbkę należy jak najszybciej przekazać do laboratorium.

Bibliografia:

1. Marcinkowska-Suchowierska E. (2007). Badanie moczu z oceną wydolności nerek – niedoceniany element diagnostyki w praktyce lekarza rodzinnego. Borgis — Postępy Nauk Medycznych. Nr 4, s. 119-124.
2. Bil-Lula I. (2019). Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej dotyczące badania upostaciowanych elementów moczu w medycznym laboratorium diagnostycznym. Diagn Lab. Vol. 55, Nr 3, s. 145-198.
3. Stukan M. i in. (2013). Zapalenie wyrostka robaczkowego i choroby pęcherzyka żółciowego jako stany ostre wymagające pilnej interwencji chirurgicznej u kobiet w ciąży. Ginekol Pol. Nr 84, s. 1045-1050.
4. Sobocińska-Mirska A. i in. (2010). Napadowa zimna hemoglobinuria — analiza 10 przypadków. Borgis — Nowa Pediatria. Nr 1, s. 21-27.