Jak wykonuje się badania na ojcostwo?

Kiedy wykonuje się badania na ojcostwo?

Zlecenie testu często jest brane pod uwagę w czasie rozpraw związanych z zaprzeczeniem ojcostwa, ustaleniem alimentów oraz wysokości spadków. Domniemanie ojcostwa następuje, gdy dziecko urodziło się w czasie małżeństwa matki i danego mężczyzny lub w ciągu 300 dni od jego zakończenia. W przypadku związku formalnego między rodzicami o ojcostwie się nie domniemuje - mężczyzna, który uważa się za biologicznego ojca dziecka, powinien zgłosić uznanie ojcostwa przed odpowiednim urzędem, z czym przechodzą na niego wszelkie prawa i obowiązki wobec dziecka, w tym władza rodzicielska, obowiązek alimentacyjny oraz zasady dziedziczenia. Natomiast jeżeli uważa się, że domniemany ojciec nie jest biologicznym ojcem dziecka, należy temu faktu zaprzeczyć poprzez ustalenie ojcostwa. Zaprzeczenie jest jedynie niemożliwe w przypadku śmierci dziecka oraz jeżeli mężczyzna wyraził wcześniej zgodę na poczęcie dziecka w wyniku zabiegu medycznego.

Wniosek o ustalenie ojcostwa mogą złożyć do sądu:

• domniemany ojciec dziecka w 6 miesięcy od dnia uzyskania przez niego informacji o narodzinach dziecka,
• matka dziecka w 6 miesięcy od narodzin dziecka,
• dziecko w 3 lata od uzyskania pełnoletności,
• prokurator bezterminowo.

Ze względu na krótkie terminy i późne pojawienie się podejrzenia odnośnie pochodzenia dziecka, ojciec, dziecko lub matka mają prawo wnieść o wytoczenie powództwa do prokuratury. Prokurator może przychylić do wniosku jedynie, gdy jest on odpowiednio uargumentowany. W tym mogą być pomocne badania na ojcostwo wykonane na zlecenie prywatne. Wynik wykluczający ojcostwo zobowiązuje prokuratora do zadbania o dobro dziecka i dopilnowanie, by jego pochodzenie prawne pokrywało się z biologicznym.

Prywatne badania na ojcostwo pozwalają więc uniknąć niepotrzebnych rozpraw o zaprzeczenie w przypadku, gdy ojcostwo jednak zostałoby potwierdzone. Zapobiega się w ten sposób również zbędnemu stresowi i spięciom w rodzinie, a także kosztom związanym z całą rozprawą sądową, które leżą po stronie wnioskującej. Wynik prywatnego testy może wspomóc podjęcie decyzji, czy uznać ojcostwo. Pozwala również na wykluczenie ewentualnego braku pewności, co poprawia relacje między rodzicami oraz wzmacnia związek z dzieckiem, które może być wychowane ze świadomością o swoim pochodzeniu.

Badania na ojcostwo mogą być wykonane na zlecenie sądu lub prywatne

Chcąc wykonać badania na ojcostwo w celach całkowicie prywatnych jest możliwość zapewnienia całkowitej anonimowości. Taki test zleca się online. Można wybrać, jakie próbki będą pobierane: wymaz od domniemanego ojca i mikroślad od dziecka, wymaz od domniemanego ojca i wymaz od dziecka, czy mikroślad od domniemanego ojca i mikroślad od dziecka. Wówczas próbki będą oznaczone w laboratorium jako “dziecko” oraz “domniemany ojciec” i to samo będzie podane na wyniku. Wymazy można wykonać w punkcie lub samodzielnie w domu, gdyż otrzymuje się pod wskazany adres przesyłkę z zestawem do samodzielnego pobrania wymazu. Przedmioty zawierające mikroślady natomiast należy przesłać do odpowiedniego laboratorium. Wynik badania na ojcostwo otrzymuje się wybraną drogą w 5-7 dni roboczych.

Test genetyczny na ojcostwo

Jeżeli masz wątpliwości co do swojego biologicznego ojcostwa lub podejrzewasz, że możesz być biologicznym ojcem dziecka wykonaj proste genetyczne badanie ojcostwa. Pozwala ono na stuprocentowe wykluczenie ojcostwa lub potwierdzenie go z pewnością powyżej 99,9999%.

Dostępne badania ojcostwa to:

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (wymaz + mikroślad)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (wymaz + wymaz)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (mikroślad + mikroślad)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja w punkcie pobrań (wymaz + wymaz)

Dowiedz się więcej

Chcąc, by wynik badania na ojcostwo miał moc dowodową, należy dostosować się do odpowiednich procedur - niezależnie czy badanie jest na zlecenie sądu czy prywatne. W wyznaczonej placówce wykonuje się wymaz od dziecka, matki i domniemanego ojca w obecności dwóch bezstronnych świadków oraz biegłego sądowego z zakresu genetyki sądowej, który też spisuje protokół i podpisuje ostateczną ekspertyzę. Badanie prywatne wymaga pisemnej zgody każdego z opiekunów prawnych dziecka - ich brak będzie wymagał zgody sądu.

Jak pobiera się materiał genetyczny do badania na ojcostwo?

