Testy alergiczne z krwi - na czym polegają?

Jakie testy alergiczne z krwi można wykonać?

• Panel pokarmowy – sprawdź badanie ❱
• Panel pediatryczny – sprawdź badanie ❱
• Panel atopowy – sprawdź badanie ❱
• Panel oddechowy – sprawdź badanie ❱
• Kompleksowy test ImmunoCAP ISAC – sprawdź badanie ❱
• Kompleksowy test molekularny ALEX – sprawdź badanie ❱

Czym są alergie?

W przypadku większości osób spożyte pokarmy, obecność zwierząt czy pylących roślin w okolicy nie stanowi żadnego problemu. U części osób niestety dochodzi do pojawienia się różnych nieprzyjemnych lub wręcz niebezpiecznych objawów w obecności normalnie nieszkodliwych substancji. W takiej sytuacji mówimy właśnie o alergii.

W jej przebiegu zostaje pobudzony układ immunologiczny. Wytwarzane są przeciwciała IgE swoiste dla konkretnych alergenów. Gdy przeciwciało połączy się z alergenem dochodzi do wydzielenia mediatorów prozapalnych z komórek tucznych - mediatory (m.in. histamina) odpowiadają za pojawienie się objawów. Cały ten proces trwa od dostania się alergenu do organizmu aż do pojawienia się objawów alergii trwa od kilku minut do maksymalnie dwóch godzin.

Objawy natychmiastowe w reakcji alergicznej obejmują:

• dolegliwości pokarmowe - nudności, wymioty, ból brzucha, objawy refluksu, wzdęcia, biegunka
• objawy oddechowe - katar, nieżyt nosa, kaszel, chrypka, świszczący oddech, atak astmy oskrzelowej,
• zespół alergii jamy ustnej - obrzęk, świąd i pieczenie błony śluzowej warg, jamy ustnej, gardła oraz krtani,
• objawy skórne - świąd, opuchlizna, wysypka, pokrzywka,
• ogólnoustrojowe - wstrząs anafilaktyczny, zaburzenia ciśnienia, przyspieszona praca serca,
• bóle głowy,
• łzawienie i pieczenie oczu,
• wstrząs anafilaktyczny.

U osób, które mają predyspozycje do alergii (np. rodzinne ich występowanie), możliwe jest dodatkowo występowanie poważniejszych problemów pod postacią schorzeń atopowych. Są to choroby przewlekłe trwające całymi latami (nawet całe życie) i mające podłoże genetyczne. Mają również tendencję do współwystępowania.

Wśród chorób atopowych wyróżnia się:

• alergiczny nieżyt nosa (katar sienny),
• atopowe zapalenie skóry,
• astmę oskrzelową,
• alergie pokarmowe,
• pokrzywkę,
• alergiczne zapalenie spojówek.

Nasilenie tych chorób alergicznych jest uzależnione w znacznej mierze od ekspozycji chorego na uczulające alergeny.

Alergeny - co dokładnie analizują testy alergiczne z krwi?

Testy na alergie z krwi wykonywane są, aby ocenić reakcję układu immunologicznego na substancje pochodzące z zewnątrz organizmu. Takie substancje nazywane są alergenami. Alergeny w większości przypadków mają strukturę białek i pochodzą z organizmów żywych - zwierząt, roślin, bakterii, grzybów. W niektórych przypadkach dochodzi również do uczulenia na metale i leki.

Często diagnozowanymi alergenami są:

• pokarmy (mleko krowie, jaja, pszenica, soja, orzeszki arachidowe, orzechy, ryby, owoce morza),
• pyłki roślin (np. traw, leszczyny, olszy, brzozy, bylicy, pokrzywy, wierzby),
• alergeny zwierząt (np. roztocza, sierść kota lub psa, wełna, pióra ptaków),
• leki (np. penicylinę, salicylany),
• jady owadów (np. pszczół, os, komarów),
• zarodniki pleśni i grzybów,
• leki (np. penicylinę, salicylany),
• drewno i lateks.

W zależności od drogi, którą przedostają się alergeny do organizmu, wyróżnia się alergeny:

• pokarmowe,
• oddechowe,
• kontaktowe,
• iniekcyjne.

Do reakcji może dojść w przypadku ekspozycji niemal na każdy istniejący alergen, jednakże populacyjnie obserwuje się uczulenia na określone grupy alergenów. Z tej przyczyny podstawowe panele składają się z około 20 alergenów należących do konkretnej grupy.

U pewnej części chorych może dojść do tzw. reakcji krzyżowej - organizm uczulony na jeden alergen nagle reaguje objawami na całkiem inny. Warunkiem takiego zdarzenia jest zbliżona struktura aminokwasowa tych dwóch alergenów. Zgodnie z najnowszymi badaniami również determinanty węglowodanowe (CCD) mają znaczenie w powstawaniu reakcji krzyżowych. Częstym przypadkiem jest, gdy osoba uczulona na pyłki brzozy w okresie jej pylenia (czyli gdy układ immunologiczny jest nadmiernie pobudzony) będzie miała objawy po spożyciu przykładowo jabłka. Do innych reakcji krzyżowych należą: mleko krowie - mleka innych ssaków, roztocza - homary, sierść kocia - wieprzowina.

Na czym polega diagnostyka?

Testy alergiczne z krwi pozwalają określić, które alergeny prowadzą do pojawienia się objawów i zaostrzenia przebiegu chorób o podłożu atopowym.

