Co to jest zonulina? O czym świadczy jej poziom?

Nabłonek jelitowy, który buduje barierę jelitową, odpowiada za regulację wymiany substancji i płynów oraz wchłanianie substancji odżywczych. Zonulina jest białkiem uznawanym za fizjologiczny marker integralności ścisłych połączeń (ang. tight junctions) pomiędzy komórkami nabłonka jelita cienkiego, czyli enterocytami. Bierze udział w tworzeniu tych połączeń, w regulacji przepuszczalności śluzówki jelit, tolerancji i odpowiedzi immunologicznej. Wysoki poziom zonuliny może przyczyniać się do zaburzonego funkcjonowania bariery jelitowej i jej rozszczelnienia (tzw. zespołu jelita przesiąkliwego lub zespołu cieknącego jelita, ang. Leaky Gut Syndrome) co z kolei skutkuje przenikaniem do krwi zbyt dużych i zdolnych do wywoływania odpowiedzi immunologicznej cząsteczek białek pokarmowych, toksyn, antygenów bakteryjnych itp. Prowadzi to do nadmiernej aktywności układu odpornościowego. Zespół nieszczelnego jelita ma związek z różnymi schorzeniami jelitowymi, autoimmunologicznymi i ogólnoustrojowymi.

Przeprowadzone badania wykazały, że u ludzi starszych stężenie zonuliny w surowicy jest wyższe niż u zdrowych młodych osób. Na przepuszczalność jelit wpływa m.in. skład mikroflory jelitowej. Do uszkodzenia bariery jelitowej może dojść również w wyniku antybiotykoterapii, farmakoterapii np. stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), przewlekłego stresu, infekcji wirusowych i bakteryjnych przewodu pokarmowego lub zabiegów chirurgicznych. Choroby jelit, metaboliczne (np. insulinooporność i otyłość) i autoimmunologiczne również mogą zwiększać przepuszczalność jelit.

Nieprawidłowe poziomy zonuliny i powiązana z tym nieszczelność jelit wiążą się z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, wrażliwością na gluten bez celiakii, zespołem jelita drażliwego (IBS), chorobami autoimmunologicznymi (w tym celiakią), metabolicznymi, zapalnymi i nowotworowymi. Przeprowadzone analizy wykazały u osób z tymi schorzeniami znacznie wyższy poziom zonuliny niż u osób zdrowych. Dysfunkcje bariery jelitowej wpływają również na astmę alergiczną. Zonulina może być czynnikiem nasilenia astmy -badania wykazały, że poziom zonuliny w surowicy wzrastał wraz ze wzrostem ciężkości astmy.

Poziom zonuliny może być badany zarówno z krwi, jak i kału. Badanie może być pomocne dla osób chcących ocenić funkcjonowanie bariery jelitowej (nabłonka jelitowego), stan zapalny w jelitach oraz dla chorych na choroby autoimmunologiczne. Na naszej stronie Zdrowegeny.pl oferujemy następujące badania pozwalające określić stężenie zonuliny:

• Zonulina w kale,
• MikroFloraScanPLUS– badanie mikroflory jelitowej, przesiąkliwości i stanu zapalnego jelit,
• Panel jelitowy – badanie zonuliny, kalprotektyny, M2-PK i krwi utajonej w kale.

Podwyższony poziom zonuliny w kale wskazuje na rozluźnienie połączeń ścisłych, a co za tym idzie na wysoką przepuszczalność bariery jelitowej. W takiej sytuacji należy zadbać o uszczelnienie bariery jelitowej. Pomocna może być odpowiednio zbilansowana dieta, dobrana indywidualnie probiotykoterapia, unikanie sytuacji stresowych, zadbanie o jakość snu oraz umiarkowana i regularna aktywność fizyczna.

Kalprotektyna tak jak zonulina uznawana jest za parametr stanu zapalnego w jelitach. Jej poziom oznacza się również z kału. U osób zdrowych wykrywana jest w śladowych ilościach. Różnica między kalprotektyną a zonuliną polega głównie na tym, że zoulina dostarcza nam informacji o szczelności bariery jelita cienkiego, natomiast kalprotektyna o poziomie stanu zapalnego w jelitach.

• Przeciekające jelito - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
• Jak uszczelnić przeciekające jelita?
• Jak dbać o zdrowe jelita?

1. Fasano A., All disease begins in the (leaky) gut: role of zonulin-mediated gut permeability in the pathogenesis of some chronic inflammatory diseases. F1000 Research 2020;9:F1000 Faculty Rev-69. 
2. Sturgeon C. i Fasano A., Zonulin, a regulator of epithelial and endothelial barrier functions, and its involvement in chronic inflammatory diseases. Tissue Barriers 2016;4:4.