Genetyczne badania na ojcostwo opierają się na analizie porównawczej DNA dziecka i domniemanego ojca, a w niektórych przypadkach również matki (głównie w badaniach sądowych). Podstawą możliwości takiego porównania jest fakt, że w momencie zapłodnienia zarodek otrzymuje połowę materiału genetycznego z komórki jajowej mamy, a połowę z plemnika taty. W ten sposób powstały profil genetyczny jest charakterystyczny dla danej osoby przez całe jej życie. Do przeprowadzenia badania na ojcostwo potrzebne jest więc pobranie próbek zawierających DNA od wszystkich osób biorących udział w badaniu.

Ustalenie ojcostwa jest możliwe jeszcze w trakcie trwania ciąży. Wówczas da się otrzymać materiał genetyczny dziecka z organizmu matki. Od 10 tygodnia ciąży we krwi kobiety ciężarnej jest dostępne wolne DNA płodu w ilościach odpowiednich do wykonania badania na ojcostwo. Uzyskanie genów dziecka poprzez pobranie niewielkiej próbki krwi matki jest badaniem bardzo łatwym i wygodnym do przeprowadzenia. Wówczas należy dodatkowo pobrać od matki jej DNA inną metodą, spośród wymienionych poniżej, aby odróżnić wolne DNA kobiety od płodu. Po 14-15 tygodniu jest również sposobność pobrania materiału genetycznego dziecka z płynu owodniowego w ramach amniopunkcji. Jest to inwazyjne badanie diagnostyczne, które wiąże się z około 1% ryzykiem poronienia. Amniopunkcję wykonuje się wyłącznie z istotnych przyczyn klinicznych, takich jak nieprawidłowy wynik przesiewowych badań prenatalnych.

Najłatwiej pobiera się materiał genetyczny w sytuacji, gdy co najmniej dziecko i domniemany ojciec żyją. Najczęściej wykorzystywaną metodą jest pobranie wymazu z wewnętrznej strony policzka. Na wymazówce znajdą się komórki błony śluzowej zawierające DNA. Przed przystąpieniem do pobrania wymazu zaleca się przez dwie godziny nie jeść, nie pić, nie palić, nie myć zębów oraz nie żuć gumy. Wymazówką należy pocierać wewnętrzne strony obu policzków, a później odpowiednio je zapakować. Przez cały czas należy uważać, aby wymazówka nie miała styczności z jakimikolwiek innymi przedmiotami.

Innym sposobem jest wyizolowanie DNA z krwi. Wówczas osoba badana powinna udać się do punktu pobrań w celu oddania niewielkiej ilości krwi. Nie ma konieczności wcześniejszego przygotowania się do badania, takiego jak przychodzenie na czczo, gdyż nie wpływa to na jakość analizy.

Następną formą jest pozyskanie DNA z mikrośladów, co często wykorzystują anonimowe badania na ojcostwo. Są to niewielkie ślady organizmu, które mogą zawierać informację genetyczną - fragmenty naskórka, ślady krwi lub nasienia, ślina, paznokcie, cebulki włosów. Można je pozyskać z licznych przedmiotów, takich jak gumy do żucia, niedopałki papierosów, zużyte prezerwatywy, bielizna, maskotka, pieluchy, smoczki, szczotki do włosów, szczoteczki do zębów, chusteczki higieniczne, lizaki itp. Taki przedmiot z mikrośladem należy przekazać do laboratorium poprzez przesyłkę lub oddając w punkcie pobrań, jeżeli dodatkowo wykonuje się test z krwi.

Podczas gdy śmierć dziecka jest przeciwwskazaniem do wykonania badania na ojcostwo, to śmierć ojca już nie. Jego materiał genetyczny jest możliwy do pozyskania z mikrośladów oraz bezpośrednio z jego ciała. Ekshumacja jednak wymaga zaświadczenia sądu i jest wykonywana w rzadkich sytuacjach. W przypadku braku dostępu do tych metod należy wykonać badanie pokrewieństwa z członkami rodziny domniemanego ojca - najlepiej rodziców oraz rodzeństwa. Dla uzyskania jak największej wiarygodności może być konieczne uzyskanie materiału genetycznego od licznej grupy osób.

Ostatnim krokiem badania na ojcostwo jest analiza laboratoryjna

W laboratorium diagnostycznym odbywa się główna część badania na ojcostwo. Tam z próbek izolowany jest materiał genetyczny, a następnie powielany poprzez reakcję łańcuchową polimerazy (PCR), dzięki czemu uzyskuje się miliony kopii łańcucha DNA. Kolejnym krokiem jest sekwencjonowanie, czyli ustalenie w jakiej kolejności ustawione są pary zasad. Umożliwia to dalsze wykrycie określonych odcinków DNA, zwanych markerami genetycznymi. Ich pełny zestaw stanowi profil genetyczny danej osoby. Profil jest indywidualny dla każdego za wyjątkiem bliźniąt jednojajowych. U osób spokrewnionych profil genetyczny będzie się pokrywał w pewnych zakresach. Zazwyczaj w badaniach na ojcostwo wystarczy porównanie ze sobą 16, 22 lub 24 markerów genetycznych, jednak jeśli matka nie bierze udziału w badaniu, zaleca się analizę minimum 21 markerów. Wynik porównania analizowany jest statystycznie.

Każdy marker ma przydzielone dwie liczby. Jeżeli w każdym z badanych markerów stwierdza się obecność jednakowej liczby u dziecka i domniemanego ojca, ojcostwo jest potwierdzone w 99,999%. Stwierdzenie 4 różnic świadczy o stuprocentowym wykluczeniu ojcostwa.

Aktualizacja: 2018-12-03