W tym celu wykonuje się pobranie krwi od osoby, która ma zostać przebadana. Jest to niewielka próbka, która następnie podlega analizie immunoenzymatycznej lub molekularnej w laboratorium diagnostycznym. Efektem analizy raport podający stężenie przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom, a także stwierdzenie, które alergeny stanowią zagrożenie, a które nie są szkodliwe dla danego chorego.

Testy alergiczne z krwi wykonuje się w ramach tzw. paneli. Są to gotowe badania pozwalające na zdiagnozowanie najczęstszych uczuleń z konkretnej kategorii:

• w panelu pokarmowym,
• w panelu wziewnym,
• w panelu pediatrycznym,
• kompleksowe przebadanie wszystkich dostępnych w laboratorium alergenów.

Istnieje również możliwość zbadania tylko jednego alergenu, jednak ze względu na częste współwystępowanie uczuleń różne substancje nie byłoby to w pełni miarodajne.

Najczęściej wśród testów alergicznych z krwi wykonuje się panele pokarmowe, oddechowe lub pediatryczne. Panele pokarmowe obejmują 21 najczęściej uczulających pokarmów, zaś panel oddechowy analizuje 21 alergenów wziewnych, które są najczęstszym problemem w populacji. Panel pediatryczny ukierunkowany jest na 28 alergenów, które najczęściej dotykają dzieci. Wśród alergenów panelu pediatrycznego badane są zarówno alergeny pokarmowe, jak i wziewne (np. sierść, pyłki, roztocza).

Badania molekularne jak ALEX należą do nowoczesnych metod diagnostycznych. Analiza molekularna umożliwia wykonanie badań w jeszcze szerszych zakresach w tym samym czasie, a także zdiagnozowanie uczulenia na poszczególne molekuły alergenowe. Taka informacja pozwala na dokładniejsze dostosowanie leczenia immunologicznego, a także określenie predyspozycji do reakcji krzyżowych. Badanie to obejmuje swoim zakresem 156 ekstraktów alergenów i 126 komponentów molekularnych w ramach diagnostyki uczulenia na pokarmy, pyłki roślin, zarodniki grzybów i pleśni, sierść zwierząt oraz jady owadów.

Testy alergiczne z krwi - jaka jest ich cena?

Cena testów alergicznych jest uzależniona od:

• ilości badanych alergenów,
• stosowanej technologii (immunoenzymatyczna lub molekularna),
• czy badane są całe ekstrakty alergenów czy też konkretne molekuły.

Na rynku dostępne są testy w kierunku pojedynczych alergenów, których cena wynosi kilkanaście złotych. Najczęściej wykonuje się całe panele alergenów. Cena paneli pokarmowych, oddechowych i pediatrycznych, które są wykonywane metodą immunoenzymatyczną i badają około 20-30 ekstraktów alegenowych, wynosi 160 zł.

Jeżeli chce się wykonać kompleksową analizę profilu immunologicznego należy się przygotować na znacznie większe koszta. Test alergiczny z krwi ALEX, który w ramach analizy molekularnej bada aż 282 ekstrakty i molekuły alergenów, dostępny jest w cenie około 1100 zł. Tak szeroki zakres analizy jest więc wart swojej ceny.

Jakie są ich zalety tych badań?

• Łatwość wykonania - wystarczy oddanie niewielkiej porcji krwi.
• Możliwość przeprowadzenia na zlecenie prywatne bez wcześniejszego umawiania odległych wizyt u lekarza.
• Bezpieczeństwo w czasie wykonywania - nie ma zagrożenia wystąpienia objawów, gdyż sam organizm nie jest eksponowany na alergeny.
• Brak wpływu aktualnego leczenia objawowego (antyhistaminiki, kortykosteroidy) na wiarygodność wyniku.
• Jednoczesna analiza wielu alergenów, w tym również konkretnych molekuł, co umożliwia późniejsze dostosowanie leczenia.
• Możliwość wykrycia reakcji krzyżowych.

Autor merytoryczny: Mgr Katarzyna Startek, Dietetyk

Aktualizacja: 2018-11-21

Bibliografia:

1. Balińska-Miśkiewicz W.: Molecular diagnosis of food allergy--do we know more? Postępy Hig Med Dosw (Online). 2014 Jun 9;68:754-67.
2. Hoffmann-Sommergruber K., Pfeifer S., Bublin M.: Applications of Molecular Diagnostic Testing in Food Allergy. Curr Allergy Asthma Rep. 2015 Sep;15(9):56.
3. Human Nutrition, edited by Catherine Geissler, Hilary Powers, Elsevier 2011.
4. M. Jarosz, J. Dzieniszewski (red.). Alergie pokarmowe. PZWL. Warszawa, 2005.
5. Sicherer S.H., Sampson H.A. Food allergy: Epidemiology, pathogenesis, diagnosis, and treatment. J Allergy Clin Immunol. 2014 Feb;133(2):291-307; quiz 308.
6. Turnbull J.L., Adams H.N., Gorard D.A.: Review article: the diagnosis and management of food allergy and food intolerances. Aliment Pharmacol Ther. 2015 Jan;41(1):3-25.
7. Wagner A.: Znaczenie determinant węglowodanowych (CCD) w diagnostyce alergii krzyżowej. Alergia, 2013, 3: 36-38.